Door Jurriaan de Haan
Bij de installatie van de nieuwe rechters heeft de deken van de Orde van Advocaten, mr. Van den Heuvel, een buitengewoon relevante rede gehouden. Zijn advies aan de nieuwkomers is, zo begrijp ik hem, om de Nederlandse bril af te zetten en te leren ‘met Antilliaanse ogen’ naar hun zaken te kijken.
Hij werkt dit verder uit in een visie op de bijzondere rol van de rechter in Curaçao in de ‘trias politica’ (het systeem voor evenwicht tussen de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht). Volgens hem moet de rechter in Curaçao minder terughoudend zijn in staatsrechtelijke aangelegenheden dan hij in Nederland zou zijn. Hij noemt dit ‘de andere kant van het pokopokobeginsel’ (Antilliaans Dagblad 24 oktober 2017).
Op de rede van Van den Heuvel is een kritisch commentaar gekomen van prof. mr. Rogier, hoogleraar Staats- en Bestuursrecht aan de University of Curaçao, UoC (Antilliaans Dagblad 5 november 2017). Rogier vindt dat de burgerlijke rechter zich ‘niet moet bemoeien’ met het staatsrecht en zeker niet met politiek. Als we die staatsrechtelijke en politieke problemen laten oplossen ‘leven niet we niet langer in rechtsstaat, maar in een rechtersstaat’. De rechter zou zich in zulke gevallen dus ‘gewoon onbevoegd moeten verklaren’. Met het pokopoko-beginsel heeft dit alles niets te maken. Aldus – steeds – Rogier.
Om met het pokopoko-beginsel te beginnen, deze discussie heeft daar niets mee te maken als je dit begrip in de oorspronkelijke betekenis gebruikt. Dan ziet het alleen op de vraag of, en zo ja, in hoeverre door de rechter moet worden geaccepteerd dat de overheid langzaam (pokopoko) handelt. Zoals Van den Heuvel in zijn rede aanhaalt, heb ik de betekenis daarvan uitgebreid tot alle beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het vertrouwensbeginsel. Het pokopoko-beginsel brengt mee dat bij de maatstaven die voor de overheid worden aangelegd, rekening moet worden gehouden met de lokale omstandigheden en maatschappelijke opvattingen in het Caribisch deel van het Koninkrijk.
Mede op basis van sociologische studies naar politieke patronage is er bijvoorbeeld het inzicht dat toezeggingen van bestuurders niet zonder meer in rechte te honoreren verwachtingen behoren op te leveren. Van den Heuvel aanvaardt in zijn rede dat het in het algemeen belang beter is om de overheid tot op zekere hoogte in bescherming te nemen tegen zijn eigen beperkingen in schaal en middelen. Interessant is dat hij het pokopoko-beginsel nog ruimer opvat. Hij brengt dit in verband met het belang van het functioneren van de rechtsstaat en zijn instituties. Hij stelt dat ‘de pijlers van de wetgevende en de uitvoerende macht hier te lande niet altijd hun eigen last kunnen dragen’. Dan lijkt het hem in het algemeen belang wenselijk dat de rechter niet terughoudend is bij de beoordeling of er sprake is van onrechtmatig handelen. Hij geeft als voorbeeld onder andere de beoordeling van het optreden van een Statenvoorzitter die een Statenlid van een vergadering had uitgesloten.
Het komt mij voor dat het door Rogier geschetste beeld van een rechtersstaat niet reëel is. De visie van de advocaat Van den Heuvel komt namelijk overeen met de analyse van de rol van de rechter in de kleinschalige samenlevingen van de (voormalige) Nederlandse Antillen van oud-Antillenrechters mrs. Loth en Wit. Al in 1998 gaf Loth in een klassiek geworden artikel in het juridisch tijdschrift TAR-Justicia een rechtsgeleerde onderbouwing voor een verderreikende taak van de rechter dan controle van het bestuur, te weten bescherming van de samenleving zelf. De rechter als hoeder van het publieke fatsoen, in de woorden van Loth. In zijn zeer lezenswaardige Diesrede 2005-2006 bij de universiteit UNA staat Wit een nog actievere rechter voor ten behoeve van de bescherming van de democratische rechtsstaat. Volgens Wit is van de drie staatsmachten de rechtsprekende zelfs het best toegerust om deze taak uit te voeren.
