Door Michael Voges, directielid Amigoe

Bij God en op Curaçao is alles mogelijk. De uitdrukking wordt vaak gekscherend gebezigd, maar langzaam maar zeker lijkt het bittere ernst en dagelijkse realiteit geworden. Diefstal van overheidsterrein, bouwen zonder vergunning, verkeersovertredingen, horizonvervuiling, belastingontduiking, het innemen van openbare stranden, het illegaal dumpen van vuil en ga zo maar door, het is aan de orde van de dag op het eiland.

En wat misschien wel het ergste is, het gebeurt ‘sin berguensa’ (schaamteloos), niet stiekem maar ‘gewoon’ in alle openheid. Handhavend optreden van de overheid is immers een uitzondering en gedogen is de regel. Wetteloosheid lijkt de norm geworden. Dit tot frustratie van de brave burger die al twintig jaar wacht op een terreintje, zich aan de verkeersregels houdt en netjes zijn belasting betaalt. De overtreder is uiteraard de lachende derde. Een pleidooi voor controle, handhaving en onderhoud.

Het is niet zo dat men bij de verantwoordelijke ministeries stil zit. Met grote regelmaat worden er projecten gelanceerd om het leven op Curaçao beter te maken, variërend van beveiligd zwemwater tot een door het BAB gecontroleerd kasregistersysteem. Fantastische initiatieven die inderdaad kunnen bijdragen aan een beter georganiseerd eiland, een betere verdeling van de lasten, een gevoel van veiligheid. Jammer is wel dat na de oplevering van een project de boel vaak stilvalt. Een project afronden houdt ook in dat het overgedragen wordt aan een organisatie die vervolgens de controle, handhaving en onderhoud voor haar rekening neemt. Kassa’s over de muur gooien en boeien in het water leggen alleen volstaat niet. En zo zijn er nog vele voorbeelden. Het gaat te ver om ze allemaal te behandelen, maar laten we er een paar onderwerpen bij pakken die recentelijk de krant haalden.

Kasregistratiesysteem

De Belastingdienst denkt een prima systeem te hebben verzonnen met het fiscaal kasregistratiesysteem. Geen zwarte omzet meer voor de middenstand, alles loopt via de officiële, gecontroleerde kassa en niets zou meer verdoezeld kunnen worden. Belastinginkomsten omhoog, iedereen blij. Bovendien hoefde iedereen die netjes zijn belasting betaalt, niet meer te lijden onder degenen die dat niet doen. Maar wie kent ze niet, de toko’s of snèks waar open en bloot gebruik wordt gemaakt van een tweede kassa. Het officiële, door de Belastingdienst gecontroleerde kasregister staat te verstoffen in een hoekje en zonder blikken of blozen worden onze inkopen aangeslagen op een eigen, niet-gecontroleerd exemplaar. Iedereen weet ervan, niemand spreekt de ondernemer er op aan. We lopen zonder bonnetje de winkel uit en niemand belt met de verantwoordelijke instanties om het te melden.

Afvaldump

Half mei 2016. De Amigoe schrijft dat het personeel van uitvoeringsorganisatie Milieu en Natuurbeheer, Selikor, Fundashon Kòrsou Limpi Bunita en het Korps Politie Curaçao van een officier van justitie leerden hoe een proces-verbaal op te stellen. Dit in het kader van het handhaven van de Landsverordening Openbare Orde, die in augustus 2015 van kracht werd. Beter laat dan nooit, zullen we maar zeggen. Maar ondanks dat de medewerkers van de diverse diensten nu dan weten hoe ze een proces-verbaal moeten opstellen, zien we weinig resultaat op dit gebied. Het dumpen van vuil en puin gaat vrolijk verder. Evenzo het vernietigen van dammen en het dempen van rooien. Geen idee hoeveel meldingen de milieupolitie ontvangt. In ieder geval leidt het niet tot dusdanig optreden dat het probleem er minder van is geworden.

