Opinie door Marguérite Nahar

Elke regering van elk land dat zich als een democratische rechtsstaat profileert, is gehouden jegens de bevolking transparantie te betrachten ten aanzien van belangrijke beleidsvoornemens en vooral wanneer die beleidsvoornemens rechtstreeks verband houden met de economische ontwikkeling van dat land.

Aan die economische ontwikkeling is immers het uiterst belangrijke aspect van “brood op de plank” voor het volk verbonden. Dáárom is elke regering van elk democratisch bestuurd land gehouden transparantie te betrachten, niet alleen omtrent de potentiële wederpartij(en), maar ook en vooral ten aanzien van de inhoud en strekking van datgene wat er door de regering “namens het volk en ten behoeven van het volk en in het belang van het volk” is overeengekomen. Alle gebruikelijke slogans van alle politieke partijen.

Het is wel verdedigbaar dat er tijdens de onderhandelingsfase non-disclosure (geheimhouding) moet worden betracht om het onderhandelingsproces niet te verstoren met ongewenste bemoeienis, vooral ter afscherming van ongewenste inmenging van niet terzake deskundigen en/of populistisch georiënteerde politici. DAT spreekt vanzelf.

Wanneer echter een bindend juridisch instrument in de vorm van een HoA (d.i. een raamovereenkomst op hoofdlijnen) is ondertekend, is de regering (elke regering) gehouden de inhoud en strekking daarvan aan “het volk” kenbaar te maken, zodat “het volk” kan nagaan welke beleidsvoornemens er voor “het volk”, namens “het volk” en ten behoeve van “het volk” en in het belang van “het volk” door de regering (lees: aan de macht zijnde politici) zijn overeengekomen. En meer in het bijzonder hoe die beleidsvoornemens in de toekomst zullen worden uitgevoerd.

In dit geval verwijs ik nadrukkelijk naar de clausule 1.4 in de “initialled draft” van de HoA waarvan er dozijnen kopieën in de samenleving rondfloaten. De ondertekende versie echter wordt angstvallig geheim gehouden. In dit artikel 1.4. is voorzien dat in de toekomst wanneer de Lease Agreement met GZE wordt geïmplementeerd, ons Land Curaçao èn overheids-NV’s van het land Curaçao door GZE “zullen worden toegelaten” tot het gebruik van de diepzeehaven Bullenbaai, tegen betaling van een gebruiksrecht aan GZE daarvoor, maar met behoud van het voorkeursrecht van GZE voor het gebruik.

M.a.w. in die HoA wordt voorzien dat het land Curaçao en Curaçaose overheidsentiteiten van een buitenlandse entiteit toegang en enig recht kunnen krijgen tot het gebruik van de eigen natuurlijke hulpbronnen van Curaçao, maar aan die buitenlandse entiteit daarvoor een vergoeding zullen moeten betalen. En ook nog een voorkeursrecht voor de schepen van die buitenlandse entiteit zullen moeten erkennen. Nota bene terwijl die buitenlandse entiteit (i.c. GZE) geen dubbeltje heeft bijgedragen aan de constructie of het onderhoud van de infrastructuur in de diepzeehaven, momenteel alleen bestaande uit de oil terminal en Jetty-2 die buiten de Lease Agreement met PDVSA valt.

Tegelijkertijd wordt in dezelfde “initialled draft” van de HoA ten gunste en ten behoeve van GZE een aantal belastingfaciliteiten toegezegd. Dus GZE krijgt op de koop toe belastingvrijstellingen. Gevolg voor Curaçao: minder gebruiksrechten, minder zeggenschap en minder inkomsten uit de exploitatie van de diepzeehaven Bullenbaai. En met het risico dat wij zelfs het eigendomsrecht van de haven via natrekking kwijt raken als GZE ook nog de LNG-terminal gaat bouwen onder het B.O.O. concept. Hoezo vele voordelen voor Curaçao? Kunnen de hierbij betrokken politici dit nader toelichten? Waarom rust er een geheimhoudingsplicht op de ondertekende versie van de HoA, terwijl het concept van de HoA fris en vrolijk rond zweeft in de samenleving? Waarom mag “het volk” zich niet persoonlijk ervan vergewissen of in de ondertekende versie deze wurgende clausule ten nadele van Curaçao er uit is verwijderd? Waarom geen transparantie?

Het betreft de beleidsvoornemens van de regering voor de toekomstige economische ontwikkeling van Curaçao en in dat kader is de regering gehouden tot transparantie jegens het volk. Nogmaals: niet in de onderhandelingsfase en zelfs niet in de fase van de “initialled draft”, maar wis en zeker wel nadat het juridisch instrument is ondertekend en dus tot stand is gebracht, met de daarin vervatte clausules. Van belang is hierbij of in de ondertekende versie een clausule is opgenomen dat de mogelijkheid bestaat dat één of meer clausules onverbindend verklaard zouden kunnen worden met instandhouding van de overige clausules. Van belang is voorts of er in het gehele contract een escape clause voor beide partijen is opgenomen. Van belang is ook of er voor één of voor beide partijen een voorbehoud is gemaakt. De standaard overmachtsclausule zal er wel in staan, maar is er ook een voorbehoud of zelfs een escape clause voor “ingrijpend gewijzigde omstandigheden” die het nodig maken dat het contract geheel of gedeeltelijk herzien wordt. De politieke partijen hebben allemaal de leuze van “de wil van het volk” hoog in het vaandel, alsook de slogan dat zij zich volledig inzetten voor het belang van het volk. Oké prima, waarom mag dan “het volk” niet weten op welke wijze de overheid (lees: de politici) vorm hebben gegeven aan dat beleidsvoornemen dat zij namens “het volk” en ten behoeve van “het volk” hebben neergelegd in de HoA. Waarom mag het volk niet op de hoogte gebracht worden van de inhoud en strekking van dat beleidsvoornemen dat namens “het volk” is belichaamd in de HoA? DAT is de cruciale vraag bij een afweging tussen enerzijds de noodzaak tot transparantie bij het melden aan het volk van de inhoud en strekking van het voorgenomen economisch beleid en anderzijds de noodzaak tot geheimhouding tijdens een onderhandelingsfase.

Marguérite Nahar
Juriste Marguérite Nahar was tot medio oktober extern juridisch adviseur van Refineria di Korsou (RdK)

PS: zonder vooraf vastgestelde concessievoorwaarden mogen het beheer en de exploitatie van onze raffinaderij en de oil terminal niet uit handen worden gegeven onder het mom van de toekomstige modernisering van de Isla raffinaderij. Het beheer en de exploitatie van onze diepzeehavens mogen onder geen enkele voorwaarde uit handen worden gegeven. Ten aanzien van de oil terminal moet de Curaçaose overheid de regie in handen houden van de toewijzing van de pieren aan meerdere exploitanten van de pieren. En Jetty-2, de pier die sedert 1994 uit de Lease Agreement met PDVSA door PDVSA was vrijgegeven, mag niet stiekempjes wederom als onderdeel van de oil terminal in een nieuwe lease worden inbegrepen, vooral niet nadat die pier op kosten van RdK wordt gerenoveerd.