John van den Heuvel

Hij leidde drie jaar lang de misdaadbestrijders op Curaçao, Sint-Maarten en Caribisch Nederland, kreeg te maken met bendeoorlogen, corrupte politici en frauderende bestuurders. Donderdag nam procureur-generaal mr. Guus Schram afscheid met een misdaadsymposium op Curaçao én een exclusief interview met deze krant. „Er zijn te veel vuurwapens op de eilanden.”

In de laatste weken voor zijn vertrek vanaf Curaçao kreeg procureur-generaal mr. Guus Schram het nog zwaar te verduren. Een moordaanslag in Willemstad kostte vorige maand vijf mensenlevens.

Een nu al zeven jaar durende vete tussen de straatbendes No Limit Soldiers (NLS) en Buena Vista City (BVC) blijft slachtoffers maken. Het zette alle misdaadbestrijders weer met beide benen op de grond. Ondanks recente successen bij de aanpak van corruptie, tiert de straatcriminaliteit op met name Curaçao nog altijd welig. Op Bonaire en Sint-Maarten zijn de problemen minder heftig, maar toch ernstig.

„Zeer zorgwekkend”, meent Schram, die tot donderdag drie jaar lang de hoogste baas was van het Openbaar Ministerie op Sint-Maarten, Curaçao en Caribisch Nederland. „Het gemak waarmee deze bendes aan wapens komen en ze gebruiken wordt steeds zorgwekkender. Bendeleden vliegen over naar Nederland als de grond ze te heet onder de voeten wordt. Wanneer de politie in Nederland ze op de hielen zit, vluchten ze weer terug naar Curaçao, waar ze kennelijk over een enorm wapenarsenaal beschikken. We moeten daarom meer investeren in het bestrijden van wapensmokkel.”

Het is hét hoofdpijndossier op Curaçao, Sint-Maarten en Caribisch Nederland: de voortdurende schietpartijen en gewapende overvallen door lokale criminelen of gangsters uit de regio. „Vuurwapenbezit is hier nogal ingeburgerd”, verklaart Schram. „Tot 1995 was illegaal wapenbezit amper strafbaar. Na een schietpartij in 2014 op het vliegveld van Willemstad, waarbij net arriverende toeristen moesten rennen voor hun leven, startten we een inleveractie van wapens onder de naam ’Het is genoeg’. Volgens schattingen zouden er 170 illegale wapens op het eiland zijn, maar er werden er 400 ingeleverd. Mensen brachten zelfs op scherp staande granaten naar het Openbaar Ministerie. Het was een goed signaal dat de bevolking het vuurwapengeweld spuugzat is, maar criminelen staan hun wapentuig natuurlijk niet zomaar af.”

Het aantal moorden blijft onveranderd hoog op vooral Curaçao. „Ieder jaar vallen 20 à 25 slachtoffers en dat op een bevolkingsaantal van 170.000 inwoners. Omgerekend voor Nederland, met 17 miljoen inwoners, zou dat jaarlijks 2000 tot 2500 moorden betekenen”, rekent Schram voor. „Dan zouden politie en Openbaar Ministerie in Nederland er heel anders bij zitten. Hier moeten we roeien met de riemen die we hebben.”

Schram kreeg bij zijn aanstelling een duidelijke opdracht: breng de rechtshandhaving naar een hoger niveau. Schram vindt dat daarvoor de basis nu is gelegd, maar dat er nog een lange weg te gaan is. Ook constateert hij nog wel gelatenheid bij de lokale bevolking als het gaat om de acceptatie van onveiligheid.

„Het bloedbad vorige maand met vijf doden was twee dagen voorpaginanieuws. Daarna ging iedereen weer over tot de orde van de dag. In Nederland drong het nieuws overigens ook amper door. Het lijkt of de mensen hier murw zijn geslagen door al het geweld.”

Hij vervolgt: „Er is een serieus begin met de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Het is hier normaal om materiële welstand te tonen, ook door criminelen. Een afpakteam van verschillende diensten laat zien dat misdaad niet loont. Er is in diverse onderzoeken veel geld afgepakt van criminelen. Van een loterijbaas is 72 miljoen Antilliaanse guldens (zo’n 35 miljoen euro, red.) in beslag genomen en verbeurdverklaard. Dat geld gaat rechtstreeks naar een fonds voor criminaliteitsbestrijding.”

Ook corrupte politici of frauderende bestuurders waren onder Schram niet langer veilig. „Oud-premier Schotte is in hoger beroep veroordeeld en de president van de Central Bank wordt ook aangepakt. De opdrachtgevers van de moord op politicus Helmin Wiels, onder wie een oud-minister, zijn in beeld. Verspreid over de eilanden zijn politici, Statenleden, ex-ministers, een minister-president, ambtenaren van de immigratiedienst en bankdirecteuren opgepakt en ze worden nu met succes vervolgd en veroordeeld. De bevolking ziet dat de top van de samenleving net zo goed wordt aangepakt.”

Een dieptepunt in drie jaar noemt Schram de moorden op politiemensen op Curaçao en Bonaire. „Agenten die in de frontlinie staan, lieten het leven. Gelukkig werden de moordenaars van politieman Ferry Bakx op Bonaire snel gepakt, mede dankzij hulp van Defensie. De dadergroep bestond voor het merendeel uit Venezolanen. De problemen in Venezuela, dat maar op een paar uur varen van onze eilanden ligt, hebben als effect dat vluchtelingen hiernaartoe komen. We moeten de echt hulpbehoevenden scheiden van de criminele vluchtelingen en daarvoor is een veel strengere grensbewaking noodzakelijk. We zijn te kwetsbaar op zowel de zee- als luchtgrens. Daarom is een poortwachtproject gestart, waarbij het OM intensief samenwerkt met de kustwacht, douane, marechaussee, politie en immigratiediensten.”

Trots is de procureur-generaal, zegt-ie, op het Top C-project. Dat is vergelijkbaar met de top 600-aanpak in Amsterdam, waarbij jongeren die in de criminaliteit belanden beter worden opgevangen en begeleid om te voorkomen dat ze verder afglijden. „Het is zeer belangrijk om meer te doen aan armoedebestrijding, onderwijs, opvoeding en het voorkomen van drop-outs. Het groot aantal alleenstaande moeders dat hun kinderen niet in de gaten kan houden, is nog altijd een probleem. Vaders, vaak van jonge leeftijd, nemen hun verantwoordelijkheid niet en de kinderen worden de dupe.”

Terwijl de herfst in aantocht is, verlaat Guus Schram tropisch Nederland om in de drie noordelijke provincies als hoofdofficier van justitie de misdaad te gaan bestrijden. In plaats van jagen op straatbendes, staat nu de aanpak van illegale hennepteelt en criminele motorclubs hoog op de agenda. De uit Limburg afkomstige hoofdofficier van justitie mr. Roger Bos wordt de nieuwe procureur-generaal van Curaçao, Sint-Maarten en Caribisch Nederland.

Crimefighter Schram heeft er zin in, zegt hij, om weer terug te keren naar Nederland. „Toen de toenmalige voorzitter van het college van procureurs-generaal Herman Bolhaar me ruim drie jaar geleden wees op de functie in Curaçao, heb ik niet lang getwijfeld. Het was een stap uit mijn veilige Nederlandse comfortzone. Deze eilanden hebben een plek in mijn hart verworven, maar met net zoveel energie ga ik weer boeven vangen in Noord-Nederland.”

Bron: Telegraaf