Exclusief interview John van den Heuvel in ’Siberië van Peru’.
De sleutel van de hel | Door John van den Heuvel

Hij oogt vermagerd, maar niet ongezond. De pikdonkere, haast berekenende ogen zijn er nog steeds, maar staan dof. Een dikke pullover biedt hem bescherming tegen de venijnige kou in de kamer van de gevangenisdirecteur.

Hoe het gaat, is de voor de hand liggende eerste vraag aan Joran van der Sloot (28). „Het kon beter”, grijnst de man, die vanwege zijn wandaden nog altijd door velen wordt gehaat. „Zoals je ziet zit ik niet in het paradijs.”

Reis van tien uur

Een reis van tien uur was nodig om van Lima in de Challapalca-gevangenis te komen. Een vlucht van vijf kwartier bracht ons eerst van de Peruaanse hoofdstad naar het op vier kilometer hoogte gelegen Juliaca. Van daaruit gaat de reis via Puno naar het eind van de wereld. Zo voelt het althans. In een gammel busje, waar ook Jorans vriendin Leidy en zijn advocaat Maximo Altez meereizen, hobbelen we zes uur lang over kiezelpaden door soms adembenemende landschappen. Dat laatste ook letterlijk. Door het snelle stijgen naar een hoogte van ruim vijfduizend meter wordt de lucht steeds ijler met alle gevolgen van dien. Zoals ademnood en een barstende hoofdpijn.

Challapalca: onder criminelen bekend als de hel van Peru. In deze maximaal beveiligde strafinrichting geen televisies of playstations voor gedetineerden. De grootste kwelling is de ijzige kou in het onverwarmde complex. ’s Nachts kan het afkoelen tot -26 graden. De honderdtwintig gevangenen zijn verstoken van vrijwel alles en leiden feitelijk een uitzichtloos bestaan.

’Mensen hier willen me vermoorden’

De gevangenispopulatie van honderdtwintig voornamelijk politiemoordenaars en terroristen van de maoïstische guerrillabeweging Lichtend Pad zorgt ook al niet voor veel vrolijkheid binnen de muren. De enige Europeaan, Joran van der Sloot, is niet populair en omwille van zijn eigen veiligheid in een geïsoleerd gedeelte geplaatst. Geen overbodige luxe, gezien de littekens die de Nederlander zijn bezoek toont. „Toen ik hier pas was, werd ik plotseling neergestoken door een medegedetineerde. Sindsdien zit ik samen met een Argentijnse fraudeur in één cel en heb ik geen contact meer met medegevangenen. Volgens de directie lopen er hier mensen rond die me willen vermoorden”, legt hij uit.

Ook Van der Sloot ontvangt weinig bezoek, zegt hij. Zijn advocaat is nu voor de vierde keer in Challapalca en Jorans moeder Anita bezocht hem vanuit Aruba twee keer. Wel komt Leidy, de Peruaanse met wie hij in de gevangenis huwde, trouw iedere maand op visite. De voor Peruaanse begrippen kostbare reizen worden gefinancierd door Jorans ‘suikertante’, de Amerikaanse Mary Hammer die uit een soort altruïsme de afgelopen jaren grote bedragen als steun overmaakte. De anesthesist uit Florida is nog altijd overtuigd van Jorans onschuld. „Dankzij haar kan ik Leidy nog regelmatig zien en kon ik vorige maand ook voor het eerst mijn dochtertje Dushi in de armen sluiten. Een heel bijzonder moment, waar ik dagenlang erg emotioneel van ben geweest”, vertelt Van der Sloot.

De nu al jaren durende eenzame opsluiting heeft Van der Sloot veranderd, beweert hij. Toen hij in 2005 werd beticht van het laten verdwijnen van Natalee Holloway, belandde het leven van de toen 17-jarige rechterszoon in een rollercoaster. Politie en justitie kregen het bewijs nooit rond, vooral omdat Van der Sloot nimmer echt het achterste van zijn tong liet zien. Op televisie uitgesproken bekentenissen bleken of niet waar of oncontroleerbaar.

Van der Sloot werd opgejaagd wild en raakte steeds meer van het pad. Toen zijn vader overleed – vermoedelijk aan door zijn zoon veroorzaakte stress – raakte Van der Sloot in geestelijke nood. Na veel omzwervingen keerde hij in 2010 terug op Aruba, waar moeder Anita zag dat haar zoon steeds verder afgleed. Ze regelde in april opname in een gesloten inrichting in Nederland, maar een paar dagen voor vertrek vloog Joran naar Peru, waar hij door een onbekende was uitgenodigd deel te nemen aan een pokertoernooi. Voor hij naar Lima vloog, probeerde hij de nabestaanden van Natalee Holloway op te lichten. Met de bewering dat hij Natalees lichaam kon aanwijzen, klopte hij haar moeder vijfentwintigduizend dollar uit de zak.

