Camil Driessen

Volgens het Openbaar Ministerie runde hij „een valse-facturenfabriek”. Hoofdverdachte Erwin de Ruiter ontkent en stelt dat justitie niets snapt van trustkantoren. „Wij hielpen mensen hun belastingdruk verminderen.”

‘Dit is absurd.” Vinnig schuift Erwin de Ruiter een excuusbrief van de politie over tafel. „Een Red Alert”, was het. „Stond ik daar opeens naast Ronnie Brunswijk op de ‘most wanted’-lijst van Interpol met mijn fotootje. Ze zochten me voor de meest verschrikkelijke dingen: witwassen, heling en weet ik wat allemaal.”

Voor zijn trustbedrijf in Dubai was het de doodsteek, vertelt de zakenman. „Ik kwam opeens in iedere database te voorschijn. Klanten zeiden: als je zo gesignaleerd staat bij Interpol, kunnen we geen zaken met je doen.” De excuses van begin dit jaar voor de abusievelijke openbare Interpol-signalering wuift hij weg. „Wat heb ik daar nu nog aan?”

De Ruiter (58) is de hoofdverdachte in de omvangrijke strafzaak Trust EU. Het onderzoek, dat begon in 2011, heeft inmiddels de rechter bereikt. Maandag volgt in de Amsterdamse rechtbank deel twee van de regiezitting. En hoewel De Ruiter niet meer via Interpol gezocht wordt, ziet justitie hem wel gewoon nog als het brein achter „een valse-facturenfabriek” in de grachtengordel, die jarenlang „op grote schaal witwassen faciliteerde”, zo bleek uit de eerste regiezitting eind juli.

De Ruiter ontkent, in alle toonaarden. „Als je zo denkt als justitie, is ieder trustkantoor een valse-facturenfabriek.” Sinds 2007 woont en werkt De Ruiter in Dubai, daarvoor in Monaco. Vanwege de strafzaak is hij enkele weken over. Tijdelijk houdt hij kantoor aan de Keizersgracht, in een pand dat familiebezit is. Het behang heeft een motief van gouden bloemen, ornamenten sieren het plafond. In de boekenkast achter De Ruiter staat een rij European Taxation-boeken van Britannica-achtige proporties.

Geanimeerd haalt De Ruiter de geschiedenis terug. Hoe hij in conflict raakte met zijn zakenpartner Sam van Doorn. Hoe Van Doorns aangifte in 2010 – „aantoonbaar onjuist” – leidde tot het jarenlange justitie-onderzoek. En hoe de zakenpartners eerder nog raak schoten door een trustkantoor te kopen van bank Compagnie Monegasque de Banque (CMB) in Monaco. „Het was vissen in een rivier met zalmen.”

Lees ook de reportage van de eerste regiezitting in de Trust EU-zaak: ‘Als dit strafbaar is, kun je de hele trustsector wel opdoeken’

De bank moest de trustactiviteiten afstoten vanwege regelgeving, maar bleef wel klanten aandragen en zorgde voor een stroom van hoofdzakelijk Italiaanse miljonairs die aanklopten voor een fiscaal gunstige constructie. De populairste route? Geld laten lopen van een vennootschap in Italië, via een bv in Nederland, naar een vennootschap op belastingparadijs St. Nevis met een bankrekening in Monaco.

„Wij hielpen mensen met het verminderen van hun belastingdruk. Nederland is daar bijzonder goed in en speelt wereldwijd een cruciale rol.” De Ruiter haalt recent onderzoek van de Universiteit van Amsterdam aan dat ’s lands prominente rol in het faciliteren van belastingontwijking onderstreepte. „Jaarlijks stroomt er z’n 4.000 miljard euro door Nederland, een flink deel richting belastingparadijzen.”

Nederland witwasland

Nederland telt zo’n 300 trustkantoren. Tegen betaling besturen zij vennootschappen voor derden, vaak als onderdeel van een internationale belastingontwijkingsconstructie. De trustsector ligt al tijden onder vuur. De Nederlandsche Bank (DNB) haalt steeds harder uit, omdat trustkantoren er maar niet in slagen zich aan de regels te houden. En naar aanleiding van de Panama Papers hield de Tweede Kamer in juni zelfs een kleine parlementaire enquête over de sector.

