28 C
Willemstad
• woensdag 24 april 2024 03:56

NRC | Dove is niet de eerste die zwarte mensen wit wast met zeep

Lotfi el Hamidi

Zeepaffiches – Met zeep worden zwarte mensen wit gewassen

Door de eeuwen heen lijken racisme en zeep onafscheidelijk met elkaar verbonden. Ook nadat in de 18de eeuw het belang van zeep in het Westen was doorgedrongen.

Het was een roerige week voor Dove, Unilevers cosmeticabedrijf. Op internet was een filmpje te zien waarin een zwarte vrouw bij het uittrekken van haar T-shirt in een witte vrouw verandert, alsof de betreffende douchecrème de zwarte vrouw had ‘schoongewassen’. Hoewel het zwarte model in de Britse krant The Guardian aangaf dat het filmpje, op internet teruggebracht tot enkele ‘snapshots’, een ongelukkige inkorting was van het origineel, een dertig seconden durende tv-reclame, werd het bedrijf op sociale media beschuldigd van racisme.

Sommigen wezen op eerdere, ‘racistische’ blunders van het bekende douchemerk; dit kon geen toeval zijn. Anderen gingen nog verder terug in de tijd; zij zagen in de gewraakte reclame een continuïteit van racistische zeepreclames uit de vorige eeuw.

Het harde, welriekende zeepblok werd in de negende eeuw geïmporteerd uit het Midden-Oosten, waar in steden als Aleppo en Damascus een lucratieve zeepindustrie ontstond. Niet dat veel Europeanen zeep gebruikten; jezelf regelmatig wassen werd geassocieerd met de islamitische Moren, die zichzelf om godsdienstige redenen vaak wasten. Volgens de Europese christen was dat broodnodig, want de Moor, die in de beeldvorming een zwarte huidskleur had, was inherent smerig. Tijdens de Spaanse Inquisitie was het in bezit hebben van zeep daarom een verdachte zaak; „de verdachte stond erom bekend een bad te nemen” is een vaak voorkomende zinsnede in inquisitiedocumenten.

Pas in de achttiende eeuw werd het belang van zeep in het Westen duidelijk, na de wetenschappelijke constatering dat veel ziektes zich door gebrek aan hygiëne sneller verspreidden. Halverwege de negentiende eeuw werd het zeepblokje een betaalbaar massaproduct, dat niet veel later door onder andere de Britse zeepfabrikant Lever Brothers (dat later opging in Unilever) succesvol aan de man werd gebracht.

De bijbehorende reclames gingen gepaard met racistische afbeeldingen waarin zwarte mensen met een zeepblokje werden witgewassen. De boodschap: een witte huid is schoon, een zwarte huid moet worden gereinigd. Veel zeepreclames uit die tijd doen sterk denken aan de eeuwenoude fabel Het witwassen van de Ethiopiër van de Griekse dichter Aisopos, over de man die zijn zwarte slaaf schrobde omdat hij dacht dat zijn huidskleur vuil was vanwege verwaarlozing door de vorige eigenaar. Het enige verschil: in de fabel blijft de zwarte man zwart, in de zeepreclames veranderen zwarte mensen in witte personen.

Bron: NRC Handelsblad

25 reacties

  1. Aan zowel de redactie als trouwe KKC lezers en LaStiwz kon de KKC commentpolis niet ingrijpen. Reden was uitval van een deel van ons netwerk hetgeen onze security weer werk bezorgde omdat te repareren, gelukkig kon de redactie gewoon verder maar bezorgde hun extra werk om in te vallen. Wederom dreigt een topic te ontsporen hetgeen niet de bedoeling is, vooral niet het het elkaar aan te vallen. Reden dat nu door ons deze topic gesloten wordt.

    Met vriendelijke groet,
    KKC commentpolis

  2. @ Beste LaStiwz, de reactie was zeker niet aan jou gericht. Het was een algemene reactie op een algemene trend die de laatste dagen weer af en toe de kop op steekt. We waarderen nagenoeg al je input. Hopende je zo goed en oprecht mogelijk te hebben geïnformeerd.