Horizonvervuiling

Bijna een jaar geleden, eind augustus 2015, meldde minister Suzy Camelia-Römer (PNP) van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning (VVRP) dat het ministerie ‘bezig is met een interne beleidsopmaak ter handhaving op horizonvervuiling’, oftewel de aanpak van reclameborden waarvoor geen vergunning is verstrekt. Dit beleid voor handhaving op reclame-uitingen zou binnen twee tot drie weken afgerond zijn. Destijds maakte de minister zich nog zorgen over wat er met de verwijderde borden moest gebeuren; of ze rechtstreeks naar de landfill konden of niet. Het beleid is tot op heden niet gepubliceerd. Niemand weet dus waar hij aan toe is en willekeur regeert. Het aantal borden en daarmee de horizonvervuiling is er intussen niet minder op geworden. Hopelijk is de kwestie ‘wat te doen met de borden’ niet de reden dat ze dan maar blijven staan. Hoe moeilijk is het trouwens om een beleid te formuleren over bijvoorbeeld reclame op verkeersborden? Het mag niet. Alle reclame zal van verkeersborden verwijderd worden. De dader – immers eenvoudig te achterhalen – wordt beboet. Klaar! Maar misschien moet de vraag wel zijn: waarom heb je eigenlijk beleid nodig als het gaat om verboden handelingen? Moet er speciaal beleid worden geformuleerd om te controleren, te handhaven en op te treden? Of zou dat gewoon tot de dagelijkse routine van het ministerie en daaronder ressorterende diensten moeten behoren?

Illegale bouw revisited

De VVRP-minister heeft een bewerkelijke erfenis in haar schoot geworpen gekregen. Wat in de afgelopen decennia is scheefgegroeid, probeert ze recht te trekken. Een dilemma daarbij zal zijn dat wat jarenlang gedoogd is, niet zomaar van de een op de andere dag ongedaan gemaakt kan worden. Gelukkig trok ze eind vorig jaar een streep. Tot hier en niet verder, vanaf nu gedogen we niets meer, was het standpunt. Helaas blijkt die grens niet zo hard als we hadden gehoopt. Diverse projecten van na die tijd lopen gewoon door, ondanks waarschuwingen van de minister. De ontwikkeling van wat een bordeel lijkt te worden langs de weg naar Montaña, vlak bij de Caracasbaaiweg, gaat door. Het bouwsel bij Piscadera staat er nog. Aan de Caracasbaaiweg ontstond zelfs een heel nieuwe horecagelegenheid; een awa di coco-stalletje uitgebreid met een truk’i pan, terras en een stenen toiletgebouwtje. Hier is trouwens wel opgetreden, zij het gedeeltelijk. De tafels en stoelen zijn weg, maar de betonnen vloer en de toiletten zijn met rust gelaten. Een groente- en fruitstalletje even verderop heeft ook tafeltjes en zelfs hangmatten waar de klanten kunnen chillen. Dit mag dan kennelijk weer wel. Waarom is niet duidelijk. Willekeur? Of betere vrienden misschien. De ten onrechte afgesloten stegen rond Pietermaai worden momenteel door het ministerie in kaart gebracht. Ondernemers schermen intussen met kreten als veiligheid, bouwvalligheid en chollers. De minister zou hierop gezegd hebben dat ‘een steeg pas weer geopend zal worden als de situatie dat toelaat’. De omgekeerde wereld.

Te water

In april werden er markeerboeien en drijflijnen in het water zijn aangebracht bij Caracasbaai, om veilig zwemwater voor de strandbezoekers te garanderen. De zwemmer dient binnen de boeien te blijven en boten, seadoos, jetski’s en dergelijke horen er buiten. Helaas begeven maar al te vaak vaartuigen zich binnen de lijnen. Men heeft maling aan de regels en toeft doodgemoedereerd rond in het zwemwater. Wie doet mij wat, lijkt de seadoo’er te denken. En inderdaad, wie doet hem wat? Er zijn destijds overigens ook twee aanmeerplekken gecreëerd, om te voorkomen dat boten aan de drijflijnen gaan hangen. Helaas is er één inmiddels weg en de ander zit los. We zijn nog geen vier maanden verder.

