Door Joep Dohmen – NRC Handelsblad
AMSTERDAM – Goed beschouwd was het geen verrassing dat in de ochtend van 9 september 2009 rechercheurs huiszoeking deden in de woningen van twee prominente politici op Bonaire.
De geur van corruptie omringde het Antilliaanse eiland al jaren. In 2009 opende het Openbaar Ministerie (OM) een onderzoek naar partijleider Ramonsito Booi van de Union Patriotiko Boneriano (UPB) en zijn rechterhand Burney El Hage. Ze zouden zich hebben verrijkt en hebben laten omkopen in ruil voor vergunningen, gronden en opdrachten.
Zambezi heette het onderzoek. De rijksrecherche werd ervoor vanuit Nederland ingevlogen. Zambezi liep op niets uit. Voor fraude en witwassen (bij een hypotheekaanvraag en een grondtransactie) werden Booi en El Hage vrijgesproken.
Tot een rechtszaak over de andere verdenking, corruptie, is het om procedurele redenen nooit gekomen. Dat kan ook niet meer na een arrest van de Hoge Raad op 3 november dit jaar, waarin het verzoek van het OM om alsnog corruptie te mogen vervolgen werd afgewezen.
De geur van corruptie omringde Bonaire al jaren
Booi en El Hage zijn opgelucht. Ze zijn van alle blaam gezuiverd, vinden ze. Het duo zegt slachtoffer te zijn van een heksenjacht die veel te lang geduurd heeft, gebaseerd op valse beschuldigingen van politieke tegenstanders. El Hage: „Het was buiten alle proporties om een simpele burger en zijn aantoonbare en bewijsbaar keurige familie van een klein eiland […] jarenlang met alle geweld van het OM te onderzoeken.”
Beiden willen nu een schadevergoeding van de Nederlandse Staat, en hun leven weer oppakken. El Hage: „Wij hebben moeilijke tijden overleefd en zullen er alles aan doen om een normaal leven, en een leven naar tevredenheid van onszelf en onze maatschappij, te leiden.”
De politieke tegenstanders op het eiland, zoals de Partido Demokrátiko Boneriano (PDB), vinden het moeilijk verteerbaar dat er nooit een rechtszitting is geweest over de corruptieverdenking. Oud-PDB-leider Jopie Abraham: „Hierdoor kan niet gesproken worden van ‘vrijspraak’.
Maar ik kan mij wel iets voorstellen bij de gemoedstoestand van de verdachten en hun gezinnen na al die jaren. Wat mij betreft moet er dan ook een punt achter gezet worden. Ze zijn genoeg gestraft. Ik vermoed dat dit de opvatting van de meeste Bonairianen is.”
Vriendjespolitiek
Al jaren vóór de huiszoekingen in november 2009 bereikten Nederland signalen dat het mis was met de bestuurlijke integriteit op Bonaire en andere Antilliaanse eilanden. Op Curaçao werden politici, onder wie Anthony Godett, aangehouden en veroordeeld voor corruptie.
Integriteitsonderzoeken lieten zien dat op Sint Maarten criminele organisaties geïnfiltreerd zijn in het openbaar bestuur.
Op Bonaire hield de inlichtingendienst AIVD Ramonsito Booi en Burney El Hage in de gaten, ontdekte NRC in 2013. En de Algemene Rekenkamer Nederlandse Antillen oordeelde in mei 2009 dat het UPB-college op Bonaire de schijn van vriendjespolitiek en belangenverstrengeling wekte, en handelde „in strijd met de beginselen van behoorlijk bestuur”.
Corruptieonderzoek werd nooit eerder zó beperkt
Booi en El Hage konden rekenen op steun vanuit zusterpartij CDA. Ex-minister Hans Hillen was politiek adviseur van Booi. Samen met de CDA’er Wilbert Stolte, rijksvertegenwoordiger voor Caribisch Nederland, trad hij op als pleitbezorger voor de UPB.
In september 2013 riep minister Plasterk (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, PvdA) Stolte terug. Dat gebeurde na berichten dat Stolte zich had bemoeid met het justitiële onderzoek tegen Booi en El Hage. Later bleek hij ook dubbel gedeclareerd te hebben.
Zwakke plekken in onderzoek
miljoenen in de luchthaven stak.
