De dreiging van aanslagen op ’gewone’ doelen zoals winkelcentra en stations is nog nooit zo groot geweest in Europa als nu. Wilde Al-Qaeda in het afgelopen decennium met name uitblinken in gecompliceerde terreuraanslagen op symbolische en nationale doelwitten, de aanslagen in Toulouse, Brussel en Parijs laten zien dat de huidige generatie aanslagplegers voor toegankelijker doelwitten kiest, die niet verscholen zijn achter meerdere lagen van beveiliging.
Een van de redenen is dat de huidige terroristen geen speciaal getrainde eenheden zijn zoals de aanslagplegers van 11 september, maar veelal jihadi’s met slechts een basistraining en -opleiding, die vervolgens zijn gekozen en een korte opleiding bommen bouwen hebben gekregen, alvorens te worden teruggestuurd naar Europa. Hoeveel van dit soort mensen er momenteel zijn in Europa weten we eigenlijk niet, maar honderden lijkt een voorzichtige schatting. Dan is de groep van ’wannabee’-jihadi’s nog niet meegerekend die hun kennis opdoen uit jihadimagazines als Inspire.
In recente berichten sinds de aanslag in Parijs wordt opgeroepen om overal toe te slaan, niet alleen in Europa maar ook in Canada, de VS en Australië. ’Lone Wolfs’ wordt gevraagd aanslagen te plegen. Opvallend is de focus op Scandinavische landen als Noorwegen en Finland, maar ook kleinere Europese landen als Luxemburg en Portugal worden genoemd.
In recente jihadistische berichten wordt ook Nederland specifiek als doelwit genoemd. In een van de laatste berichten wordt Amsterdam met naam genoemd als een doelwit. Er zijn trouwens steeds meer aanwijzingen dat een jihadistische coördinatiecel in de regio Arnhem zijn tentakels heeft uitgespreid over Europa en Noord-Afrika. Deze cel is al tijden actief en gaat terug tot in Irak.
Profielen
Dat de keuze van de doelen voor terroristen veel makkelijker wordt, zorgt ervoor dat aanslagen moeilijker zijn tegen te houden en dat in principe elk gebouw en elke auto een potentieel doelwit is. Daarom is het voor overheidsdiensten buitengewoon belangrijk om zo veel mogelijk profielen te genereren van jihadi’s en hun sympathisanten. Met deze kennis kunnen levens worden gered.
Tot nu heeft de overheid haar best gedaan, maar dat was niet goed genoeg om het vertrouwen te winnen van moslimfamilies wier kinderen radicaliseren. Berichten van ouders die bij de politie melden dat hun, soms minderjarige, kinderen snel radicaliseren en zich willen aansluiten bij jihadistische groepen in Syrië, hopen op directe actie van de overheid. In meerdere gevallen is gebleken dat de overheid te traag is door bureaucratische obstakels of gewoon de mogelijkheden niet heeft om iemand te stoppen. Dit zorgt er niet alleen voor dat ouders wanhopig worden, maar ook dat anderen niet eens de moeite nemen om contact op te nemen, dus verdwijnen jongeren naar Syrië zonder dat we het weten. Dit zijn de mensen die onder de radar blijven en bij terugkeer een grote dreiging kunnen vormen.
Met collega’s discussieerden we na de aanslagen van 11 september over vele scenario’s voor aanslagen in binnen- en buitenland. Voor de Verenigde Staten was het nachtmerriescenario meerdere gelijktijdige aanslagen in meerdere staten binnen enkele dagen. Dat scenario kan buitengewoon dichtbij zijn gekomen voor Europa. Tot nu toe wilde de leiding van Al-Qaeda daar niet echt aan, maar de drempel voor IS ligt veel lager.
“De dreiging van aanslagen op ’gewone’ doelen is nooit zo groot geweest als nu”
De botte terreur van de opvolgers van Abu Musab al-Zarqawi wordt verafschuwd in de gehele wereld, maar door velen in eigen kring gezien als islamitisch en krijgt daarom veel bijval. Echter de dreiging van terreur ’als je naar werk of school gaat’, ’in de straten en treinstations’ en besmetting met radioactief Cesium-131 duidt erop dat de algemene gedachte binnen IS ten opzichte van de rest van de wereld er een van totale oorlog is. Iedereen, maar dan ook íédereen, is het doelwit voor deze groep.
Essentieel voor een begrip van de huidige situatie in Irak en Syrië is de rol van Iran. Hoewel het Assad-regime en de sjiieten in Irak momenteel harde klappen krijgen te verduren, heeft Iran het meeste politiek-strategische voordeel bij de huidige situatie. Door alle tegenstanders van Iran in de naburige landen tegen elkaar op te zetten wordt een cynisch spel van verdeel en heers na langdurige calculatie in Teheran als positief ervaren. Terwijl de aandacht wordt afgeleid door alle terreur en geweld, en in het Westen de terreurdreiging toeneemt, kan Iran doorgaan met het bouwen van nucleaire wapens.
Hoewel de Iraanse Revolutionaire Garde samen met Hezbollah en het Assad-regime de oppositie bestrijdt in Syrië, zien we geen foto’s waarop Iraanse soldaten worden onthoofd. Ook in Syrië wordt het vuur brandend gehouden waarbij Iraans strategie is om op termijn het Assad-regime aan de macht te houden en ook de positie van Hezbollah te behouden. Echter, met name de nieuwe generatie van jihadi’s is erop gebrand om de sjiieten en Iran een slag toe te brengen en Libanon te ontdoen van Hezbollah.
Duimschroeven
Blijft de vraag: wat is de beste aanpak om IS en de jihadi’s te bestrijden? Als ik IS zo observeer, dan zie ik IS niet als een grote bedreiging voor het Westen over vijf jaar. De bruutheid waarmee men terreurbewind voert in het zelfbenoemde kalifaat zal er op termijn voor zorgen dat de bevolking zich zal gaan verzetten. Als dan de economische middelen worden ontnomen aan de groep (zoals inkomsten uit olie), de Arabische landen een werkelijk cordon sanitaire leggen rond IS en Iran de duimschroeven worden aangedraaid, zal de dreiging langzaam minder worden.
Een groter probleem is de halfslachtigheid in het Westen zelf en dat is dat we niet echt weten wat we willen en wat te doen, terwijl de rest van de wereld naar een soort leiderschap uitkijkt. De Verenigde Staten nemen het niet en Europa kan het niet, China wil het niet en Rusland is failliet. In het machtsvacuüm van nu kunnen radicale terreurgroepen tijdelijk hun gang gaan.
Ronald Sandee werkte als analist contraterrorisme jarenlang bij de Nederlandse militaire geheime dienst MIVD. Als jihaddeskundige is Sandee momenteel Chief Global Jihad Analyst bij de Amerikaanse denktank Kronos Advisory.
Bron: Telegraaf.