Verkeersovertredingen

Wie nog nooit een auto recht op zich af heeft zien komen omdat de chauffeur zat te appen, woont niet op Curaçao. Wie nog nooit al rijdend iets met zijn telefoon heeft gedaan, waarschijnlijk ook niet. Het is verboden, maar iedereen lijkt het te doen. Dat het levensgevaarlijke taferelen oplevert, en ongetwijfeld ook gewonden en wellicht zelfs doden, lijkt maar weinigen te deren. Door rood rijden, te hard rijden, zonder helm een motor besturen, een auto gevaarlijk beladen, bellen, met te veel drank op aan het verkeer deelnemen, geen richting aangeven, geen gordel dragen, onverzekerd rondrijden, het is een aan anarchie grenzend ‘free for all’ op de Curaçaose wegen. Doe wat je wilt, je wordt toch niet op je wangedrag aangesproken. Niet door je medeweggebruiker. Sociale controle is ver te zoeken en waar geen toezicht is, ook niet door de ‘sterke arm’, gaan mensen meer en meer hun eigen gang.

Waar is de politie?

De politie is sowieso de grote afwezige in dit verhaal. Onderzoek toont aan dat zwaarder straffen niet afschrikt. De pakkans vergroten daarentegen wel. Dat bereik je onder meer met meer politie op straat. Meer politie op straat? Het zou leuk zijn als je überhaupt eens een agent tegenkwam, anders dan tijdens carnaval of bij de snèk. Volgens het jaarverslag van het Openbaar Ministerie zijn er in 2015 ruim 12.000 bekeuringen uitgeschreven. Dat klinkt niet slecht. Maar toch. Geen idee hoeveel agenten het KPC tegenwoordig telt, maar het zijn er toch een paar honderd. Die met zijn allen dagelijks gemiddeld dus zo’n 33 bekeuringen uitschrijven. Er zijn dagen dat een oplettende burger in zijn eentje wel 33 overtredingen ziet. We lezen al jaren over onderbezetting en reorganisatie. Met de nodige tamtam werd begin 2015 de nieuwe baas van de politie aangesteld. Hij zou onder andere gaan werken aan de kwaliteit van de dienstverlening. De organisatie zwijgt in alle talen over de status van de reorganisatie. De dienstverlening lijkt er in ieder geval nog niet echt op vooruit gegaan. Wel meldde de baas van de politie onlangs tijdens een persconferentie dat ‘als we zo doorgaan, er op termijn wel 5000 of 6000 agenten nodig zijn om de veiligheid van de burger te garanderen’. Het OM lanceert ondertussen de ene pr-campagne na de andere. Het coke-gebruik onder stagiair(e)s, Stop Abusu di Animal, Paga bo But, OM alert op stemfraude en ga zo maar door. Goed dat de aandacht gevestigd wordt op misstanden, maar de inbedding in de organisatie ontbreekt. Na de poster-campagne hebben we niets meer gehoord over de cocaïne snuivende stagiairs en de werkgroep tegen dierenleed is op sterven na dood. En dat is jammer. Want de ideeën zijn goed. Maar het zou zoveel efficiënter zijn als er iets beter nagedacht werd over het hoe en wat ná de bewustwordingscampagne. Het is begrijpelijk dat niet ieder lapje overheidsterrein beveiligd kan worden en dat er niet op elke straathoek een agent kan staan. Sterker nog: dat wil ook helemaal niemand; dit is geen pleidooi voor een politiestaat. Maar de preventieve werking die uitgaat van adequaat optreden tegen overtreders moet niet onderschat worden. Harder straffen helpt niet, de pakkans verhogen wel.

