Met slechts een kleine marge – 50,2 tegen en 49,8 stemmen voor – heeft het ‘nee’-kamp het vredesakkoord met de FARC verworpen | Nina Jurna
Verbijsterd, geschokt en met grote onzekerheid over de toekomst. Een meerderheid van de Colombianen heeft zich tegen het vredesakkoord met de FARC uitgesproken: een oplossing voor de oorlog die al 52 jaar duurt en aan 220.000 mensen het leven heeft gekost, en voor miljoenen ontheemden heeft gezorgd, lijkt verder weg dan ooit.
Het historisch vredesakkoord, een week geleden nog officieel en met veel symboliek getekend door de guerrillabeweging FARC en de Colombiaanse president Santos, in het bijzijn van tal van internationale leiders onder wie VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon, is definitief door de bevolking verworpen. Met slechts een kleine marge, 50,2 tegen en 49,8 stemmen voor, hebben de tegenstanders, het ‘nee’ kamp, gewonnen.
De uitslag kwam als een donderslag bij heldere hemel: al maandenlang liep president Santos ver voorop in alle peilingen en had vrijwel niemand rekening gehouden met een afwijzing van het akkoord. Deze onverwachte uitslag veroorzaakt nationaal en ook internationaal grote verbijstering en verwarring. Het is een enorme nederlaag voor president Santos en een harde klap in het gezicht van de FARC-leiders en de voorstanders van het vredesakkoord: vier lange en moeizame jaren van onderhandelingen in Havana, tienduizenden vergaderuren en nauwe betrokkenheid bij het vredesproces van de internationale gemeenschap, zijn voor niets geweest. Nu er geen goedkeuring van de bevolking is gegeven kan het akkoord zoals de guerrillero’s en president Santos dat inhoudelijk voor ogen hadden en waarover al overeenstemming was bereikt, de prullenbak in.
Santos leek volkomen zeker van zijn zaak, hij rekende op een ruime steun voor het akkoord. Er was geen alternatief, geen plan B, zo gaf hij vooraf aan, het was alles of niets. Maar de laatste dagen voerden tegenstanders van het akkoord, aangevuurd door ex-president Uribe een felle, strategische en naar nu blijkt zeer succesvolle tegencampagne en vond met name de kritiek op de straffeloosheid in het akkoord – de FARC-strijders zouden geen gevangenisstraf maar alternatieve straffen krijgen voor hun daden – veel gehoor.
Santos belooft rust
Door deze uitslag is Colombia in een complete politieke crisis terecht gekomen met vergaande gevolgen. Want wat betekent deze afwijzing van de bevolking nu voor de oorlog, en voor de positie van de nog bijna zevenduizend actieve FARC-strijders die al begonnen waren met het inleveren van hun wapens? Laait het conflict nu weer op en trekken zij opnieuw de jungle in, nu het vredesakkoord door het volk is verworpen?
In een eerste verklaring liet president Santos weten de uitslag te respecteren en verzekerde hij de Colombianen rust en stabiliteit in het land. Maandag wil Santos met de top van Uribe’s ‘nee’-kamp om de tafel gaan zitten om te kijken waar de knelpunten zitten in het akkoord. Met de uitkomst van dat gesprek zal een afgevaardigde van de regering vervolgens naar Havana vliegen om met de daar gestationeerde FARC-leiders te spreken. Kortom, Santos, lijkt niet van plan om de eer aan zichzelf te houden na deze nederlaag en af te treden, maar zoekt blijkbaar nog naar mogelijkheden om verder te gaan met de onderhandelingen.
“We zullen er alles aan doen om de vrede verder kracht bij te zetten”, zei hij, “we geven niet op, ik zal tot het laatste van mijn ambtstermijn vechten voor vrede”.
Een tijdlijn van het conflict met de FARC:
FARC staat voor Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia, vertaald: de Revolutionaire Gewapende Strijdkrachten van Colombia. De communistische guerrillabeweging ontstaat in de jaren zestig en is aanvankelijk een samenklontering van vele guerrillabewegingen die vechten tegen het Colombiaanse leger.
De Colombiaanse regering en de FARC hebben na 52 jaar strijd een vredesakkoord bereikt. Na bijna vier jaar en duizenden uren onderhandelen komt een eind aan de bloedigste en langste burgeroorlog die Latijns-Amerika ooit heeft gekend. In oktober mogen burgers zich er nog wel over uitspreken in een referendum.
2014-2015
December 2014: De Colombiaanse rebellengroep FARC kondigt een eenzijdig staakt-het-vuren voor onbepaalde tijd af. Een belangrijke stap in het al ruim twee jaar durende vredesproces.
2007
Bij een aanval op een kamp van de Colombiaanse rebellenbeweging FARC stuit het Colombiaanse leger op 18 juli op dagboeken van een Nederlandse vrouw die toen al vijf jaar meevocht aan de zijde van de rebellen. De vrouw, Tanja Nijmeijer, noemt zich in het dagboek Ellen of Eileen. Ze behoudt in de jaren erna een belangrijke positie bij de FARC.