Lees ook het artikel over de conclusies van de parlementaire ondervragingscommissie: ‘Maak regels tegen belastingontwijking duidelijker’

Ook justitie heeft trustkantoren al jaren op de korrel. Voor Trust EU deed het bijna zeven jaar internationaal onderzoek. Het mondde uit in een dossier van 25.000 pagina’s. „Met de hand genummerd”, voegt De Ruiter met enig sarcasme toe.

Volgens justitie was het businessmodel van het trustkantoor van De Ruiter en medeverdachte P. het verstrekken van valse facturen aan buitenlandse particulieren, zodat zij hun belastingrekening flink konden drukken. Het zou voor zeker tien klanten spookfacturen hebben gemaakt. Facturen voor niet bestaand advieswerk rondom Irakese bouwprojecten, bijvoorbeeld. Voor niet uitgevoerd scheepsonderhoud op de Middellandse Zee, voor royalties op een onderwijsmethode zonder over de rechten te beschikken.

In totaal zou er via deze vermeende trucs 75 miljoen euro en 30 miljoen dollar zijn witgewassen. „Het zet Nederland te boek als witwasland”, aldus het Openbaar Ministerie vorige maand tegen de rechter. De Ruiter wordt verdacht van valsheid in geschrift, witwassen en het feitelijk leidinggeven aan een criminele organisatie. „Ik denk inderdaad dat er uit de strafzaak gaat komen dat ik feitelijk leider ben geweest, feitelijk leider van een normaal trustbedrijf”, zegt De Ruiter.

Volgens De Ruiter heeft justitie weinig begrepen van hoe trustkantoren werken. „Zij stellen dat de Nederlandse vennootschap die werkzaamheden niet heeft kunnen uitvoeren. Nou, een doorstroomvennootschap voert nooit werkzaamheden uit, nooit, zij doet dit altijd namens een derde.”

Voor wie via Nederland belasting wil ontwijken, zijn er grofweg twee smaken: je richt een eigen bv op die je laat besturen door het trustkantoor en spreekt met de fiscus via een ruling af wat er wordt belast. Of je maakt gebruikt van een bestaande bv van het trustkantoor zelf: een ‘in-house doorstroomvennootschap’. Die stuurt vervolgens facturen met als doel geldstromen (vrijwel) onbelast via Nederland naar het buitenland te laten lopen. De Ruiter en co. exploiteerden dit soort doorstroomvennootschappen.

Het OM stelt dat werkzaamheden zijn gefactureerd die überhaupt nooit hebben plaatsgevonden. Dat Signore X uit Italië via uw trustkantoor zichzelf nepfacturen stuurde om onbelast geld weg te sluizen.

„Nee, zij stellen alleen dat de Nederlandse vennootschap de werkzaamheden niet heeft kunnen uitvoeren en dat de factuur daarom vals is.”

Klanten van u hebben toch schuld bekend?

„Ja, in twee of drie dossiers is er in het buitenland geschikt voor belastingontduiking. Autoriteiten hebben gezegd: ‘U trekt deze kosten af, dat accepteren we niet. Boete en streep erdoor.’ Die mensen hebben een paar miljoen moeten betalen, prima. Maar nergens in die landen is – zoals hier – een witwasonderzoek gestart, een fraude-onderzoek, een onderzoek naar valsheid in geschrift.”

Had u niet moeten opmerken dat die klanten de belasting aan het ontduiken waren?

„Voor zover ik weet vraagt De Nederlandsche Bank trustkantoren tot op de dag van vandaag niet om de belastingaangiftes van hun klanten. U vraagt of wij wel genoeg deden. Nou, ik denk dat wij veel meer deden dan gemiddeld. We stonden onder toezicht in Monaco en onder toezicht van De Nederlandsche Bank. ING was onze huisbankier, niet een of andere vage bank. Wij maakten risico-analyses, wij keken hoe mensen hun geld verdienden en of ze bijvoorbeeld politicus waren of verbonden met een drugskartel. Maar dan kan het alsnog voorkomen dat men zegt over een patent te beschikken, maar dat het in feite niets inhoudt. Je bent een gek als je het doet, maar er zaten één, twee, drie gekken tussen. Dat kan, ondanks dat je ze screent.”

