Volgens de voorspellingen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zal in 2014 de staatschuld in de eurozone pieken naar 96,1 % van het bruto binnenlands product (bbp), om daarna af te kalven naar 89,9 procent in 2018. In de Verenigde Staten piekt de staatsschuld op 107,3 procent, en daalt daarna naar 105,7 procent in 2018. Hoe zal de situatie zich in Curaçao, Sint Maarten, Aruba en de BES-eilanden ontwikkelen? Waarschijnlijk min of meer hetzelfde. De onbekende cijfers laten zien dat een hoeraatje ongepast zou zijn, stelt Maarten Schinkel in het NRC van 25 februari 2014. Want ook al dalen de staatsschulden tegenover de omvang van de economie, het resultaat is zelfs in 2018 nog hemeltergend hoog, meent hij. En: voorlopig zijn de schulden nog boven de 90 procent van het bbp. Was dat niet de magische grens waarboven het onheil dreigde, vraagt hij zich af?
Advertentie
Schinkel: “In 2010 publiceerden de Amerikaanse economen Kenneth Rogoff en Carmen Reinhart (R&R) een onderzoek waaruit bleek dat, door de geschiedenis heen, een staatsschuld van meer dan 90 procent van het bbp leidt tot een dramatische afname van de economische groei. De discussie gaat in wezen om bezuinigen versus stimuleren en is in zijn huidige versie zo oud als de financiële crisis zelf. Al snel gaat het dan over de richting van de causaliteit: zijn hoge schulden de oorzaak van lage groei, of is lage groei de oorzaak van hoge schulden? Er zijn in de afgelopen drie jaar meer studies uitgevoerd die suggereren dat er een zogenoemd non-lineair verband is tussen de hoogte van de staatsschuld en de economische groei. Die non-lineariteit bestaat er uit dat er geen gradueel lagere groei is naarmate de staatsschuld hoger is, maar dat boven een bepaald niveau de groei opeens drastisch afneemt. Dat zou ergens tussen de 95 procent en 96 procent zijn.”
Spelen met de guillotine
Onderzoekers van het IMF hebben een enorme databank uitgepluisd om het onderwerp voor eens en voor altijd afdoende uit te zoeken. Het gaat hier om data over de staatschuld ten opzichte van het bbp van nagenoeg alle huidige lidstaten van het IMF, teruggerekend tot 1875. Hun conclusie is opmerkelijk: er is namelijk geen verband. In het jaar nadat een schuldgrens, zoals die van 90 procent, is overschreden, is het verband wél duidelijk. Maar als de waarneming wordt verlengd naar vijf jaar, tien jaar of vijftien jaar na het overschrijden van de grens, valt het verband weg. De onderzoekers zeggen dat het traject van de schuld wel degelijk uitmaakt. Daalt bij hoge schuldniveaus de schuld, dan is de groei vaak hoger dan als de schuld stijgt. En een hoge schuld maakt de economie waarschijnlijk ook onstuimiger. Maar de beruchte grens van R&R is dus niet gevonden.
Duidelijk is dat hoge overheidsschulden de economische groei kunnen beperken zeker als overheden de belastingdruk verhogen, zoals vaak gebeurt. Die grens lijkt binnen het Koninkrijk reeds te zijn overschreden en de verschillende overheden bevinden zich in de gevarenzone. De factor arbeid is al ruim een eeuw aan het krimpen. De middenklasse wordt uitgehold, een deel van de bevolking is overbodig geworden, het aantal faillissementen stijgt nog steeds en de werkloosheid neemt alarmerend toe. Alleen aan de onderkant en de bovenkant van de markt zijn er banen bijgekomen maar onvoldoende om de groeiende arbeidsuitstoot op te vangen. De middenklasse, de ruggengraat van de samenleving valt weg. Die verandering moet in goede banen worden geleid wil de economie niet tot stilstand komen en de economische crisis niet nog harder toeslaan. Nog steeds is in de hoogontwikkelde landen de middenklasse het stabiele motorblok waarop de economie rust en tevens de bron voor nieuwe dynamiek, ondernemerschap en economische groei. Het wachten is op het afdoende antwoord van Mike Eman. Hoe kan hij het Koninkrijk en Europa redden waar anderen dat niet kunnen? Misschien kan de uitwerking van zijn wondermiddel in Aruba dan tegelijkertijd wereldkundig worden gemaakt onderbouwd door positieve cijfers van het IMF, het CBS en de Centrale Bank van Aruba? Die noodzakelijke feitelijke en financiële onderbouwing van het wondermiddel ontbreken tot dusverre.
Eisen des tijds
De burgers zullen ontzien moeten worden en de overheid zelf zal moeten inkrimpen, een operatie die nog nimmer plaatsvond. Politieke moed is van alle tijden zegt Chavannes in het NRC van 25 januari 2014. Die overheid redt het niet zonder deskundige ondersteuning. Overheden bezitten die deskundigheid in haar ambtenaren en arbeidscontractanten. Daar maakt de overheid nauwelijks gebruik van. Het is onverstandig als politici zich slechts luisteren naar politieke adviseurs. Die geven niet altijd de juiste adviezen, maar zeggen wat politici willen horen.
De overheid binnen het Koninkrijk trekt steeds meer sanctiemacht naar zich toe en wordt daarin steeds harder. Dat is goed te zien in de sociale zekerheid. Daar buitelen de sancties en verplichtingen in zo’n tempo over elkaar heen dat inmiddels de term ‘repressieve verzorgingsstaat’ in zwang is, stelt Folkert Jensma in het NRC-Handelsblad van 25 januari 2014. De rechter verliest zijn marktaandeel en levert handelingsvrijheid in. De staat stelt zich minder controleerbaar op. En daar moeten wij ons zorgen over maken. De staat die niet meer controleerbaar is, is een reëel gevaar. Meer controle van de volksvertegenwoordiging op de regering is in het gehele Koninkrijk noodzakelijk. Bij onvoldoende controle sterven volksvertegenwoordigers onverwachts. Ondermeer in de Caribisch-Nederlands eilandelijke politiek zijn de banden tussen de onder- en de bovenwereld – reden tot grote zorg óók in het BES-bestuur. Het is de hoogste tijd dat er een landsverordening financiering politieke partijen komt. Politieke ego’s moeten in bedwang worden gehouden en niet ten onder gaan aan testosteron, narcisme, grootheidswaan en zelfoverschatting. Politiek is het waarmaken van wat de kiezers is beloofd. Het is geen vrijbrief om datgene te doen wat in het algemeen verboden is. Het wachten is nu op de cijfers die het economisch wonder ondersteunen. Het is opmerkelijk dat de CBA sinds december 2014 nauwelijks enige informatie van betekenis heeft gegeven. Het CBS is wat meer up to date maar niet veel. De laatste twee jaren hebben deze instanties onvoldoende feitelijke informatie versterkt.
©2014 Renée van Aller & John de Vries
Advertentie
25 februari: Middenklasse uitgeknepen Tuesday 25 February, 10:22 Financieel Dagblad, Hein de Kort