Dat de kwestie zo is afgelopen, danken Booi en El Hage vooral aan hun advocaat Geert-Jan Knoops. Hij wist feilloos de zwakke plekken in het onderzoek van het OM te vinden. Zo ontbrak het de rechercheurs aan specifieke financiële deskundigheid. Volgens Knoops toont de Zambezizaak aan dat de kwaliteit van de rechtspraak in Caribisch Nederland moet worden verbeterd.
Feit is dat het toenmalige OM van de Nederlandse Antillen onderbezet was. De officier van justitie die Zambezi leidde, deed er nog twee megazaken bij. Justitie maakt op haar beurt het gerecht op Bonaire verwijten.
Volgens de officier van justitie is het corruptieonderzoek „getorpedeerd” door toenmalig rechter-commissaris Frans Veenhof. Hij nam op 8 juni 2010 het, volgens de officier, „hoogst merkwaardige” besluit dat de rechercheurs binnen vijf maanden klaar moesten zijn.
Nooit eerder werd in Nederland of op de Antillen een corruptieonderzoek, dat doorgaans jaren duurt, zó in tijd beperkt. Het onderzoek tegen de van corruptie verdachte VVD’er Jos van Rey duurt al drie jaar. De Noord- Hollandse gedeputeerde Ton Hooijmaijers wachtte bijna vier jaar. Veenhof, tot 2014 vicepresident van de rechtbank Haarlem, was in 2009 één jaar gestationeerd op Bonaire.
Hij vond dat het onderzoek naar Booi en El Hage „onwenselijk lang ” duurde. Ook had het OM, volgens hem, beiden onvoldoende geïnformeerd over de voortgang en waren ze al getroffen door „uitgebreide media- aandacht ”.
Plank misgeslagen
Het besluit van Veenhof wekte bevreemding . Het was de eerste (en voor zover bekend enige) keer dat een rechter-commissaris een verzoek van advocaten honoreerde om een strafonderzoek al na korte tijd stil te leggen op basis van het Wetboek van Strafvordering van de Nederlandse Antillen.
Onder oud-collega’s van Veenhof heerst de opvatting dat hij als civilist, vooral vertrouwd met het burgerlijk recht, de plank heeft misgeslagen in deze strafrechtelijke procedure.
Het had grote gevolgen. Door de tijdsdruk die Veenhof de rechercheurs oplegde, kon het smeergeldonderzoek niet worden afgemaakt. Het OM zag zich genoodzaakt een aantal dossiers tegen beide verdachten te sluiten. Eén van die dossiers die niet zijn ‘uitgerechercheerd’, betreft een onderzoek naar mogelijke smeergeldbetalingen door KLM aan politicus Booi. De luchtvaartmaatschappij zat, dankzij een lobby van Hans Hillen in Den Haag en de invloed van politicus Booi op Bonaire, op rozen, met lage kerosinebelasting en een overheid die miljoenen in de luchthaven stopte.
Veenhof had een belangenconflict toen hij het corruptieonderzoek liet stoppen. Zijn oudste zoon was als piloot in dienst van KLM. Zijn jongste zoon stond – na een opleiding aan de KLM Flight Academy – bij de luchtvaartmaatschappij op de wachtlijst. Het waren moeilijke tijden voor piloten. In april 2013 zou ook de jongste zoon door KLM als piloot in dienst worden genomen.
Had Veenhof wel mogen optreden in een zaak waarbij KLM betrokken was? De Gedragscode Rechtspraak zegt dat „medewerkers voorkomen dat een ongewenste vermenging van werk en privé ontstaat”. En de Leidraad onpartijdigheid van rechters van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR) legt beperkingen op aan rechters die zaken behandelen waarbij bloedverwanten in het spel zijn:
„Een (neven)functie van een expartner, -echtgeno(o)t(e) of nauwe verwant kan de partijdigheid van de rechter beïnvloeden. Dat kan het nodig maken dat deze rechter een zaak niet behandelt.”
Dat geldt volgens de Leidraad ook als een van de partijen de werkgever is van iemand met wie de rechter een (bloed)band heeft. Rosa Jansen, voorzitter van de NVvR: „Een relatie met bloedverwanten in een dossier kan de onpartijdigheid beïnvloeden en kan een rechter noodzaken een zaak niet te behandelen.