Mr. dr. J.P. de Haan was tot 2014 lid van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie, en daarvoor docent aan de universiteit UNA op Curaçao. Hij is momenteel rechter in Nederland. Deze opinie is geschreven op persoonlijke titel.
Ik steun de ingenomen standpunt van mr. van den Heuvel. Zijn visie en gedachtengangen stroken grotendeels met onderstaande petitie die ik aan onderstaande instituties heb gestuurd. Ik hoop dat u de tijd neemt om deze petitite te lezen. Er zijn teveel blunders begaan door onze hoogwaardigheidsbekleders en er wordt niets aan gedaan.
quote;
Felix D. Pinedo
Willemstad, 10 juli 2017
Raad van Ministers (Ter attentie van de Minister President)
Fort Amsterdam 17
Curaçao
Gemeenschappelijke Hof van Justie van Aruba, Curaçao, St. Maarten en van Bonaire, Saba en St. Eustatius
Ter attentie van de President van het Hof
Wilhelminaplein 4
Curaçao
Ombudsman Curaçao
Scharlooweg 41
Curaçao
Raad van Advies Curaçao
Architectenweg 1
Curaçao
Honorabele leden van de Raad van Ministers, Edelachtbare President van het Hof, geachte Ombudsman en leden Raad van Advies.
Zoals u weet is het Parlement van Curaçao op 12 februari door het kabinet Hensley Koeiman ontbonden. Hierna hebben zich diverse schermutselingen en diskussies voorgedaan in verband met onder andere (rechts)handelingen van de gouverneur, de Raad van Ministers en de Staten.
Ondergetekende heeft ook zijn meningen omtrent dit geheel via de nieuwsmedia gepubliceerd. De diverse standpunten mijnerzijds vormen de motiveringen en onderbouwingen voor wat betreft dit verzoekschrift van mij aan u, conform artikel 7, artikel 99 lid 2 van de Staatsregeling.
In het bijzonder geldt artikel99 lid 2, in cassu voor de Raad van Ministers (regering) en de Gemeenschappelijke Hof van Justitie. Hopelijk zal de regering hetgeen ik in deze petitie naarvoren breng serieus opnemen en overgaan tot het in het leven roepen van een orgaan zoals vermeld in artikel 99 lid 2 van de Staatsregeling. Dit orgaan (commissie) zal als taak hebben hetgeen ik in deze petitie benoem, onder de loep te nemen.
1.Contradictio artikel 30 lid 3 versus artikel 45 lid f Staatsregeling
A. Na de ontbinding van het Parlement heeft de gouverneur ministers benoemd als tevens zijnde statenleden. Dit geschiedde met als motivering het gestelde in artikel 30 lid 3 van de Staatsregeling (Streg). Dit artikel stelt dat een minister die gekozen is om als statenlid te fungeren, tevens voor 3 maanden als statenlid kan blijven fungeren.
B. Verdere analyse mijnerzijds heeft aangetoond dat artikel 45 lid f van de Staatsregeling stelt dat een statenlid niet tevens minister kan zijn. Dit artikel maakt geen uitzondering ten aanzien van het gestelde onder artikel 30 lid 3 Streg. Ook niet in de Memorie van Toelichting zijn verdere expliciteringen ten aanzien hiervan te constateren.
C. Naar mijn mening hebben de gouverneur en haar adviseurs niet verder gekeken dan artikel 30 lid 3 van de Streg. Anders hebben zij geconstateerd dat artikel 30 lid 3 en 45 lid f van de Streg met elkaar conflicteren.
