Nina Jurna

Venezuela Vanwege smokkel sloot president Maduro de grens. Maar zijn eigen leger zit juist achter die smokkel, zeggen onderzoekers.Er zijn sterke aanwijzingen dat vanuit Venezuela grote hoeveelheden goud, diamanten en andere mineralen gesmokkeld worden naar Aruba, Bonaire en Curaçao. Het Venezolaanse leger zou de smokkel, die per vliegtuig plaatsvindt, faciliteren en er zelf profijt van hebben.

Eerder deze maand gooide president Nicolás Maduro de zee- en luchtgrenzen van Venezuela met de ABC-eilanden dicht vanwege de naar zijn zeggen omvangrijke smokkel van goud en andere delfstoffen. De blokkade veroorzaakt spanningen met Nederland en de eilanden die bij het Koninkrijk horen.

De smokkel door het leger blijkt uit het onderzoek Digging into the Mining Arc, dat deze maandag verschijnt en tot stand kwam met steun van het Pulitzer Center on Conflict Reporting. „Elke maand gaan duizenden kilo’s goud naar Aruba en Curaçao en andere Caraïbische eilanden. Zo’n 80 procent van het Venezolaanse goud wordt illegaal het land uit gesmokkeld”, aldus de Venezolaanse generaal buiten dienst Cliver Alcalá, die in het onderzoek aan het woord komt. Het meeste zou via de eilanden worden weggesluisd.

Volgens het onderzoek, waar onder anderen de Nederlandse milieudeskundige en criminoloog Bram Ebus aan meewerkte, heeft juist Maduro’s eigen leger het toezicht op en het beheer over deze goudsmokkel, waar het steenrijk van wordt. „Volgens deskundigen en betrokkenen die wij spraken, onder wie oud-generaal Alcalá, zorgen de militairen ervoor dat vliegtuigjes dagelijks tussen de illegale goudmijnen en de Caraïben vliegen en van de radar worden gehaald, zodat ze later niet meer traceerbaar zijn”, zegt Ebus.

Het is onduidelijk waarom Maduro een lekke grens blokkeert waar vooral zijn eigen leger, dat steeds machtiger wordt, gebruik van maakt.

Wildwestsituatie

Ebus deed drie maanden onderzoek in de zuidelijke Venezolaanse deelstaat Bolivar. Maduro wil het zogenoemde Arco Minero-gebied, dat rijk is aan delfstoffen, ontwikkelen en zegt daarvoor multinationals aan te trekken. In de praktijk is echter zo’n 90 procent van alle goudwinning in Venezuela illegaal en worden de mijnen vooral beheerst door gewapende bendes en gecontroleerd door het leger, dat op de hand van Maduro is. „Overal zijn checkpoints en word je door zwaarbewapende militairen aangehouden. Het is echt een wildwestsituatie. Gewapende bendes moorden elkaar uit”, zegt Ebus. De onderzoekers stuitten op de lucratieve smokkelroute bij hun onderzoek naar de milieuproblematiek en schendingen van mensenrechten van inheemse bewoners.

Of de smokkel in goud en mineralen werkelijk zo groot is en hoe de routes lopen, moet uit nader onderzoek blijken. In het verleden zijn meerdere luchtverkeersleiders op Curaçao, dat bekendstaat als draaischijf in de wereldwijde drugssmokkel, ontslagen omdat ze corrupt bleken. De Kustwacht Carib, die in het Caraïbisch gebied belast is met het onderscheppen van smokkelwaar via zee, verklaarde eerder op onderschepte vissersbootjes amper goud of diamanten aan te treffen. „Wel vinden we drugs, wapens en benzine en proberen steeds meer vluchtelingen vanwege de crisis de oversteek te maken”, zei kustwacht-woordvoerder Roderick Gouverneur vorige week.

Smokkel via de Koninkrijkseilanden zou lucratief zijn omdat het relatief gemakkelijk zou zijn om het goud daar wit te wassen. „Het goud en de mineralen worden in Venezuela vaak al omgesmolten of bewerkt tot sieraden en vervolgens legaal verkocht op de eilanden. Daar zitten ook veel verkopers die het daarna op de wereldmarkt brengen. Dat is vast geen toeval”, zegt Ebus.

Voedsel- en medicijnendistributie

Het Venezolaanse leger wordt steeds machtiger doordat de autocratische president Maduro het leger steeds meer taken toebedeelt en zeggenschap geeft over bijvoorbeeld de distributie van voedsel en medicijnen, waaraan een schrijnend gebrek is. Zijn actie tegen de ABC-eilanden zou dan ook vooral gezien moeten worden als poging om de crisis in eigen land te verdoezelen.

„In Venezuela weet iedereen dat het leger betrokken is bij de goudwinning. We kregen in het gebied zelfs een rondleiding van militairen die trots lieten zien dat zij in charge zijn daar”, zegt Ebus. De onderzoekers werden nog een dag vastgehouden door leden van de nationale garde, die dachten dat ze spionnen waren. Na inspanningen van onder meer de Nederlandse ambassade in Caracas werden de onderzoekers vrijgelaten.

Grensblokkade overleg over opheffing gaat door

Na een week onderhandelen lijken Venezuela en de eilanden Aruba, Bonaire en Curaçao vrijdagnacht een klein stapje te hebben gezet naar het opheffen van de grensblokkade. Venezuela sloot de grens met de eilanden, die tot het Koninkrijk behoren, op 5 januari, omdat het wil dat ze smokkel harder aanpakken.

De Arubaanse premier Evelyn Wever-Croes sprak tegenover het ANP van een voorlopig akkoord. De inhoud daarvan is onduidelijk. Na intern overleg zouden vertegenwoordigers van de eilanden en Venezuela opnieuw bij elkaar komen.

Zolang er geen definitief akkoord is, blijft de grens tussen Venezuela en de eilanden dicht, aldus de Arubaanse premier.

Bron: NRC Handelsblad