Met vonnis | door Hans Buddingh’
Suriname – Onaangename boodschap voor Bouterse. Hij moet alsnog worden vervolgd wegens de Decembermoorden in 1982. Het Surinaamse Hof van Justitie heeft gisteravond laat bevestigd dat het OM de vervolging van president Desi Bouterse en andere verdachten van de Decembermoorden in 1982 moet hervatten.
Het Hof, dat zijn beschikking vrijgaf, wijst hiermee het verzoek van nabestaanden toe de schorsing van het proces in 2012 als gevolg van een omstreden amnestiewet op te heffen. Nabestaanden lieten via hun advocaat weten dat de beslissing „het vertrouwen in de Surinaamse rechtsstaat doet toenemen”. In 2000 had het Hof, op hun verzoek, al bevolen te vervolgen.
1. Is het besluit een verrassing?
Niet helemaal. De amnestiewet was erg omstreden. Menigeen wees op strijdigheid met de Surinaamse grondwet, die bepaalt dat „elke inmenging (…) in zaken bij de rechter aanhangig is verboden.’’ Ook is de amnestiewet in strijd met internationale mensenrechtenverdragen, waarin Suriname partij is. Het Hof gaat hier niet specifiek op in. Het Hof verwijst wel naar een grondwetsartikel dat elke burger het recht garandeert op behandeling van zijn klacht „binnen redelijke termijn door een onafhankelijke en onpartijdige rechter”. Hierbij geeft het Hof aan dat het proces nu „al langer dan drie jaar” stilligt. OM en Krijgsraad wilden met eventuele hervatting wachten tot een Constitutioneel Hof over de grondwettelijkheid van de amnestiewet oordeelt. Zo’n hof is er nog altijd niet.
2. Is er verband met het interview dat nabestaande Sandew Hira dit weekend met Bouterse had in zijn omstreden plan voor ‘waarheidsvinding’ buiten justitie om?
Dat lijkt niet zo. Het verzoek van de nabestaanden aan het Hof kwam in mei, Hira kwam met zijn plan in juli. Hira, die andere nabestaanden bruskeerde, overhandigt Bouterses verklaring op 8 december aan het parlement.
3. Hoe politiek gevoelig ligt het bevel van het Hof?
Het is politiek brisant. Bij het emotionele parlementaire debat over de amnestiewet zei een lid van Bouterses NDP, fractievoorzitter André Misiekaba: ,,De president van de republiek Suriname kan niet middels een politiek proces politiek uitgeschakeld worden.’’ De rechterlijke macht werd als partijdig weggezet. Bouterse noemde in 2012 tegenstanders van de amnestiewet „vijanden van het volk”. Bij een manifestatie:
„Het is misdadig te proberen op deze manier het land te destabiliseren. Maar ik kan u zeggen zolang ik Desiré Delano Bouterse heet, gaat het u niet lukken.”
4. Hoe waarschijnlijk is veroordeling van Bouterse bij hervatting van het proces, dat vlak voor het requisitoir werd opgeschort?
Dat lijkt wel zeker. Diverse getuigen verklaarden dat Bouterse aanwezig was in Fort Zeelandia, toen daar vijftien opposanten van zijn militaire bewind (onder wie advocaten, journalisten) werden doodgeschoten. Bouterse, bij het proces nooit aanwezig, ontkende dat altijd. Hij zei alleen „politiek verantwoordelijk’’ te zijn.
5. Kunnen Bouterse en de NDP iets doen, komt er een tegenzet?
De beslissing van het Hof is in elk geval zware tegenslag voor Bouterse, die al gebukt gaat onder een drugsveroordeling bij verstek in Nederland. De regering-Bouterse kan het besluit niet zomaar negeren of ingrijpen in de werking van het Hof. Dat zou een ingreep van coupachtige allure zijn. Bij een veroordeling kan er debat komen of Bouterse alsnog amnestie moet krijgen. Maar ook of hij president kan blijven. Bij zijn aantreden in 2010 wezen critici erop dat volgens de grondwet niemand president kan worden die anti-grondwettelijk handelde, zoals anderen het leven benemen. Intussen daalt de populariteit van Bouterse sterk door economische misère. De eerste demonstranten meldden zich al in de straten van Paramaribo. De munt werd onlangs met bijna een kwart gedevalueerd, energieprijzen schoten door afschaffing van subsidies omhoog. Voor de verkiezingen in mei voerde Bouterse een duur sociaal programma in, het land betaalt nu de rekening. Door sterk gedaalde olie- en goudprijzen zijn overheidsinkomsten en deviezenreserves aangetast. Net als in 2012 lijkt de vraag of Bouterse zich „politiek laat uitschakelen”.
Bron: NRC
Naschrift