D. Op grond hiervan ben ik de mening toegedaan dat de gouverneur, vanwege deze twee conflicterende artikelen van de Streg, niet had moeten overgaan tot het inzweren van de ministers als tevens zijnde statenleden.
E. Naar mijn mening had de gouverneur het demissionaire kabinet op de hoogte moeten stellen van het conflicteren van de twee genoemde artikelen van de Streg. Reden waarom zij dan niet kon overgaan tot benoeming van ministers als tevens zijnde statenleden, zolang deze contradictio in de Streg voortduurt.
F. Naar mijn mening is er geen kwestie van voorrang tussen de twee artikelen. Elk van de twee artikelen regelen apart de positie van de ministers en van het onafhankelijke orgaan de Staten. Daarom worden ze elk geplaatst onder diverse hoofdstukken van de Streg, een en ander conform de principes van de Trias Politica.
G. Verdere analyse mijnerzijds heeft aangetoond dat hetgeen vermeld staat onder artikel 45 lid f van de Streg, niet voorkwam in de Streg van de Nederlandse Antillen. Dus bij het opzetten van onze huidige Staatsregeling is artikel 45 lid f toegevoegd. Volgens mij hebben degenen die de nieuwe Streg in elkaar hebben gezet, nadruk erop willen leggen dat een statenlid in ieder geval niet tevens minister mag zijn. Blijkbaar hebben zij nagelaten artikel 30 lid 3 van de Streg te verwijderen. Ik kan mij niet indenken dat het de bedoeling van de wetgever was om beide artikelen in de Streg te handhaven, terwijl ze met elkaar conflicteren.
H. Tevens druist artikel 30 lid 3 van de Streg regelrecht in tegen het principe van de Trias Politica. Een minister kan niet tegelijkertijd als statenlid het eigen beleid controleren en/of goedkeuren. Het ‘checks and balances’ principe is hierdoor ook helemaal zoek.
I. Het directe gevolg van artikel 45 lid f van de Streg is dat al de ministers die tevens als statenlid waren ingezworen, illegaal in het Parlement zaten. Dientengevolge zijn naar analogie van de terminologie in het strafrecht, namelijk ‘fruit from the poisonous tree’, alle handelingen van die ministers als statenlid, illegaal of onrechtmatig. Dus alle besluiten, landsverordeningen et cetera, die met stemmen voor of tegen van deze ministers in het Parlement zijn aangenomen of verworpen, dien(d)en door de nieuwe Staten met een legale meerderheid, opnieuw bekrachtigd te worden.
2. Het overtreden van artikel 53 van de Staatsregeling:
Een andere motivering mijnerzijds om dit geheel bij u aan te kaarten is het feit dat bij het ontbinden van de Staten in 2012 en in 2017, artikel 53 van onze Staatsregeling en de Memorie van Toelichting (MvT) van dit artikel ook overtreden werden.
A. In de MvT van artikel 53 Streg wordt vermeld;’’De Staten kunnen ondanks het besluit tot ontbinding allerlei zaken blijven afdoen en in functie zijn voor het geval zich bijzondere omstandigheden voordoen’.
B. Deze toelichting laat geen ruimte over voor andere interpretaties.
Het behoeft geen betoog om verder aan te tonen dat het afdoen van zaken betekent; ‘afhandelen van zaken waarmee men reeds bezig is, namelijk lopende zaken’ en dat deze geen nieuwe zaken mogen zijn. Indien de wetgever had gewild dat het Parlement alle bevoegdheden behoudt na een ontbinding, dan had dit uitdrukkelijk in de wet moeten staan. Met de bovenvermelde explicitering van artikel 53 in de MvT van de Staatsregeling, is het duidelijk dat het Parlement zichzelf demissonair heeft verklaard na een ontbinding van het Parlement. Al wordt het woord demissionair niet alszodanig vermeld. Dit heeft namelijk dezelfde strekking als hetgeen de gouverneur stelt aan de regering die ontslag aanvraagt. Daardoor wordt de benaming demissionair ook gebruikt. Jammer genoeg heeft de MvT niet verder gëexpliciteerd wat men onder ‘bijzondere omstandigheden’ zou kunnen verstaan. Het behoeft geen betoog dat het niet zou gaan om miniscule gevallen.