    Vriendelijke groeten,
    KKC redactie

  3. @Wim: waar ben ik op mijn plaats gezet? Volgens mij staan alle reacties er nog. Volgens mij was het verzoek aan allen (en misschien in het bijzonder aan mij) om on topic te blijven. De letterlijke woorden: “We verzoeken nogmaals om op de inhoud van een artikel te reageren en niet op elkaar.”

    Daarbij kan de redactie van mij de bomen in. Als @Henk het volgende zegt:
    ===
    Henk | 15 oktober 2017 om 23:18 |
    Ik krijg braakneigingen van La Stiwz die een wit voetje probeert te halen bij de zwarte gemeenschap.

    Bah!
    ===

    dan antwoordt ik daar op. Ook persoonlijk naar Henk. Als KKC deze reactie ongepast vindt, verwijder die dan, maar verwijder dan ook de aanleiding.

    Overigens: ik denk dat er in totaal bij mijn weten 3 posts van mij zijn verwijderd. Hoezo “aardig track record van verwijderde reacties.”

    Verder zal ik in dit draadje aan het verzoek van KKC voldoen.

  4. Zo, la Stiwz is even stevig op zijn plaats gezet door de redactie.

    Maar hij had ook al een aardig track record van verwijderde reacties.

    On topic: ik denk dat er, zoals gebruikelijk bij dit onderwerp, weer overgevoelig gereageerd wordt.

    Waar hebben het helemaal over, een tv commercial!

  5. @KKC redactie/moderator
    Ik krijg sterk de indruk dat bepaalde artikelen worden geplaatst vanwege de reactie die zij zullen oproepen (soort klantenbinding?). Het NRC artikel had totaal geen nieuwswaarde. Volgens mij had zeep niets te maken met vervolging tijdens de inquisitie, maar dat is een heel ander onderwerp.
    Ik begrijp dat ‘content’ soms moeilijk te verkrijgen is. Wat ik persoonlijk graag zou willen zien is hoe ons bestaan momenteel bedreigd wordt door beleid van onze noorder buur. Korea, Iran, de overeenkomst van Parijs t.a.v. het milieu enz.., in relatie tot de gevolgen voor ons hier in de caribbean. Maduro onze zuider ‘commandante’, is met toenadering tot Turkije bezig, wat betekend dit m.b.t. Gek-politieke verhoudingen? De ‘onafhankelijkheidsstreven van Koerdistan, Catalonië, enz. enz.
    Een aantal reageerder is enkel geïnteresseerd in ge-etter op een vierkante centimeter en gal-spuwen. Geen aandacht geven (zelfs niet privé). Gewoon (tijdelijk) afsluiten als het te gortig wordt. De meesten zijn de periode tot opvoeden voorbij (misgelopen). Misschien zitten wij daarom nu hier in de Koloniën met hen opgescheept.

  6. Beste reageerders,

    We verzoeken nogmaals om op de inhoud van een artikel te reageren en niet op elkaar.

    Voor alle duidelijkheid: regelmatig zal de KKC commentpolis comments, die in strijd met onze spelregels, blijven verwijderen. Verwijderingen zijn geen berispingen, maar zijn bedoeld om een discussie niet te laten ontsporen. Danwel slachtoffers van een ongeluk of misdaad, die zichzelf niet kunnen verdedigen. niet na hun onfortuinelijk overlijden, in reacties te criminaliseren danwel te ridiculiseren.

    Dat sommige reageerders het met die regels niet eens zijn laten we voor hun rekening, over een verwijdering gaan we uitsluitend in privé per mail in discussie.

    Verder: blokkeren gebeurt alleen als bepaalde mensen ons forum systematisch en na herhaalde waarschuwingen blijven misbruiken als trollers om een discussie te ontsporen door bv ophitsing en bedreigingen of om andere reageerders op onfatsoenlijke wijze te bejegenen. Blokkeren gebeurt pas nadat zoiets daadwerkelijk onomstotelijk uit een dossier van reacties (en na diverse waarschuwingen) is gebleken.