Het OM beweert iets heel anders: dat het uw businessmodel was om valse facturen te verstrekken.

„Dan zou je toch een gek zijn? Dat doe je in de Govert Flinckstraat boven een garagebedrijf op drie hoog achter met je computertje. Toch niet met De Nederlandsche Bank, ING en de toezichthouder in Monaco in je nek? Dat sommige klanten liegen is triest. Maar in feite speelt hier dezelfde discussie als bij Starbucks, dat Nederland volgens de Europese Commissie gebruikte om de winst te drukken door veel te hoge facturen op te voeren.”

Dat is iets anders, die discussie draait om de interne prijzen die Starbucks-dochterondernemingen elkaar rekenen.

„Nee, dat is niet zo chique als u zegt. De Europese Commissie heeft gezegd dat de afspraak die Starbucks maakte met de Nederlandse fiscus gezwam is. De Commissie zegt dat de prijzen die Starbucks zichzelf voor de receptuur in rekening brengt veel te hoog zijn. Dan zeg ik: dat zijn valse facturen.”

Ik ben vorig jaar voor het eerst gehoord. Ik had ook in 2012 alles kunnen uitleggen

De Ruiter spreekt snel en gooit zijn nogal scherpe mening er geregeld via bijzinnen uit. Starbucks-koffie is „niet te zuup’n”. Van zijn trustcollega’s die getuigden voor de parlementaire Panama Papers-enquête was hij „niet diep onder de indruk”. Van de meeste betrokken Kamerleden trouwens ook niet. En dat de directeur van Intertrust de Kaaimaneilanden géén belastingparadijs noemde? „Grote kletspraat.”

De FIOD Haarlem, die het strafonderzoek deed, bestaat volgens De Ruiter te veel uit „mensen op leeftijd die intern zijn geschoold”, terwijl je er juist „jonge juristen net van de universiteit voor moet hebben”.

En zijn voormalige advocaat, die vanwege een carrièreswitch nu officier van justitie is, heeft ook geen verpletterende indruk achter gelaten. „Ik moest altijd zeggen: jongen, iets scherper.”

De zakenman is bijzonder ontstemd over hoe Nederland in zijn zaak optreedt. „Mijn zegen is geweest dat ik ver weg woonde.” Zijn medeverdachte Edward P., „een keurige man met gezin die elke zondag naar de kerk gaat”, zat zes maanden in voorarrest. „Die is kapotgemaakt.”

Zelf kon De Ruiter, omdat hij internationaal gesignaleerd stond, vier jaar Dubai niet uit. Hij kon zijn kinderen niet bezoeken die in het buitenland studeerden. Dossiers in Dubai stonden vier jaar in opdracht van de Nederlanders opgeslagen, waardoor hij niet bij zijn bedrijfsadministratie kon. „En het rare is: ik ben vorig jaar pas voor het eerst gehoord. Ik had ook in 2012 alles kunnen uitleggen.”

Nu hij zijn advocaat kwijt is, vertegenwoordigt De Ruiter zichzelf. „U weet zichzelf aardig te redden in deze procedure”, complimenteerde de rechter hem bij de vorige regiezitting nog.

De Ruiter is ervan overtuigd dat hij straks wordt vrijgesproken. Volgens hem is er door justitie zeven jaar gezocht, maar is van de aanvankelijke verdenking van een groot internationaal witwasnetwerk weinig meer over. „Ik ben het zogenaamde meesterbrein en heb al die jaren poppetjes voor me werken, maar er zijn nergens mails met instructies. Ze hebben alle klanten mijn foto voorgehouden, maar geen van hen kent mij. Maar het belangrijkste argument is dat ik er geen geld voor heb ontvangen. Er is geen geldspoor. Tot op de dag van vandaag hebben ze niet kunnen vertellen wat ik er aan verdiend heb.”

Bron: NRC