De wetgever heeft namelijk ter onze eigen intellectuele beoordeling gelaten dat ‘bijzondere omstandigheden’, onder andere gevallen zijn, die zich sporadisch kunnen voordoen en die van uitzonderlijk belang zijn voor onder andere het bestuur en de staatsveiligheid van het land Curaçao.
C. Vandaar ook dat naar mijn mening de gouverneur de bijeenkomst van de Staten d.d. 14 februari 2017 als illegaal heeft gedeclareerd. De voorzitter van de Staten heeft namelijk reeds een zitting van de Staten afgekondigd. Het is geen identiek geval zoals in 2012, waarbij de voorzitter aankondigde voorlopig geen Statenvergaderingen te beleggen. Als het ware een ‘shutdown’ van de volksvertegenwoordiging.
D. De intentie van de Staten om in de vergadering van 17 februari 2017 over te gaan tot het ontslaan en verkiezen van een nieuwe Statenvoorzitter en Vice-voorzitter, was volgens mij geen ‘afhandelen van zaken’ (lopende zaak), waardoor deze indruist tegen de geest van artikel 53 Streg zoals vermeld in de MvT.
Het op eigener beweging ontslag aanvragen van de Voorzitter en Vice-voorzitter van de Staten heeft namelijk het verkiezen van nieuwe personen in deze twee functies gelegaliseerd.
Het overgaan tot moties van wantrouwen tegen ministers van het demissionaire kabinet, door de meerderheid van de Staten in bovengenoemde vergadering in 2017 (en tevens in 2012) was ook een flagrante overtreding van de geest van artikel 53 Streg zoals vastgelegd in de MvT van dit artikel. Dit was ook geen afhandelen van zaken (lopende zaken). De Staten heeft ook niet overtuigd wat voor bijzondere omstandigheid of omstandigheden zich voordeden, om tot moties van wantrouwen over te gaan tegen ministers van een reeds demissionair kabinet. Dus die reeds ontslag hebben aangevraagd en dat werd gëaccepteerd door de gouverneur.
Zo te zien zijn er op diverse momenten in het verleden en heden door reeds genoemde entiteiten gehandeld tegen de wet- en regelgevingen van ons staatsbestel.
• De recente opdracht van minister Norberto Ribeiro, om alle voorbereidingen voor het houden van de verkiezingen in april 2017 te stoppen, was ook een flagrante overtreding van artikel 53 van onze Staatsregeling. In artikel 53 Streg wordt uitdrukkelijk gesteld dat bij een ontbinding van de Staten binnen drie maanden verkiezingen moeten plaatsvinden. Dit is een regelgeving van dwingend karakter waardoor zelfs een verschuiving van de verkiezingen haast niet mogelijk is. In het Algemene Maatregel van Rijksbestuur, die hierna volgde, is hetgeen ik hier naarvoren breng, niet ter sprake gekomen.
• Zo ook was het stoppen van leveren van post door Cpost International met medeweten van de minister(s), op grond van een Ministeriële Beschikking van 30 januari 2015, die niet gepubliceerd werd, een regelrechte overtreding van de Post Landsverordening. Door de nieuwe Ministeriële Beschikking van September 2016, is geprobeerd deze omissie met terugwerkende kracht te corrigeren. In de literatuur wordt het met terugwerkende kracht invoeren van wet- en regelgeving bekriticeerd. Het rapport van de Ombudsman d.d. 13 oktober 2016, in verband met dit onderhavige geval spreekt boekdelen. Zie het rapport hieromtrent op de website van de Ombudsman. Zie tevens het essay van professor dr. Arjen van Rijn in het jaarverslag 2016 van de Raad van Advies.