    Tot slot, onze servers staan niet in Noord-Korea of Cuba, maar overal. We hebben de vrijheid van mening juist heel hoog in het vaandel en mijden ook controversiële opinies, ingezonden stukken en artikelen niet. Wij zijn een archief en discussieforum, vooralsnog een schaars goed op onze eilanden gelet op het beleid van diverse media die onder het excuus van auteursrechten het opzoeken van historie en discussies proberen te voorkomen. En daarmee ontwikkeling en groei van onze mensen hinderen.

    Hopende iedereen zo goed mogelijk te hebben geïnformeerd,
    Vriendelijke groeten,
    KKC redactie

  7. @ikke: ik kan “en de rest zeggen” daar niemand mij uit kan leggen:
    1. eens uit waar ik dat witte voetje probeer te halen?
    2. wat er arrogant was aan dat stukje?

    Simpel en alleen omdat het niet klopt.
    Dit kan alleen in Henk zijn geest bestaan.

    Vandaar “de rest.”

    Correctie. “De rest” moet zijn “de rest -/- Henk” (als hij het kan uitleggen.)

  8. Dove = (witte) duif; symbool voor vrede roept al deze agressie @Henk, @LaStiwz op? Geeft het geheel wel een ‘zwart randje’. Niet schoon!

  9. LaStiwz Henk praat voor overige kkc lezers maja hij is de enigste niet.
    @LaStiwz op 16 oktober 2017 om 01:00
    Maar leg mij (en de rest)

  10. Henk | 15 oktober 2017 om 23:41 |
    Comment polis, La Stwiwz is al eerder door u ernstig, beter: zeer ernstig, berispt, denkt u niet dat zijn laatste racistische, beter: zeer racistische, reactie daar ook voor in aanmerking komt?

    Blokkeren hoeft voor mij niet, hij levert zinvolle bijdragen, maar even zijn arrogantie intomen kan geen kwaad.

    Dank namens alle KKC lezers.
    ====

    Vroeger op de kleuterschool werden zulke mannetjes die op deze manier een wit voetje bij de nonnetjes wilden halen, in het speelkwartier meteen op de bek geslagen. (En na de oorlog werden ze kaal geschoren.)

  11. @Henk: ik had de laatste regel van je post niet gelezen.
    “…Dank namens alle KKC lezers…”

    Wie is er nu arrogant. Iemand die meent namens alle lezers van KKC te spreken of ik.

  12. @Henk:
    1. ik zou niet weten wanneer ik zéér zwaar berispt ben (volgens mij zijn er een stuk of dr1e posts verwijderd)
    2. in het kader van zwartkijken etc. heb ik de beeldspraak “zwart gat” gebruikt. Cynisch welteverstaan. Dat jij daar met je bekrompen licht grijze hersencellen (wit) niet bij kunt is absoluut niet mijn probleem.
    3. wat is er racistisch aan een zwart gat? Is dat erger dan dat “wit voetje” van jou? Beter en spitsvondiger misschien, maar erger?

    Maar leg mij (en de rest)
    1. eens uit waar ik dat witte voetje probeer te halen?
    2. wat er arrogant was aan dat stukje?

    Bekijk de etymologie van die “zwarte” woorden maar eens.

    Weet je wat arrogant (en waar) is: dat snap jij niet!

  13. Comment polis, La Stwiwz is al eerder door u ernstig, beter: zeer ernstig, berispt, denkt u niet dat zijn laatste racistische, beter: zeer racistische, reactie daar ook voor in aanmerking komt?

    Blokkeren hoeft voor mij niet, hij levert zinvolle bijdragen, maar even zijn arrogantie intomen kan geen kwaad.

    Dank namens alle KKC lezers.

  14. @van Aller: zwartwerken/-kijken/-rijden/ -e markt/-e handel …
    Dat woord zwart heeft hier niets met de zwarte mens te maken, doch heeft hier de betekenis van: aan het zicht onttrokken/illegaal/verboden.

