Quote | Nederland wordt een nog groter belastingparadijs door afschaffing dividendbelasting

Henk Willem Smits en Marloes van Doorn

Afschaffing van de dividendbelasting zal een sterke aanzuigende werking hebben op belastingontwijkers, zo blijkt uit de door het kabinet vrijgegeven memo’s rond dit onderwerp die zijn gebruikt tijdens de formatie. Het gooit de geloofwaardigheid van dit kabinet in het algemeen, maar zeker rond het onderwerp belastingen, volledig te grabbel. Plus: de zes belangrijkste punten uit de memo’s.

Arme Menno Snel. De nieuwe staatssecretaris van belastingzaken probeert Nederland van het imago van belastingparadijs af te helpen. Het wordt allemaal lastiger en moeilijker om hier een brievenbus-bv op te tuigen om geld belastingvrij door te pompen naar low tax-jurisdicties als de Kanaaleilanden, Kaaimaneilanden of Bermuda. Uit de nu naar buiten gebrachte memo’s rond het afschaffen van de dividendbelasting blijkt dat Snel vecht als Don Quichot tegen windmolens. Want afschaffing van de dividendbelasting heeft waarschijnlijk juist een sterke aanzuigende werking op belastingontwijkers, zo waarschuwen fiscalisten en ambtenaren van het ministerie van Financiën.

Ambtenaren hebbben de formateurs erop gewezen dat vooral instellingen die gebruik maken van belastingontwijkroutes garen spinnen bij afschaffing van de dividendbelasting. In de memo’s staat: ‘Het integraal afschaffen van de dividendbelasting ligt niet voor de hand.’ Afschaffen vergroot namelijk de kans dat Nederland als ‘doorsluisland wordt gebruikt bij internationale constructies om de belastingdruk te verminderen’. ‘Dit is niet in lijn met de Nederlandse inzet ten aanzien van de bestrijding van belastingontwijking en slecht voor het imago van Nederland’. Twee derde van het dividend in Nederland wordt uitgekeerd door brievenbus-bv’s, doorgaans zonder of met heel weinig personeel, die geld doorsluizen naar fiscaal tropische oorden.

En los van het imago is het ook slecht voor de schatkist. Nederland loopt 1,4 miljard euro mis, terwijl dividendbelasting een voorheffing is die in de meeste landen is te verrekenen met de inkomstenbelasting. Buitenlandse belastingdiensten gaan dus meer belasting ontvangen, omdat ze in Nederland afgetikte dividendbelasting niet meer hoeven te verrekenen. In de woorden van Financiën is afschaffing dus vooral het ‘spekken van de buitenlandse schatkist’.

Waarom Unilever en Shell dan toch zo graag die belasting afgeschaft zien? Omdat grootaandeelhouders van deze bedrijven zich graag ophouden in belastingparadijzen als Delaware, Luxemburg, Zwitserland, Engeland, Singapore, Kaaimaneilanden enzovoorts enzoverder. In veel van dat soort jurisdicties is geen inkomstenbelasting, dus valt er ook niks te verrekenen. Als de Blackrocks van deze wereld geen dividendbelasting meer hoeven te betalen, is er meer geld over om meer aandelen te kopen, stijgt de koers en daarmee de hoogte van de bonus van de directie.

De gefronsde wenkbrauwen vinden we trouwens alleen bij de ambtenaren van het ministerie van Financiën. Ambtenaren van Economische Zaken drongen wel aan op afschaffing, vooral door gesprekken met Unilever. Die wil namelijk zijn twee hoofdkantoren, in Londen en Rotterdam, samenvoegen tot één. Engeland kent geen dividendbelasting, Nederland wel, dus dit zou een afweging kunnen zijn. Ware het niet dat op een hoofdkantoor, zelfs die van een reus als Unilever, slechts honderden mensen werken. In Londen 800, in Rotterdam 900. 1,4 miljard euro per jaar voor 1.700 banen, dat is wel enigszins uit het lood.

Ook als we Shell, net als Unilever half Brits, half Nederlands met twee hoofdkantoren, meetellen, is 1,4 miljard euro nog steeds heel veel geld. Hoeveel mensen er op het hoofdkantoor van Shell in Den Haag werken is lastig te vinden, maar het zijn er vermoedelijk rond de 1.700.* Als we er van uitgaan dat als het hoofdkantoor van Shell uit Nederland vertrekt, en het Londense deel van het hoofdkantoor niet naar hier komt, mist Nederland – we tellen ruim – 4.000 banen. Dan kost dit banenplan 1,4 miljard gedeeld door 5.700, 246.000 euro per baan per jaar. Oftewel bijna twee keer ‘Balkenende’ per baan. Zonder garanties, overigens.

