Door Janita Monna

KRALENDIJK – Eilandsraadlid Robby Beukenboom wil net weggaan als bij het stembureau in Amboina een auto komt aangereden. Vijf mannen de vrouwen stappen uit, allemaal hebben ze hun stempas in de hand. “Robby, kun jij ons uitleggen wat we moeten doen?”

Beukenboom, democraat, pakt een briefje uit zijn auto. Een voorbeeld van een stembiljet, met regels voor het uitbrengen van een geldige stem. In het voorbeeld is het hokje voor ‘nee’ rood ingekleurd. ‘Awèl, bon’.  Het is de kiezers duidelijk, ze lopen het stembureau in.

Ja of nee
Bonaire gaat vandaag naar de stembus. 12.643 kiesgerechtigden kunnen ‘ja’ of ‘nee’ antwoorden op de vraag of ze het eens zijn met de invulling die is gegeven aan de directe band met Nederland. De coalitie, waar ook de partij van Beukenboom , de PDB, deel van uitmaakt, pleit voor ‘nee’.

Elvis Tjin Asjoe, fractievoorzitter van oppositiepartij MPB, die de afgelopen Eilandsraadverkiezingen won, vreest echter dat ‘nee’ het eiland in diskrediet zal brengen. Ook hij stemt in Amboina: “Een ‘ja’, een dikke ‘ja’.” En Tjin-Asjoe is ervan overtuigd dat mensen daarvoor kiezen, vandaag: “Mensen willen zekerheid. ‘Nee’ brengt zeker chaos.”

‘Toiletpapier’
Een van hen is Michiel Rumpf: “Hartstikke ‘ja’, die keuze was niet zo moeilijk”, zegt hij, als hij het stembureau komt uitgelopen. “Het eiland moet gewoon doorgaan met de onderhandelingen.” Rumpf heeft zich opgewonden over het ‘raadsbesluit’ van afgelopen maandag. Daarin besloten de coalitiepartijen de gevolgen van ‘ja’ of ‘nee’ nog eens extra te willen verhelderen. Ja betekent, aldus het besluit, dat kiezers geen aanpassingen nastreven in de huidige invulling van de directe band. Nee wil zeggen dat die band heronderhandeld moet worden.   Tjin-Asjoe noemt het raadsbesluit ‘toiletpapier’: “Het is van geen enkele waarde. De wet, de referendumverordening staat boven dit besluit.”

Een man die ’s ochtends vroeg bij het stembureau in Antriol staat te wachten, heeft geen verduidelijking nodig. Hij weet al lang wat hij gaat stemmen: “Zeker, ik ga voor ‘nee’. Ik ben niet tegen de ‘laso direkto’, de directe band, maar wel tegen de invulling.” Volgens de man gaan er vrijdag meer mensen stemmen dan bij het referendum in 2010. “Ik ken niemand die zei: ‘Ik ga niet’.” Ook vakbondsvoorzitter Chaly Anthony vindt dat er veel dingen moeten veranderen: “Den Haag legt te veel druk, het eiland heeft te weinig beslissingsbevoegdheid. Onze eigen leiders doen voor spek en bonen mee.” Als hij bij het stembureau in Nikoboko een bekende ziet roept hij lachend: “Bai vota no!” Maar Edith Strauss-Marsera heeft al gestemd: “Si.”

Leugens
Oud-politica Strauss-Marsera was lid van de alternatieve referendumcommissie. Ze was neutraal tot gisteren. “Ik hoorde zoveel leugens in de discussie over dit referendum”,  zegt ze. “Ik kon mijn mond niet meer houden. Als ik mensen hoor zeggen dat de gezondheidzorg een rotzooi is sinds 10.10.10, dat is gewoon niet waar!” Eigenlijk, zegt Strauss-Marsera, was het kiezen tussen twee kwaden. “Er zijn ook dingen waar ik het niet mee eens ben. Maar ik voel niet voor een nieuw avontuur. Zeker niet met deze leiders.” Wat de uitslag vanavond wordt, durft ze niet te  voorspellen. Beukenboom wel: “De propaganda voor ‘nee’, was goed de afgelopen vijf jaar. Nee kan niet verliezen.”

Bron: NTR/Caribisch Netwerk