Einde millennium
De burgeroorlog eist in het decennium tot 1999 nog ruim 35.000 slachtoffers. De linkse groepen FARC en ELN heffen belasting over coca -en papaververbouw, bewaken drugslaboratoria, verkopen drugs voor wapens en houden een afpersings- en ontvoeringsindustrie in leven. Ideologie is vooral een excuus voor beide kanten van het conflict: voor rechts om kleine boeren van hun land te jagen en in drugs te handelen, voor links om de olie-industrie af te persen en in drugs te handelen. Ondanks een piek in gevechten, wordt in 1999 weer initiatief genomen tot vredesonderhandelingen. Die stranden in 2002.
1990
In 1990 wordt het aantal politiemoorden geschat op 342 uit de in totaal 22.468 geregistreerde gevallen van gewelddadige dood in het land met 31 miljoen inwoners. Bijna een derde van de doden valt in Medellin en omgeving, het centrum van de drugsoorlog die ook woedt. In die tijd relatief positieve cijfers voor Colombianen. Maar FARC en het Cuba-gezinde Nationale Bevrijdingsleger (ELN) intensiveren onder gezamenlijk bevel hun terreurcampagne in de steden en op het land. Samen ontvoer ze in 1990 494 mensen, plegen ze meer dan 20 moorden en houden ze meer dan 160 gijzelaars vast.
‘Jaar van de Bloedbaden’.
1988. Colombia bevindt zich in de greep van een ‘smerige oorlog’ tegen boeren, vakbondsleden, prostituees, politiek actieve dorpelingen, homoseksuelen, linkse priesters, bedelkinderen, rechters, advocaten en vermeende verklikkers van alle partijen. Legereenheden zijn op tientallen ‘fronten’ slaags met subversieve groeperingen in het hele land. De regering erkent het bestaan van meer dan 140 doodseskaders, en het totaal aan politiek geweld van links, midden en rechts kost dat jaar aan 3.000 mensen het leven. In de jaren erna daalt het aantal sterfgevallen door politiek geweld.
De gewelddadige jaren ‘80
Drugshandel wordt de belangrijkste inkomstenbron. De FARC wordt steeds aantrekkelijker voor armen in Colombia. De beweging voorziet de bevolking in achtergestelde gebieden van sociale voorzieningen. Steeds meer mensen sluiten zich aan, de groep wordt invloedrijker..Door de betrokkenheid bij cocaïnehandel wordt de groep door de VS, de Colombiaanse regering en de media in toenemende mate weggezet als drugskartel.
Jaren ‘70
Eerste ontvoeringen voor losgeld, vooral gericht op politici en vermogende landeigenaren. Het geld wordt gebruikt om guerrillas te trainen. Cocaïnehandel wordt een belangrijkte inkomstenbron en bevordert de expansie van de organisatie.
‘Met woorden vechten, niet meer met wapens’
FARC-leider Rodrigo Londoño, alias Timochenko liet vanuit Havana weten teleurgesteld te zijn, maar dat de FARC ondanks de uitslag niet meer met wapens maar met woorden wil vechten. “Het is nu des te belangrijker dat wij ons om gaan vormen in een politieke beweging, om onze stem te laten horen en vrede te bereiken in het belang van het Colombiaanse volk,” aldus de FARC-leider.
Hoewel onverwacht, is de keuze van de Colombianen om tegen het akkoord te stemmen niet geheel onbegrijpelijk. Vooral in de grote steden, waar men minder fysiek de oorlog heeft ervaren maar waar wel de meeste ‘nee’-stemmers zitten, is een diepgeworteld wantrouwen tegen de FARC die hier vooral als terroristen worden gezien. De onderhandelingen tussen de regering Santos en de FARC-leiders speelden zich bovendien jarenlang ver weg af, logistiek maar ook psychologisch: wat er in Havana werd besproken was onduidelijk, abstract en ongrijpbaar voor de Colombianen. Pas vorige week, toen het evenement zich verplaatste naar Colombia met de ondertekening in Cartagena werd het akkoord tastbaarder en groeide de kritiek. Bovendien is president Santos niet populair: veel Colombianen hebben het gevoel dat hij hen het akkoord door de strot probeerde te drukken en vooral uit is op zijn eigen eer: hij wil de geschiedenis in wil gaan als de man die de vrede in Colombia heeft bewerkstelligd. Voorlopig staat die vrede weer op een laag pitje en zit de Nobelprijs voor Vrede, waar Santos naam al voor genoemd werd, er mogelijk voorlopig ook nog niet in voor de Colombiaanse president.
Bron: NRC Handelsblad
Ernstig heel ernstig. Veel boeren enz zijn ook behoorlijk afhankelijk van de FARC (drugs enz enz.)