Ambtenaren van het ministerie van Financiën pleitten ervoor dat als dit soort maatregelen al nodig worden geacht, het meer voor de hand ligt om de vennootschapsbelasting te verlagen ‘om het Nederlandse fiscale vestigingsklimaat op een verantwoorde manier aantrekkelijk te houden’. De hoogte van vennootschapsbelasting heeft overigens maar weinig invloed op de vestiging van buitenlandse (brievenbus-)bedrijven, aangezien middels rulings doorgaans maar over een heel klein deel van doorgesluisd geld vennootschapsbelasting wordt betaald.

Wat blijkt er uit de memo’s over de afschaffing van de dividendbelasting?

De 6 hoofdpunten:

1. Vooral buitenlandse aandeelhouders in Nederlandse beursgenoteerde bedrijven en buitenlandse overheden profiteren van de afschaffing van de dividendbelasting. De maatregel kost de Nederlandse schatkist per 2020, op jaar basis 1,4 miljard euro;

2. Eric Wiebes is een jokkebrok. Tijdens de formatie was Wiebes Staatssecretaris van Financien. Eerder zei Wiebes tegenover journalisten dat hij geen memo’s over het onderwerp heeft gezien maar wat blijkt? Tijdens de formatie heeft Wiebes (nu VVD-minister van Economische Zaken) voor zijn partij een document over het afschaffen van de dividendbelasting geschreven;

3. De dividendbelasting is slechts voor een deel van een onderneming van belang. In veel van de memo’s wordt er benadrukt dat de dividendbelasting voor het vestigingsklimaat geen bijzonder grote rol speelt (omdat deze belasting in de meeste gevallen gewoon in het buitenland te verrekenen is). Ook wordt er een aantal keer gesteld dat er geen directe koppeling met investeringsbeslissingen van bedrijven is. Door het kabinet werd het bevorderen van het vestigingsklimaat in Nederland als belangrijk argument aangedragen voor de afschaffing. De memo’s ontkrachten dit argument juist voor een deel;

4. De strijd tegen belastingontwijking wordt minder hard gestreden dan het kabinet doet voorkomen. Ondanks het feit dat Staatssecretaris Snel al meerdere malen heeft aan gegeven hard op te willen gaan treden tegen belastingontwijking laten de memo’s een ander beeld zien. Zo luidt de letterlijke tekst van een van de documenten: ‘De afschaffing is niet in lijn met de Nederlandse houding ten aanzien van de bestrijding van belastingontwijking en slecht voor het imago van Nederland. Het risico bestaat dat Nederland op de zwarte lijsten wordt gezet’. Ondanks deze waarschuwingen heeft het kabinet er toch voor gekozen de belasting af te schaffen terwijl de kans juist vergroot wordt dat Nederland als doorgeefluik wordt gebruikt bij internationale fiscale constructies om belasting te ontwijken als er geen dividendbelasting meer wordt betaald.

5. Het geheugen van Mark Rutte kan wel een opfrisser gebruiken: de premier heeft altijd volgehouden dat hij ‘geen herinneringen’ had aan memo’s over het schrappen van de dividendbelasting. Nu blijkt dat Rutte, de onder andere door Eric Wiebes opgestelde documenten, tijdens de onderhandelingen in informele bilaterale gesprekken met de onderhandelaars heeft gebruikt.

6. Ten slotte blijkt uit de memo’s dat het effect voor Nederlandse bedrijven om dankzij de dividendmaatregel makkelijker aan buitenlands kapitaal te komen maar beperkt is.

* Er werken op het moment zo’n 10.000 mensen in Nederland bij Shell. Daarvan werken/werkten er ruim 1.000 bij het onderzoekscentrum in Amsterdam, 2.700 bij het onderzoekscentrum in Rijswijk (wordt op het moment ontmanteld), 2.000 mensen werken in de petrochemie in Pernis en 800 in Moerdijk, en dan werken er nog 1.800 man bij de NAM, exploitant van het Groningse gasveld. Blijft over: 1.700.

Bron; Quote