Opinie door door mr. Achim Henriquez

Met groot genoegen heb ik op 2 augustus de opinie van Michael Voges gelezen, waarin hij de situatie van Curaçao – en met name de wanorde die er heerst – duidelijk en begrijpelijk omschrijft. Desalniettemin zag ik daar, vanwege kennis uit mijn praktijk, reden om het verhaal aan te vullen en verder te verduidelijken.

Het is belangrijk dat mensen begrijpen waarom bepaalde zaken zo scheef lopen en waarom er ook tot op heden geen verandering komt. Verandering is evenwel mogelijk; de huidige wet- en regelgeving biedt alle mogelijkheden om rechtshandhavend op te treden tegen wanorde. Verandering is alleen om die reden al makkelijk te bewerkstelligen, indien er voldoende wil daartoe bestaat.

Afvaldump/horizonvervuiling

In de jaren die volgden op 10-10-‘10 heeft Curaçao een wildgroei gehad aan reclameborden langs de weg, maar ook is op niet eerder bekende wijze ons eiland vervuild. Dat laatste niet alleen door de dump van afval, maar ook bijvoorbeeld door het opvullen van percelen met bouwpuin en ander afval.

Het verbaast mij dat niemand zich heeft afgevraagd hoe dat komt en waarom niet daartegen werd opgetreden. Het antwoord is eenvoudig en triest. In de overgang van 10-10-‘10 hebben onze overheden (Land en eilandgebied) een vermogen betaald aan deskundigen (consultants) om de overgang naar het nieuwe Land Curaçao te begeleiden. Met veel inspanning is er een lijst tot stand gekomen van wet- en regelgeving die uit de oude staatkundig structuur zou worden overgenomen door het Land Curaçao.

Echter, op die lijst ontbrak een essentiële wet, namelijk de Eilandsverordening Bevordering Openbare Orde en Bescherming Gemeenschap (EBOOBG). In die wet was voor 10-10- ‘10 onder meer geregeld dat er vergunningen vereist waren voor het plaatsen van reclameborden, maar ook waren bepalingen daarin opgenomen voor het kunnen beboeten en verder vervolgen van illegale afvaldump.

Nu die wet na 10-10-‘10 niet meer gold, is er na die datum een ‘free for all’ ontstaan op dat gebied. Overal op het eiland kwamen de reclameborden als paddenstoelen uit de grond rijzen. De illegale afvaldump nam een omvang aan op het eiland die ongekend was. Initiatieven uit de particuliere sector om dit tegen te gaan (bijvoorbeeld Curaçao Clean-up) zijn steeds tijdelijk effectief geweest, nu kort na een schoonmaakactie dezelfde vervuilers weer de schoongemaakte plekken vol dumpten met afval.

Het feit dat de EBOOBG niet meer gold na 10-10-‘10 is vrijwel direct na die datum ontdekt. Er zijn vervelende situaties door ontstaan. Het is bijvoorbeeld een brede praktijk geweest dat de politie en destijds de SKS processen-verbaal opmaakten van illegale dump en andere overtredingen, maar dat door het ontbreken van de EBOOBG door het Openbaar Ministerie daar verder geen consequenties aan verbonden konden worden.

Vanuit verschillende hoeken zijn er verzoeken geweest aan de overheid om ervoor te zorgen dat de EBOOBG zo spoedig mogelijk weer werd ingevoerd. Het heeft welgeteld vijf jaren geduurd voordat de opvolger van de EBOOBG, namelijk de Landsverordening Openbare Orde, werd ingevoerd.

Waarom een dergelijk essentieel stukje regelgeving zo lang op zich liet wachten is tot op heden een raadsel. Deel van de vertraging zat in het feit dat de coalitiepartijen er de voorkeur aan gaven om niet de EBOOBG voorlopig over te nemen in het Land Curaçao, maar een geheel nieuwe en geïntegreerde Lv. Openbare Orde te ontwerpen.

De gevolgen van die beslissingen zijn bekend en nogal zichtbaar op het eiland. Met pijn in mijn hart constateer ik dat het een bende is op ons Dushi Kòrsou.

Gedoogbeleid

Uit het vorengaande blijkt al dat ten aanzien van afvaldump en horizonvervuiling geen gedoogbeleid is gevoerd, maar dat simpelweg geen regelgeving bestond om tot rechtshandhaving over te gaan. Die is er nu al ruim een jaar wel, dus men mag verwachten dat op basis van de Lv. Openbare Orde wel rechtshandhavend wordt opgetreden tegen overtreders.