• Zie tevens in de bijlagen mijn petitie aan het Openbaar Ministerie in verband hiermede. Tot de dag van vandaag heeft het openbaar Ministerie niet gereageerd. Dit is ook een met de voet trappen van artikel 7 van de Staatsregeling. Dit artikel stelt namelijk (zie in de MvT) dat en petitie van een burger binnen redelijke termijn beantwoord moet worden. Op 16 juni 2017 is het één jaar geleden dat mijn petitie bij het OM werd afgeleverd.
3. Het belang van een uitspraak uwerzijds en de ontvankelijkheidsverklaring
Zoals ik diverse keren in de nieuwsmedia heb gepubliceerd na de staatsrechtelijke gebeurtenissen van 2012 zou het niet vreemd zijn dat deze zich weer herhalen.
Op 12 februari 2017 is het weer zover gekomen. In 2012 waren er vele conclussies getrokken, pro en contra, door diverse staatsgeleerden en niet staatsgeleerden.
De gouverneur is indertijd in 2012 op grond van door zijn adviseurs gegeven adviezen meegegaan met het laten installeren van een interim kabinet (takenkabinet). Volgens mij was dit een overtreding van artikel 53 van de Staatsregeling, zoals boven reeds uitgelegd.
Vele strubbelingen hebben zich voorgedaan doordat het toen zittende demissionaire kabinet weigerde het regeringsgebouw te verlaten.
Tot de dag van vandaag blijft de vraag hangen of de gouverneur toentertijd in dezen goed heeft gehandeld. Zoals eerder gesteld druist het aannemen van moties van wantrouwen tegen een reeds demissionair kabinet regelrecht in tegen de geest van de Memorie van Toelichting van artikel 53 van de Staatsregeling.
Doordat onze politici niet de moed en wil hadden om vóór 2010 een Constitutioneel Gerechtshof in het leven te roepen, bleef een uitspraak hierover door een gëinstitutionaliseerd onafhankelijk orgaan uit. Zoals u weet is men op St. Maarten wel overgegaan tot het institutionaliseren van een Consitutioneel Gerechtshof. De wetgever kan echter ook overgaan tot het machtigen van het Gerechtshof om disputen op staatsrechtelijk en bestuurlijk gebied te beoordelen. Hiervoor zal een aanpassing plaats moeten vinden in onder andere artikel 99 lid 1 a en 99 lid 2 van de Staatsregeling. Het gerecht zal dan tevens gemachtigd worden om landsverordeningen te toetsen aan de Staatsregeling. Dit voorkomt het institutionaliseren van een ander gerechtshof met alle andere rechtspersoonlijke perikelen en administratieve romslomp erom heen. Trouwens hoeveel keren zal zo’n gerechtshof in het geweer komen. Naar mijn mening kan een instituut bestaande uit de President van het Gemeenschappeijke Hof van Justitie, de Ombudsman en de Raad van Advies een uitstekende onafhankelijke instrument zijn om staatsrechtelijke en bestuursrechtelijke disputen ter beoordeling te nemen.
Een uitspraak uwerzijds ten aanzien van al hetgeen ik in mijn betoog naarvoren heb gebracht is in dezen van essentieel belang.
Daar er op dit moment onder andere geen Constitutioneel Gerechtshof bestaat is een uitspraak uwerzijds een aansporing voor de politici (het Parlement en regering) om zo spoedig mogelijk te komen tot het institutionaliseren van een Constitutioneel Entiteit, met als voorbeeld hetgeen ik hierboven naarvoren breng in overweging te nemen.