Brutaal vs braaf

Door het gedogen van misstanden ontstaat er een hellend vlak. Als er geen ‘level playing field’ is, is er geen eerlijke concurrentie tussen ondernemers. Het ontbreken van het principe ‘gelijke monniken, gelijke kappen’ leidt tot ongenoegen en frustraties bij de burger. Gevolg is dat gaandeweg steeds meer bedrijven en individuen zich niet meer aan de wet houden. Zelfs de braafste burger denkt erover om zonder vergunning een washokje in de achtertuin te bouwen en de anders zo nette ondernemer overweegt maar eens een aanslag niet te betalen en af te wachten tot de Belastingdienst zelf in actie komt. Zolang de kans dat hij ermee wegkomt groot is, doet de brutale wat hij wil. Hij rijdt door rood, appt onder het rijden, betaalt zijn belasting niet en bouwt lekker door zonder vergunning, al dan niet op overheidsterrein. En als hij al ergens op aangesproken wordt, zet hij gewoon een keel op. “Iedereen doet het!” en “Ga boeven vangen”, hoort de agent. “We doen het voor de ontwikkeling van het eiland, voor de buurt”, spiegelt men de minister voor. Men dreigt met rechtszaken. Wie een grote mond heeft wordt gehoord. Ministers lijken bang voor een rechtsgang en andere heisa en houden zich dan maar gedeisd. Maar wat te denken van bijvoorbeeld een drugshandelaar die ermee schermt dat hij in een eerste levensbehoefte voorziet voor een deel van de bevolking. Komt hij ook in aanmerking voor gedoogbeleid? Waarin zit hem dat verschil? Het een is verboden, het ander ook. De een belandt in de gevangenis, met de ander wordt vergaderd en onderhandeld.

Boven de wet

Door niet te handhaven maar te gedogen, plaatst een minister zich feitelijk boven de wet. Met welk recht eigenlijk? Voor een wet wordt ingevoerd, wordt een heel proces doorlopen. Van voorstel, via de ministerraad, Raad van Advies en Staten, uiteindelijk getekend door gouverneur. Vele wijze en kundige personen buigen zich erover en na al dat wikken en wegen en het doorlopen van het hele democratische proces wordt een wet uiteindelijk ingevoerd. Wat geeft een minister het recht om een wet naast zich neer te leggen, want dat is toch wat er gebeurt als er besloten wordt niet te handhaven en overtredingen te gedogen?

Silent majority

De gezagsgetrouwe burger kijkt intussen machteloos toe en houdt zich – inherent – koest. Hij wordt niet gehoord en gemakkelijk over het hoofd gezien. Maar hopelijk is zijn stem nog niet geheel verstomd. Met de verkiezingen in het vooruitzicht wordt de silent majority misschien weer interessant voor de heren en dames politici. De stem van de brave burger klinkt niet vaak, maar bij de verkiezingen is hij wel een factor om rekening mee te houden. Het gouden bergen beloven is dan ook alweer in alle hevigheid losgebarsten. Maar welke partij wil zich echt inzetten voor het volk? Wie kijkt er verder dan partij- en eigenbelang? Wie heeft er echt een langetermijnvisie voor het eiland en weet die ook in een praktische en efficiënte aanpak te vertalen? Welke politicus durft het aan preventieve maatregelen te nemen en rechtszaken aan te gaan? Wie gaat er zinvolle projecten initiëren die vervolgens ook ingebed worden? Zorgen dat er niet alleen palmboompjes geplant worden, maar dat ze voor de rest van hun leven ook water krijgen? Zorgen voor controle, handhaving, onderhoud? Wie stopt de verloedering en pakt de overtreder aan? Wie pakt de handschoen op en zet zich werkelijk, duurzaam, in voor een beter en veiliger Curaçao?

Michael Voges

Bron: Amigoe