Waanideeën

In Peru ging het helemaal fout. „Joran belde me dat hij het gevoel had door de FBI te worden gevolgd”, vertelde moeder Anita in 2010. „Dat klopte,” zegt Joran nu. „Door maandenlang overmatig cocaïnegebruik was ik zo paranoïde geworden. Ik dacht dat ik voortdurend in de gaten werd gehouden. Het escaleerde op de hotelkamer, waar ik Stephany Flores mee naar toe nam. Toen raakte ik in paniek omdat ik plotseling het waanidee kreeg dat Stephany een FBI-agente was. In paniek en woede wurgde ik haar.” Van der Sloot zegt dat zijn nu al jarenlange verblijf in Challapalca hem ook goeds heeft gebracht. „Ik ben van mijn gok- en drugsverslaving af”, stelt hij. „Er is hier geen enkele afleiding, waardoor ik een soort monnikenbestaan leid. Ik besef wat ik anderen heb aangedaan en dat ik altijd alleen maar aan mezelf heb gedacht. De wetgeving in Peru is onlangs aangepast, waardoor de gebruikelijke een derde strafvermindering geen recht maar een gunst is geworden. Die gunst zal me hier nooit worden verleend, wat betekent dat ik nog tweeëntwintig jaar moet zitten.”

Maar Van der Sloot zou Van der Sloot niet zijn, als hij toch niet een uitweg heeft bedacht. Joran wil terug naar Nederland, heeft hij besloten. Het zogenoemde WOTS-verdrag, dat Nederland twee jaar geleden met Peru sloot, moet de sleutel van Challapalca worden. Als het aan Van der Sloot ligt tenminste. De overeenkomst maakt het immers mogelijk dat Nederlandse gevangen hun straf in eigen land mogen uitzitten. Omgekeerd geldt hetzelfde voor Peruanen.

’Deal sluiten met justitie’

Aan de regeling zitten veel haken en ogen, beseft Van der Sloot. Om zijn kansen te vergroten, schreef hij onlangs een brief aan de Nederlandse ambassade in Peru en aan Buitenlandse Zaken, waar volgens hem nog geen reactie op kwam. „Ik wil een deal sluiten met justitie,” zegt Joran. „Ik zal volledige openheid van zaken geven, ook over de verdwijning van Natalee Holloway. Ik beloof alles te zeggen over mijn eigen rol en die van anderen. Ik heb het allemaal al op papier gezet.”

Is hier sprake van een oprechte ’biecht’ of spreekt weer de opportunistische Joran, die – nu hij het zwaar heeft in Challapalca – voordeel denkt te halen uit de wanhoop van de nabestaanden van Natalee Holloway? Hij beseft dat hij de schijn zwaar tegen heeft. „Na al mijn leugens en bedrog is het nu tijd voor de waarheid”, beweert hij stellig. „Ik hoop dat er snel rechercheurs naar Lima komen of contact opnemen met mijn advocaat. Ik heb veel interessants te vertellen.”

Met een triest gezicht verlaat Leidy na een uur bezoek zonder toezicht Challapalca en stapt weer in het busje voor de terugreis. Ook advocaat Maximo Altez neemt weer plaats. Hij beseft dat het nog een flinke klus wordt Joran uit Challapalca te krijgen. Toch heeft Altez goede hoop, zegt hij.

De voormalige politieman is een ijzervreter en zegt niet te rusten voor hij Joran uit het ’Siberië van Peru’ weg heeft. „Deze gevangenis had allang gesloten moeten zijn”, vindt Altez. „Amnesty International vraagt er al jaren om. In deze inrichting sluit je nog geen beesten op. Bewaarders mogen er maar drie maanden werken omdat het te ongezond is. Iemands vrijheid afnemen is al een straf. Je hoeft mensen dan ook nog niet af te snijden van al hun sociale contacten.”

Eenmaal terug in Lima overheerst vooral twijfel. Doet Van der Sloot wat hij belooft en verlost hij nabestaanden eindelijk van hun onzekerheid? Of blijven Jorans moordmysteries voortbestaan? In dat geval kan Van der Sloot alleen maar dromen dat hij de hel van Challapalca ooit nog verruilt voor zijn Arubaanse droomleventje van weleer.

Bron: Telegraaf