ALS IETS na Shell invloed heeft op de ontwikkeling van dit eiland, vooral op Willemstad, is dat het Usona-huwelijk.Voor wie dat nog niet weet, Unesco is het deel van UN dat zich wereldwijd inzet voor de cultivering van historische gebouwen en stadsdelen, maar deelt geen subsidie uit. 25 jaar geleden werd door een groepje Heemschutters (Nederlandse vereniging ter bescherming van monumenten) dit huwelijk voor ons op afstand geregeld.
Ik zit er bij als aan de Technische Universiteit Delft op de wekelijkse hoogleraren-lunch, collega’s onder aanvoering van Coen Temming Grol en Frits van Voorden dit bekokstoven. Het koloniale denken druipt er van af, het zijn tenslotte hun koloniale gebouwen. In Parijs wordt de handtekening gezet.
Onze overheid staat er bij en kijkt ernaar. Voor de consequenties is geen besef, alles draait om toerisme, onze laatste lollypop. De rest is bijzaak.
Jonge vlijtige ambtenaren maken een regelgeving zoals die door Temming Grol in zijn colleges is gedicteerd. Daarna wordt er niets meer bijgeleerd, de ontwikkelingsgolf heeft hier een looptijd van veertig jaar. De binnenstad wordt verdeeld in zones, meer dan drie verdiepingen mag niet, gevelonderbreking moet om de zes meter, verticale raamopeningen en rode dakpannen worden voorgeschreven.
De nieuwbouw wordt op smaak gebracht met een historische saus en de creativiteit van architecten de kop ingedrukt. Nederland pompt 20 miljoen in de monumentenpot. De resultaten zijn bizar. De lachwekkende verbastering van de Joodse synagoge bij de gevels van Renaissance spant de kroon. Kura Hulanda, Pietermaai, Scharloo, Monumentenfonds is in Nederlandse handen.
Wij zijn zelf niet geïnteresseerd in het oppoetsen van Europese bouwgeschiedenis. Is deze ontwikkeling voor de architectuur funest, voor de stad echt dodelijk. Naar eigen behoefte slopen, bouwen, bijbouwen en vervangen kan niet meer, volkswoningbouw, Sehos slopen en het gebied opnieuw bebouwen, een modern hotel, vergeet het maar.
Zelfs Rif lijdt eronder. Alle spontaniteit, ooit zo karakteristiek voor Otrobanda, is eruit. De binnenstad verpaupert en loopt leeg. Vijf kilometer verder wordt deze maand Sambil geopend en de exodus is compleet.
Desondanks wordt Unesco als dictaat ingezet. Ergens moet op het eiland een nieuw ziekenhuis komen. Iedereen verwacht iets moois, maar die illusie is van korte duur.
Het sprookje begint in Emmastad naast het asfaltmeer. Het plan verhuist geruisloos richting UNA. Na vijf maanden prutsen ligt er de variant van een bestaand ziekenhuisplan uit Deventer. Bob Pinedo trekt deze kar, Suzy Römer adviseert gratis mee. Dit bouwterrein loopt nu en dan onder water en wordt dus afgeblazen. De hele club druipt af.
Wechi, objectief gezien de beste locatie, komt even in beeld. Maar de nieuwe bouwlocatie ligt al klaar op Amstelterrein. Er komt een internationale inschrijving. Ballast Nedam wint met een uitgeklede en zielloze Deventer-variant. Doorgestoken kaart? Waarschijnlijk wel.
Immers met deze grote Nederlandse aannemer komt het grootste deel van het geld straks vanzelf weer in Nederland terecht. Ooit moeten wij de lening terugbetalen en Nederland verdient hier dubbel aan. Dat blijven handige slavendrijvers.
De politiek slaat opeens om en kiest voor Otrobanda. Maar hoe en waar? Unesco komt nu om de hoek kijken. Hier gelden strenge bouwregels. Zonder behoorlijk onderzoek en na afwijzing om Sehos ter plaatse te vervangen, maar vooral om claims van Ballast Nedam te ontwijken, wordt het Colon.
Het bestaande plan gaat mee in de tas maar past van geen kant. Als van een dooie geit steken de poten over de terreingrenzen. Om hier een mouw aan te passen wordt de Hamelbergweg omgelegd, althans dat is de bedoeling. Als hoogbouw had het ziekenhuis zomaar naast Sehos op het Thomascollege-terrein kunnen staan. Wijlen Wiels is daar voor. Maar dat is tegen de Unesco-regels.
Na schuiven, trekken, duwen, toevoegen van een parkeergarage en het verleggen van grenzen start de bouw. Als gebouw voegt het nieuwe ziekenhuis aan zijn omgeving straks niets toe. Elk smoel ontbreekt. Ondanks Unesco een gemiste kans. Er wordt clandestien gesloopt.
Vorige week stak de rechter er een stokje voor. Ballast Nedam, wellicht straks failliet, probeert zoveel mogelijk munt uit dit project te slaan. Dat maakt het ziekenhuis onnodig duur. Intussen zijn door slecht bestuur al tientallen miljoenen verspild. Ook de architecten met de aannemer als opdrachtgever doen alsof hun neus bloedt.
Elke aannemer is zijn architecten liever kwijt dan rijk, dus is het oppassen geblazen. Gelooft Usona zelf dat dit goed afloopt? Waarom heeft niemand de ondergang van BN zien aankomen en aan de bel getrokken, had BN dat niet moeten melden bij inschrijving?
Deze week wordt de eerste noodklok geluid, BN claimt honderdduizend gulden per week. Intussen bezoek ik regelmatig bouwvallig Sehos en hoop daar ooit mevrouw Carter tegen het lijf te lopen, misschien als algemeen directeur.
Het is glashelder, dit huwelijk voegt niets toe, is een heilloze zaak. Een echtscheiding trekt wereldwijd meer aandacht dan Willemstad ooit voor elkaar krijgt.
CARLOS WEEBER, architect
Curaçao