De rechter heeft zelf de plicht die afweging te maken.” Veenhof wil niet reageren. Aan de telefoon zegt hij: „U kunt praten wat u wilt. Ik ga er niet verder op in. Ik wil ook niet dat u mij opbelt.”
Bron: NRC
Dit ging toch over een kwestie op Bonaire en niet over Nederland?
Uiteraard kun je een boek schrijven over de misstanden in Nederland maar dat was het thema niet in bovenstaand verhaal. Past in de vaak niet de kern rakende epistels van deze veelschrijvers. Gaarne hun mening over de aangehaalde Bonaire-kwestie.
Overtuigende overtreffende trap
Witteboordencriminaliteit dient in het hele Koninkrijk te worden bestreden. Blijkbaar denken de hoeders van de rechtsstaat daar anders over. In Nederland groeit het aantal fraudes en zelfverrijkingsincidenten explosief. Sommige incidenten komen niet aan het licht wegens bescherming van hogerhand. Folkert Jensma legt in het NRC van 19 december de vinger op de zere plek.
“Wat hebben festivalbezoeker Mitch Henriquez, oud-rechercheurs Michiel Princen en Mark M., moordverdachte Bart van U. en ex-gedetineerden Volkert van der G. en Cees H. met elkaar gemeen? Hun verhalen, lotgevallen en wederwaardigheden droegen bij aan het onvrijwillige vertrek van de minister en staatssecretaris van Justitie en het voortijdig opstappen van de korpschef van de nationale politie. En vestigden een beeld van falende autoriteiten, ernstige mankementen in de opsporing en wantoestanden bij de politie. De dood van Henriquez door een politie nekklem in oktober en het grootscheeps lekken naar criminelen door oud-rechercheur Mark M., ontdekt in juli, vallen in de categorie rampzalige incidenten. Maar het boek van Michiel Princen, over de zwakte van de recherche, en de onthullende rapporten over Van U. en Cees H. door de commissies Hoekstra en Oosting laten iets veel ernstigers zien. Justitie lijkt onbeheersbaar geworden: het apparaat is te groot, versnipperd en vervreemd van zijn omgeving. De retorische bestuursstijl van Opstelten en Teeven, beheerst door politieke marketing, zorgde intern voor het dempen van ongewenste informatie, het duiken voor verantwoordelijkheid en het afdekken van problemen. ‘Bonnetjes’ van grote schikkingen konden niet gevonden worden. Kwesties werden niet afgewikkeld. Afspraken met criminelen, of het nu over persfoto’s of Luxemburgse bankrekeningen ging, werden ontkend of goedgepraat. Massieve organisatorische en financiële problemen bij de vorming van de nationale politie kwamen pas boven water na het aantreden van nieuwe ministers. Dat de recherche structureel achterblijft in specialisaties en een te gesloten bedrijfscultuur heeft, werd ook pas recent erkend.” Hoe blijft de rechtsstaat intact in het hele Koninkrijk? Wie geeft ons hoop? Renée van Aller&John de Vries
@LEX “Heeft het Hof ook hier geprobeerd bepaalde mogelijke schuldigen uit de wind te houden?”
Ik ben overtuigd vanWEL en zal daar tgt nader op ingaan.
Wij zien uw stukken en bijdragen met belangstelling tegemoet. De KKC schroomt niet om het te publiceren.
Ons mail adres is: [email protected]
Ik twijfel niet aan corruptie in de zaak Zambesi. Ik ben ervan overtuigd dat Veenhof niet alleen in deze zaak, maar ook in een andere zaak een zeer bedenkelijke rol heeft gespeeld. Maar Veenhof heeft in Caribisch Nederland machtige vrienden bij de media, de advokatuur en het Gerecht die er voor zorgen dat de waarheid niet boven water komt. De door mij benaderde lokale “onderzoeksjournalisten” hebben toen ik hun voor nader onderzoek verwees naar het verband tussen de zaak Zambesi en de zeer bedenkelijke rol van arbiter Veenhof in een arbitragezaak, zich als bange hazen uit de voeten gemaakt om daarna nooit meer iets van zich laten horen. Ik hoop dat de Knipselkrant de moed zal hebben mijn uit diverse delen bestaande vervolgverhaal over de opmerkelijke handel en wandel van de heer Veenhof in de opgemelde arbitrage zaak te publiceren. Het eerste deel wordt vandaag nog naar de redactie KKC verstuurd Ik heb eerder meerdere malen in ingezonden artikelen naar het bedenkelijk optreden van Veenhof gerefereerd zonder dat (met uitzondering van het ochtendblad EXTRA) ook maar één van de lokale media zich geroepen voelde nader onderzoek te doen. Het is niet onwaarschijnlijk dat de Nederlandse pers in deze er blijk van zal geven niet aan de koud water vrees te lijden waar onze lokale media zo’n last van lijken te hebben.
