Zico Ruiter

Orkaan Irma heeft op haar weg naar de kust van de VS een hoop schade aangericht op Sint Maarten en de volgende orkaan ‘Maria’ nadert alweer. Wat kan het relatief kleine eiland doen om zich in de toekomst te wapenen tegen natuurgeweld door orkanen als Jose en Irma?

Inmiddels zijn er hulpgoederen aangekomen op Sint Maarten en worden er volop mensen van het eiland gehaald. Voor inwoners en hulpverleners is bovendien langzamerhand de tijd aangebroken om de schade op te nemen en aan de wederopbouw te beginnen.

Maar op de vraag of Sint Maarten niet al eerder maatregelen had kunnen treffen tegen de komst van een orkaan als Irma, lijkt het antwoord al duidelijk.

“In zekere zin had Sint Maarten zich beter kunnen voorbereiden op zo’n ramp”, zo concludeert Edgar Westerhof, van ingenieursbureau Arcadis. Als voorbeeld noemt hij het waarschuwingssysteem dat “te laat op gang” kwam.

Westerhof ziet daarnaast dat ook vitale infrastructuur het heeft laten afweten. “Zo lag de telecommunicatie tot lang na de storm nog plat. Het kan misschien niet functioneren tijdens de stormpiek, maar daarna moet het weer snel op gang komen”, zo stelt hij.

Ook Ap van Dongeren, expert op het gebied van kustoverstromingen bij onderzoeksinstituut Deltares zag dat het schortte aan de voorbereiding en de communicatie rond orkaan Irma. “Na de storm is het zaak dat de energievoorziening op peil blijft. De tijd dat de communicatie plat ligt, wil je verkorten”, zegt Van Dongeren.

“Je ziet op Sint Maarten totale verwoesting, zelfs van overheidsgebouwen en hotels”, vervolgt hij. “Belangrijke infrastructuur, zoals overheidsgebouwen, moet sterker zijn”, is dan ook de conclusie van Van Dongeren.

Een belangrijk onderdeel van die infrastructuur is het vliegveld van Sint Maarten, dat na de storm lange tijd onbruikbaar was. “Er lag bijvoorbeeld zand op de landingsbaan, die dicht bij het water ligt en ook was ondergelopen. Een zeemuur zou bijvoorbeeld al kunnen helpen”, zegt Van Dongeren.

Het afvoeren van het regenwater is echter de grootste uitdaging. “Je moet het zo snel mogelijk naar zee terug zien te krijgen. En dat kan door bijvoorbeeld afvoerriolen vooraf schoon te maken.”

‘Kwetsbaarheid blijft’

Het zijn voorbeelden van preventiemaatregelen die voortkomen uit de Nederlandse kennis over watermanagement. Nederland blinkt wereldwijd uit in het aanleggen van deltawerken. Zo zijn Nederlandse bedrijven in de Verenigde Staten actief om steden als Miami te beschermen tegen natuurgeweld van zee.

Westerhof, die zelf ook betrokken is bij het beschermen van de Amerikaanse kustlijn, stelt echter dat de maatregelen die daar getroffen worden, geen opties zijn voor Sint Maarten. “Het blijft een tropisch eiland. De bewoners willen geen dijken of deltawerken”, zegt Westerhof, waarmee hij doelt op de belangrijke rol van het toerisme van het eiland.

“De kwetsbaarheid zal blijven”, zo luidt zijn conclusie dan ook.

Bebouwing

Toch zijn er wel andere mogelijkheden om het eiland beter te beschermen. “Je kunt niets aan de stormachtige wind doen, maar wel de gevolgen aanpakken”, zegt Van Dongeren. “De belangrijke gebouwen moeten worden versterkt. En de lage, kwetsbare gebieden moeten zoveel mogelijk worden ontweken wat bouwen betreft”, zegt Van Dongeren die daarnaast ook informatievoorziening als verbeterpunt aanwijst.

“Het is een stuk educatie. Zo kun je evacuaties oefenen en burgers goed informeren naar welke schuilplaatsen ze kunnen gaan in geval van nood.” Op het bergachtige Sint Maarten is het bovendien mogelijk om de hoogte te gebruiken. Als daar schuilplaatsen worden gebouwd, dan zijn die plekken in ieder geval veilig voor overstromingen.

Nederlandse hulp

Irma was een uitzonderlijk sterke orkaan en Sint Maarten kreeg bovendien de volle laag. Het is nog niet duidelijk hoeveel slachtoffers er precies zijn gevallen, maar op Sint Maarten waren zeker vier dodelijke slachtoffers te betreuren en het totale dodental in het gehele Caribische gebied, ligt inmiddels boven de dertig.

De ravage op Sint Maarten is enorm en de basisvoorzieningen worden schaarser met de dag. Daarom ligt het voor de hand dat het beschikbare geld in noodhulp wordt gestoken in plaats van het verbeteren van infrastructuur met het oog op toekomstige orkanen.

Maar Van Dongeren denkt dat het verstandig is om naast noodhulp ook geld te steken in de genoemde verbeterpunten. “Het eiland draait op toerisme en dat ligt nu helemaal plat. Noodhulp en wederopbouw vergen investeringen, maar dat zal je in de toekomst terugverdienen na een eventuele volgende storm.”

Vooralsnog is het echter onduidelijk hoe die wederopbouw vorm gaat krijgen en welke rol Nederland daarbij gaat vervullen. Bovendien heeft Mark Rutte in de afgelopen dagen meermaals benadrukt dat noodhulp de prioriteit heeft. Verdere hulp is nog onderwerp van politiek debat.

Toch ziet Westerhof bij de wederopbouw wel een belangrijke rol voor Nederland. “Wij hebben de kennis om te helpen en het eiland beter te beschermen. Laten we daar dan ook gebruik van maken.”

​Bron: NU.nl/Zico Ruiter