De overheid wordt wel eens verweten dat zij veelvuldig het adagium hanteert: ‘als je een probleem maar lang genoeg negeert verdwijnt het soms vanzelf’. Gelukkig lijkt de overheid, in ieder geval waar het gaat om de problematiek van illegaal grondbezit, niet in dit adagium te geloven. De overheid wil namelijk graag komen tot een effectieve en efficiënte aanpak van illegaal grondbezit op Curaçao (zie de Amigoe d.d. 16 augustus 2014). Illegaal grondbezit is een probleem van alle tijden. Het Romeinse recht kende de regel: ‘ubi rem meam invenio, ibi vindicio’, waar ik mijn goed aantref of kan vinden eis ik het op. Een van zijn bezit beroofde eigenaar van onroerend goed kon in een formeel proces (de vindicatio) zijn eigendom terugvorderen tenzij de bezitter met succes een beroep kon doen op de usucapio, de zogenaamde verkrijgende verjaring.

Ons Burgerlijk Wetboek voorziet, evenals in het Romeinse recht in regels ter zake van eigendomsverkrijging van onroerend goed door verjaring. Men zou zich op het standpunt kunnen stellen dat het per definitie onrechtvaardig is als een malafide bezitter van onroerend goed profiteert van de verjaringsregels, maar het tegenargument, en kennelijk ook het standpunt van de wetgever, is dat dit slechts het geval is wanneer de eigenaar hiertegen niet heeft kunnen optreden.

Kort gezegd: het is mogelijk dat de eigenaar die een illegaal grondbezitter geruime tijd ongemoeid laat het risico loopt zijn eigendom door verjaring kwijt te raken. Het zomaar even ‘terugpakken’ van de grond stuit echter doorgaans op verzet van de illegaal grondbezitter of – minder vleiend – landjepikker, die vaak met een beroep op verjaring het standpunt zal innemen dat hij inmiddels eigenaar van de grond is geworden.

Het is in veel van dergelijke gevallen maar de vraag of dat wel zo is. Het is zeker waar dat als iemand gedurende een lange periode de feitelijke macht over een stuk grond uitoefent, daar een zekere uitstraling naar de rest van de wereld van uitgaat. Iedereen kan in beginsel zien dat die persoon de feitelijke macht uitoefent en dus daaraan conclusies verbinden, zoals het vermoeden dat die persoon de eigenaar van het desbetreffende stuk grond is.

Blijkens de rechtspraak zal het uiteindelijk vooral van de feiten afhangen of een illegaal grondbezitter al dan niet door verjaring tot eigenaar van de door hem illegaal in bezit genomen grond wordt gepromoveerd. Gedragingen van een illegaal grondbezitter die voor meerderlei uitleg vatbaar zijn, zullen hierbij onvoldoende zijn om te kunnen spreken van eigendomsverkrijging door verjaring.

Het valt in ieder geval toe te juichen dat de overheid gerichte acties gaat ondernemen ter voorkoming van diefstal van haar eigendommen. Het ongetwijfeld in haar ogen dreigend onrecht (i.e. van malafide bezitter tot eigenaar) kan hierdoor gelukkig worden voorkomen.

Robert Bottse is advocaat bij HBN Law. Hij studeerde aan de Universiteit van Amsterdam en heeft ruime ervaring in het ondernemingsrecht, insolventierecht, bankrecht, financiële markten en advisering over (her)financieringen tegen zekerheden.