Tja, wanneer een RC het onderzoek gewoon botweg blokkeert dan valt er natuurlijk niet veel te vervolgen.
Wanneer personen onschuldig zijn dan hebben ze recht van spreken, maar wanneer je onschuldig wordt verklaard omdat het onderzoek wordt tegengehouden………………….dan ben je in mijn ogen niet 100 % onschuldig. Dus ook Booi en El Hage zouden moeten vragen om een volledig onderzoek om hun naam te zuiveren. Nu zijn ze nogal gekunsteld vrijgesproken.
Lees de onderstaande verklaring van Meindert Fennema:
Hoe ik slachtoffer werd van mijn vertrouwen in NRC Handelsblad en Joep Dohmen
En nu dus mijn excuses aan Hans Hillen aanbied
02-12-2015, 10:58
Tags: bonaire, Hans Hillen, joep dohmen, NRC Handelsblad
NRC Handelsblad kopte op 30 november 2013: ‘Oud-minister Hillen (CDA) gaf verdachte politicus Bonaire advies’. Het ging om de leider van de Union Patriotiko Boneriano. Ramoncito Booi. Hij werd, samen met Burney El Hage, verdacht van drugshandel, goud- en mensensmokkel, witwassen en corruptie. Een vriend van Hans Hillen, Wilbert Stolte, was destijds Rijksvertegenwoordiger en zou volgens NRC-journalist Joep Dohmen ook corrupt zijn:
“CDA’er Stolte wordt verweten te nauwe banden te hebben met van corruptie verdachte politici van de UPB, een zusterpartij van het CDA. Voor zijn aanstelling tot Rijksvertegenwoordiger was Stolte adviseur van UPB-bestuurders die nu verdacht worden van corruptie, valsheid in geschrifte, oplichting en witwassen.”
Over Hans Hillen schreef Dohmen:
“Dat Hillen als politiek adviseur optrad voor Ramonsito Booi blijkt onder meer uit een brief die Booi als politiek leider van de UPB in 2010 stuurde aan allerlei instanties. De brief was geschreven door Hans Hillen, zo ontdekte NRC. Hillen zegt in een reactie: “Ik help vrienden wel eens met moeilijke brieven.””
Ik schreef naar aanleiding van dat bericht in een column:
“Wilbert Stolte struikelde uiteindelijk over een penthouse, dat hij aanvankelijk huurde op kosten van BZK maar dat hij besloot te kopen, samen met zijn maatje Hans Hillen, die zich op Bonaire flink laat betalen voor lobbywerk in Den Haag, ten behoeve van het bestuurscollege. Zo wordt hij twee keer betaald: één keer als senator om besluiten te nemen en één keer als adviseur van het bestuurscollege om voor Bonaire de juiste besluiten te nemen.”
Twee UPB-bestuurders bleken onschuldig
Onlangs zijn de twee UPB bestuurders definitief vrijgesproken van valsheid in geschrifte en witwassen. De corruptie-aanklacht was al eerder door het OM geseponeerd. De beschuldigingen bleken ingestoken door hun politieke tegenstanders. El Hage zegt over het rechtssysteem op Bonaire: “Toen geen enkele beschuldiging standhield, werd het belang van justitie groter dan het leed dat mij, de heer Booi en onze families werd aangedaan. Mijn advocaten, Geert-Jan Knoops en zijn echtgenote Carry Hamburger, hebben geen belangen op dit eiland. In tegenstelling tot mijn vorige advocaten durfden zij keihard tegen justitiële instanties in te gaan. Met een aanklager die mij zonder enige grond steeds opnieuw vals beschuldigde, vrees ik het ergste voor veel personen hier die vastzitten en die zich geen goede advocaat kunnen permitteren.”