    Zwartgallig: lees even de humorenleer van Hypocrates, dan weet u dat dit niets met de zwarte mens te maken heeft.

    Zwartekousenkerk: moet ik die echt uitleggen?

    Zwarte humor is humor over het leed, de ellende, de dood. Volgens mij niet echt voorbehouden aan de zwarte mens.

    Zwartepieten: een kaartspelletje met witte boeren. De kleur van de kaart is anders, niet de boer.

    In mijn ogen allemaal veel te politiek correct en grote onzin.

    Om het anders te zeggen: vroeger waren er gekkenhuizen, dat werden werkplaatsen voor verstandelijk gehandicapten en heten nu leefgemeenschappen voor mensen met mogelijkheden.

    Er zitten daar toch echt nog steeds gekken.

  15. Denk aan de volgende negatieve betekenis van woorden. Zwartkijker, zwartrijden, zwartwerken, maar witwassen. Witwassen lijkt ons erger dan zwartwerken. Maar dat hangt af van de kringen waarin je verkeert. Zwartekousenkerk, zwartepieten, Zwarte Piet, zwartgallig, zwartmaken, roetmop (www.encyclo.nl/begrip/ROETMOP. 1) Iemand die er vuil uit ziet 2) Iemand die er zwart uitziet 3) Nikker 4) Schoorsteenveger 5) Smerig persoon 6) Zwarte humor 7) Zwartjan). Roetmop: (racistisch) kleurling, zwarte. Soms ook roetkop (www.etymologiebank.nl/trefwoord/roetmop).
    Het Genootschap Onze Taal deed in november 2016 een lezersonderzoekje. Woorden als ‘zwart’ en ‘wit’ bediscussiëren: zinvol? De uitslag. Ja, het is goed soms stil te staan bij het effect van beladen woorden. (117 stemmen, 34%). Nee, woorden kunnen de werkelijkheid niet veranderen.(227 stemmen, 66%). Dat geeft wel aan dat verschillende kleuren Nederlanders en medelanders anders tegen het verschijnsel/probleem aankijken. Dat de meerderheid dat geen probleem vindt, wil niet zeggen dat het geen probleem is. Hebben we toch een beeld- en taalpolitie nodig? Dat lijkt ons wel. Anders lijden wij aan teveel zwarte dagen! Daarom stellen wij een witboek/grijsboek/zwartboek voor, waarin alledaags racisme wordt geëlimineerd. Renée van Aller&John de Vries

  16. Zoals het artikel aangeeft, is dit niet de eerste keer en zal ook niet de laatste keer zijn dat een dergelijke rascistische advertenties gemaakt worden. Het artikel maakt echter niet duidelijk dat alle publiciteit ontstond nadat Dove excuses had aangeboden en aangaf de reclame van haar Facebook pagina te hebben verwijderd. Zonder deze kaatste actie van Dove was de advertentie bijna niemand opgevallen. Dus, de oprechtheid van Dove in dit geheel, kan zeker in twijfel getrokken worden. Vooral als ook bekend wordt dat niet zolang terug een rascistische advertentie voor een ‘shower gel’ ook de wenkbrauwen deed fronsen. De maker van deze eerste advertentie? Juist, ja, Dove!

  17. Het is niet te geloven hoeveel chemische troep de zwarte medemens door de jaren heen gebruikt heeft om op de blanken te lijken; huid bleekmiddel, ontkroesing middelen enz. enz. Helaas hebben heel veel zwarte vrouwen nog steeds een minderwaardigheids complex tov de blanke vrouw. Zelfs vrouwen die veel bereikt hebben, zoals Michel Obama, Beyonce, de zusters Williams schamen zich om hun korte kroeshaar in het openbaar te tonen. Bij jeugd zwangerschap valt het op dat vooral de meiden die vanaf hun 16de met een pruik oplopen vaak voor hun 18de zwanger zijn. Het ergste vind ik het van die domme gelovige zwarten die nog steeds het beeld van een blanke man met langhaar en gaten in zijn handen aanbidden.

Reacties zijn gesloten.

Lees ook

Meer recente reacties