Blackface De film over Zwarte Piet die Roger Williams maakte voor CNN is bewust subjectief: ‘Hoe kan ik hier objectief over zijn?’ | Wilfred Takken

„De eerste keer dat ik in Amsterdam Zwarte Piet zag, heb ik een foto van hem op Facebook gezet”, vertelt de Amerikaanse documentairemaker Roger Ross Williams (1962). „Mijn vrienden thuis in Amerika reageerden geschokt: een racistische blackface, gewoon op straat? Daar moet je een film over maken!”

Vanaf zondag is op de site van CNN de korte documentaire Blackface te zien, waarin voor een internationaal publiek Zwarte Piet wordt verklaard. Op de Universiteit van Amsterdam was gisteravond een voorvertoning, in aanwezigheid van de regisseur.

Williams, die in 2010 een Oscar won voor de documentaire Music by Prudence over een Zimbabwaanse zangeres, verwacht veel van de film: „Doordat een grote Amerikaanse nieuwszender dit toont, denk ik dat heel veel mensen hem gaan zien en het schandalig vinden. Andere landen zullen druk op Nederland uitoefenen om hier een einde aan te maken.” En de Nederlandse kijkers? „Ik hoop dat ze zich generen.”

Het publiek bij de voorvertoning bestaat uit studenten, anti-pietactivisten, mensen van Surinaamse afkomst en Amerikanen. Williams wordt als held onthaald. Op de vraag wie in de zaal vóór Zwarte Piet is, steekt niemand zijn hand op. De film, die een kwartier duurt, toont pieten op straat, pieten uit het archief, activisten, enkele pietkundigen en een slavernijkenner. Williams is zelf vaak in beeld en trekt geamuseerd verbijsterde gezichten. Op het eind maakt hij een sinterklaasbezoek mee bij een jong gezin. Op de salontafel staat een taart in de vorm van een karikaturale pietenkop waar het mes in gaat. Daarna zien we Williams met smaak een taartpunt opeten.

Zwarte Piet is Holland’s dirty little secret.

Blackface is niet bedoeld als journalistiek verslag, stelt Williams. De strekking is duidelijk tegen Zwarte Piet, die volgens hem bij het slavernijverleden hoort. Een verleden, zo betoogt de film, dat andere koloniale landen beter hebben verwerkt dan Nederland: „Nederland zit aan de verkeerde kant van de geschiedenis.” Williams laat wel voorstanders aan het woord, maar die dienen volgens hem alleen voor comic relief: „Dit is een verslag van mijn persoonlijke ervaring met Zwarte Piet. Hoe kan ik hier objectief over zijn?”

Opvallend is dat Blackface geestig is. Door het uitgangspunt, dat Zwarte Piet uiteraard absurd schandalig is, komen de pietenbeelden en de verdediging van Piet over als hilarisch grove onzin. Williams: „Humor en amusement zijn de beste manieren om mensen te bereiken. Dat heb ik geleerd toen ik bij Comedy Central en TV Nation van Michael Moore werkte.”

Williams heeft inmiddels ondervonden dat Nederlanders dit onderwerp helemaal niet zo grappig vinden. „Toen ik in De Telegraaf Zwarte Piet ‘Holland’s dirty little secret’ noemde, kreeg ik veel haatmail. Ze schreven dingen als: ‘Eet een banaan, jij stomme zwarte aap’. Ik dacht: als Zwarte Piet niet racistisch is, waarom zeggen jullie dan die racistische dingen tegen mij? Toen ik een film maakte over hoe Oeganda homoseksuelen vervolgt en vermoordt, zeiden de Oegandezen ook: ja, maar dat is onze traditie, daar snap jij als buitenstaander niets van.”

Maandag zit Williams bij Humberto Tan in RTL Late Night om het aan het Nederlandse volk uit te leggen. „Ik dacht altijd dat Nederland een tolerant, vrij, gelijkwaardige land was. Maar mensen met een andere kleur mogen niet meedoen.”

Bron: NRC