Zelf ben ik het slachtoffer geworden van mijn vertrouwen in Joep Dohmen, over wie ik een jaar eerder een correspondentie voerde met Hans Hillen. Hij schreef mij:
“Erg wordt het als een Nederlands journalist die van toeten weet (Joep Dohmen, MF) dat kwaadspreken kritiekloos als waarheid neerschrijft. Ergerniswekkend is het dat een rancuneuze Nederlandse ambtenaar wiens detachering daar niet werd verlengd uit frustratie gaat natrappen. Onthutsend is het dat de NRC dit allemaal afdrukt. Zonder fatsoenlijk wederhoor en zonder op de inhoud van onze aanwezigheid te zijn ingegaan. Een flat kopen mag toch van ons eigen geld? Die paar duizend euro die aan mij worden toegeschreven was geen honorarium, maar verblijfskosten over een totale periode van vijf jaar.”
NRC was toch een hele zorgvuldige krant?
Ik was toen nog niet overtuigd van Hillens onschuld. Had Joep Dohmen niet vijf journalistieke prijzen in de wacht gesleept? En de NRC was toch een hele zorgvuldige krant?
Dezelfde Joep Dohmen schreef in 2013 echter ook een boek over een burgemeester in Heerlen waarin deze als een collaborateur werd afgeschilderd. Uit een zorgvuldig onderzoek van een kleinzoon van deze burgemeester bleek echter dat het omgekeerde het geval was geweest. De betreffende burgemeester had het verzet gesteund. Ik schreef naar aanleiding daarvan aan Hans Hillen:
“Gister las ik in De Groene een indrukwekkend artikel van Mars van Grunsven, kleinzoon van de Heerlense burgermeester, die door Joep Dohmen in zijn ‘De geur van kolen’ als collaborateur wordt weggezet. Ik had al iets vernomen van de polemiek rond het boek van Dohmen en mijn achterdocht was gewekt. Door mijn biografie van Hans Max Hirschfeld (‘Man van het grote geld’) was ik namelijk bekend met het gemak waarmee men achteraf, toen alles voorbij was, oordeelde over de mensen die in moeilijke omstandigheden op hun post bleven. Nu ik kennis genomen heb van de werkwijze van Joep Dohmen wil ik u zeggen dat ik mijn stuk over Stolte en u niet geschreven zou hebben – of beter, niet zo geschreven zou hebben – als ik destijds geweten zou hebben van de werkwijze van Dohmen. Een rectificatie heeft nu geen zin meer en bovendien heb ik mijn column in de Volkskrant niet meer, maar ik zal als de gelegenheid zich voor doet, zeker een keer terugkomen op hetgeen ik destijds geschreven heb.”
Die gelegenheid is nu gekomen:
Ramoncito Booi en Burney El Hage zijn valselijk beschuldigd. Hans Hillen heeft dus niet samengewerkt met corrupte politici op Bonaire. Hans Hillen heeft niet dubbel gedeclareerd. Het huis op Bonaire dat Wilbert Stolte en Hans Hillen samen gekocht hebben, hebben zij met eigen geld betaald tegen een normale prijs.
Ik trek hierbij mijn Volkskrantcolumn over die zaak in en heb de opinieredactie van de Volkskrant verzocht deze van de website te halen. Ik heb deze column ook naar de ombudsman van de NRC gestuurd.
Veenhof bepaalde merkwaardigerwijs dat het onderzoek naar mogelijke corruptie binnen een heel korte tijd moest worden afgerond terwijl hij niet wist wat er allemaal boven water zou komen ( of wel natuurlijk…gezien de NRC).
Maar het Hof bepaalde in de zaak “onderzoek naar het reilen en zeilen
van de overheidsbedrijven op Curaçao ” door prof Willems dat het niet meer dan 3 keer Ang 50.000 mocht kosten terwijl ook het Hof niets wist wat daar boven water zou komen, hoe complex de materie zou zijn, noch hoe veel tijd het zou kosten om het land recht te doen door corruptie aan de schandpaal te nagelen. Heeft het Hof ook hier geprobeerd bepaalde mogelijke schuldigen uit de wind te houden?
(of is het gewoon tropenkolder?).