Vandaar dat ik u verzoek om mijn petitie, ontvankelijk te verklaren, mede met als rechtsgrond, de artikelen 7 en 99 lid 2 van de Staatsregeling en de hierna door mij aangehaalde artikelen uit het Statuut voor het Koninkrijk.
Artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk (het Statuut) stelt dat de landen van het Koninkrijk elkander moeten bijstaan.
In artikel 36 van het Statuut wordt vermeld;
‘Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten verlenen elkander hulp en bijstand’.
Met de geest van dit artikel in mijn achterhoofd doe ik tevens hetvolgende verzoek aan u.
Op grond van vorenstaande kunt u overgaan tot het vragen van bijstand van het Constitutionele Gerechtshof van St. Maarten. Op grond van het eerder vermelde artikel van het Statuut voor het Koninkrijk, zal het Constitutionele Gerechtshof van St. Maarten zich verplicht voelen om aan uw verzoek te voldoen. Een oordeel in dit onderhavige geval ondersteund door zowel u, als het Constitutionele Gerechtshof van St. Maarten zal een belangrijke uitspraak zijn voor in de toekomst, indien er zich soortgelijke situaties voordoen, voor zover er nog geen instituut is, die bevoegd is zich te buigen over dit soort onderwerpen.
In artikel 43 van het Statuut wordt verder vermeld dat elk der landen zorgdraagt voor de verwezenlijking van de fundamentele menselijke rechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van het bestuur. De door mij benoemde omissies vanwege diverse van onze staatsorganen, druisen in tegen de rechtszekerheid en deugdelijkheid van bestuur.
4. Commissie voor het scrutineren van de Staatsregeling
In artikel 36 van de Staatsregeling wordt vermeld dat de ministers en statenleden zweren dat zij de Staatsregeling van Curaçao zullen blijven onderhouden. De diverse omissies en knelpunten in de Staatsregeling zijn getuigen ervan dat onze statenleden en ministers zich niet goed hebben gekweten van hun taak in dezen. Vandaar ook dat een zakelijke positieve uitspraak uwerzijds zolas ik u verzoek, een prikkel moet zijn om over te gaan tot het installeren van een commissie die als taak meekrijgt het scrutineren van de Staatsregeling, die alle wet- en regelgevingen binnen ons staatsbestel hun recht van bestaan geeft. Ik geef hierbij ook mee als voorbeeld in verband hiermede, dat het aantal zittingsjaren van de Staten, dat in artikel 41 van de Staatsregeling wordt vermeld ook conflicteert met artikel 53 lid 3. Er wordt geen uitzondering vermeld.
Zelfs een marginale toetsing uwerzijds zal van invloed kunnen zijn op dit geheel.
5. De rol van het Koninkrijk
In artikel 43 van het Statuut wordt tevens vermeld dat het waarborgen van deze rechten, vrijheden, rechtszekerheid en deugdelijkheid van bestuur een aangelegenheid is van het Koninkrijk. De Konininkrijksregering heeft in 2012 en ook niet in 2017 een positie ingenomen ten aanzien van al hetgeen ik in deze petitie naarvoren breng. Zoals ik eerder heb vermeld druisen al de genoemde omissies, in tegen de rechtszekerheid en deugdelijkheid van bestuur. Indien u ook ten aanzien van dezen uw mening kan uiten zal deze van essentieel belang zijn.
In afwachting van een antwoord uwerzijds verblijf ik met de meeste hoogachting,
_____________________________
Felix D. Pinedo Msc
Copiëen van deze petitie worden verzonden aan;
De Staten van Curaçao
Kabinet van de gouverneur
Nieuwsmedia
Met dank aan J.P de Haan die zich weer ff in de kijker wil lullen met niet de kip zonder kop maar in dit geval de Haan Lullo zonder KOP, intresant doen is ook een vak, mondy bewoners kan je zelf zonder iets te schrijven wat op de mouw spelden, of niet dan GerriT de Raaf