Zeker ten aanzien van horizonvervuiling moet ik als burger constateren dat zelfs na de invoering van de Lv. Openbare Orde er nog steeds een wildgroei is van reclameborden langs de weg. De situatie lijkt met de dag erger te worden. Waarom is er door de overheid niet handhavend opgetreden afgelopen jaar?

Handhavend optreden was immers juridisch vrij simpel geweest en praktisch overigens ook makkelijk uit te voeren. Van een gedoogbeleid kan echter niet worden gesproken; een dergelijk beleid is noch beschreven, noch gepubliceerd, laat staan dat het is toegepast. Beloftes van de minister om met beleid te komen met het oog op rechtshandhaving zijn voor zover publiekelijk bekend niet nagekomen.

Ten aanzien van illegale bouw ligt dat net iets anders. In de media is veel aandacht gegeven aan uitspraken van het handhavingsteam van de huidige minister van VVRP, waarin wordt gesteld dat in de afgelopen jaren een gedoogbeleid is gevoerd ten aanzien van illegale bouw. Dit is volstrekt onjuist en ik meen dat het zelfs kwalijk te kwalificeren is dat iets dergelijks wordt beweerd.

Als het gaat om illegale bouw of bouwactiviteiten, zijn er diverse wetten die handhavingsmogelijkheden bieden. De betreffende diensten van VVRP hebben in de afgelopen jaren dan ook rechtshandhavend opgetreden in veel gevallen. Het probleem waarom er zoveel illegale bouw is op Curaçao, kent, in ieder geval sinds 10-10-‘10, twee oorzaken.

Allereerst is er een sterke onderbezetting van de uitvoeringsorganisatie ROP (vroeger DROV). Van de 34 medewerkers die de dienst conform beleidslijnen hoort te hebben, zijn er nog maar 14 aanwezig. Vanaf het aantreden van minister Cooper destijds is er een banenstop opgelegd die tot op heden aldus zijn gevolgen kent. Door de onderbezetting is het vermogen van de organisatie om controlerend en handhavend op te treden zeer beperkt.

Daarnaast hebben wij soms te maken met ambtenaren die in bepaalde gevallen vergunningen verlenen waar grote vraagtekens bij gezet kunnen worden of kennelijk bewust niet optreden tegen illegale activiteiten van bepaalde ontwikkelaars. In veel gevallen worden ook illegaal gebouwde bouwwerken, illegaal gewonnen grond en andere bouwactiviteiten naderhand gelegaliseerd door deze ambtenaren. Deze ambtenaren hebben ervoor gezorgd dat de autoriteit van de uitvoeringsorganisatie volstrekt is ondermijnd. Er heerst immers thans, zoals terecht opgemerkt door de heer Voges in zijn opinie, een sfeer waarin burgers zich afvragen waarom ze eigenlijk het rechte pad moeten bewandelen als kennelijk illegaal bouwen of land inpikken loont.

Gedoogbeleid kan er alleen zijn geweest als illegale activiteiten in alle gevallen werden getolereerd en een dergelijk beleid beschreven en gepubliceerd was. In het onderhavige geval is er selectief ‘gedoogd’ en gelegaliseerd en zijn er in andere gevallen strikte handhavingsmaatregelen genomen.

Het verschil zit hem naar alle waarschijnlijkheid in welke ambtenaar (een ‘correcte’ of een ‘foute’) de kwestie in behandeling heeft. Kortom, als het gaat om illegale bouw is er nimmer sprake geweest van gedoogbeleid. Het probleem ligt diepgeworteld in het apparaat van het ministerie van VVRP. Het enige wat de afgelopen jaren is gedoogd en kennelijk nog steeds wordt gedoogd, is het feit dat ambtenaren van wie de leidinggevenden – en daaronder begrepen ook de verantwoordelijke minister – weten of behoren te weten dat deze ambtenaren handelingen verrichten die in strijd zijn met de wet, in het kader van de uitoefening van het ambt, niet worden aangepakt.

Mijn pleidooi is om eerst en vooraf een streep te trekken ten aanzien van het gedogen van het gedrag van deze ambtenaren en maatregelen te nemen tegen hetgeen zij reeds misdaan hebben. Dat is de enige manier waarop er orde kan ontstaan in de wanorde die thans heerst.

Achim K.E. Henriquez is advocaat en partner bij het kantoor Henriquez Kostrzewski Law.