Ruben Rozendaal kroongetuige in proces Decembermoorden | Mick van Wely

Eén van de meest interessante verdachten in het proces rond de Decembermoorden in Suriname dat morgen zijn apotheose nadert, is de nu zestigjarige Ruben Rozendaal. De trouwe kompaan van de toenmalige legerleider legde volkomen onverwachts in 2012 een belastende en vernietigende verklaring af over de hoofdverdachte in het proces.

De Telegraaf zocht hem op voor een exclusief interview.

December 1982: legervoertuigen staan opgesteld langs het water bij Fort Zeelandia in Paramaribo. Hier werden vijftien prominente Surinamers die kritiek hadden geuit op het militaire regime van Deasi Bouterse gemarteld en gefusilleerd.

Hij was destijds de jongste van de coupplegers. ’Rozie’ zoals zijn bijnaam luidt, haalde in december 1982 twee van de later in Fort Zeelandia geëxecuteerde vijftien advocaten en journalisten van huis op.

Het is even na zeven uur in de avond als de taxichauffeur maandagavond naar een wijk aan de rand van het centrum van Paramaribo rijdt. Langzaam nadert de wagen over een hobbelig zandpad een hoekpand. Het is donker en wat licht schijnt door de kieren van de luiken voor de ramen.

Een man komt naar het grote hek geschuifeld dat het terrein afbakent. Hij is blij met de beloofde gefrituurde kip met patat. Eenmaal binnengekomen sluit hij de deur en draait hij het hangslot dicht van een stevig traliewerk.

December 1982: legervoertuigen staan opgesteld langs het water bij Fort Zeelandia in Paramaribo. Hier werden vijftien prominente Surinamers die kritiek hadden geuit op het militaire regime van Deasi Bouterse gemarteld en gefusilleerd.

Rozendaal is ernstig ziek vanwege nierfalen. Een paar keer per week spoelt hij met een dialyse zijn nieren. „Ons was in 1982 uitgelegd dat er een coup van buiten kwam. Mij werd opgedragen twee mensen te halen, onder wie André Kamperveen van het radiostation ABC. Ik wist niet dat ze vermoord zouden worden. Ik kende deze twee ook goed.”

Op de achtergrond is aanhoudend geblaf te horen van een hond. Een kwart van de tafel is gevuld met dozen pillen. „Het gaat niet goed met me. Ik heb geen cent meer en ben ernstig ziek. Ik overweeg om mezelf van kant te maken. Dan zijn de nabestaanden blij en mijn tegenstanders, zoals Bouterse, ook.”

Cruciaal in het proces is of Bouterse tijdens de executies in Fort Zeelandia was. De huidige president zelf heeft altijd ontkend dat hij erbij was. Dat zei Rozendaal aanvankelijk ook als getuige. Hij kreeg er naar eigen zeggen 10.000 dollar voor van Bouterse. Maar toen draaide hij ineens en zei dat de baas van het regime toen wel degelijk in het fort was.

Rozendaal is even stil en denkt na. „Natuurlijk was hij er en het gebeurde in ieder geval met zijn medeweten. Stel dat de militairen de operatie hadden uitgevoerd zonder zijn toestemming. Dan had hij ze toch gestraft? Maar ze zijn nooit gestraft. Bouterse was ziekelijk belust op macht. En hij misleidde ons met het verhaal dat er een samenzwering was tegen ons.”

„Hij was er niet alleen. Hij heeft ook eigenhandig twee van de opgepakte mensen doodgeschoten. Dat is mij verteld en dat heb ik verteld tijdens het proces.” De twee waren de militair Rambocus en vakbondsleider Daal. Rozendaal zegt dat hij niet zelf getuige is geweest van deze executies.

Maar waarom legde hij in 2012 ineens een belastende verklaring tegen Bouterse af? „Bouterse heeft na de moorden nooit naar me omgekeken. Ze hebben me laten stikken. Ik heb niet eens een ontslagbrief gekregen. Bouterse-getrouwen hebben me vernederd. En er is nog een reden. Ik ben ziek, ga spoedig dood en wil mijn naam gezuiverd hebben.”

Rozendaal vroeg de dochter van de geëxecuteerde Harold Riedewald om vergiffenis en woonde op 8 december een herdenking van de moorden bij. Het is moeilijk in te schatten. Is hij oprecht wat betreft zijn getoonde spijt of hoopte hij met zijn verklaring tegen Bouterse op strafvermindering? Het lijkt in ieder geval gemeend.

Bang voor een tegenactie van Bouterse is hij nooit geweest, zegt Rozendaal. „Ik ben voor niemand bang.”

Rozendaal wordt emotioneel en begint druk met zijn armen te zwaaien. Diepe rimpels verschijnen op zijn voorhoofd en hij verheft zijn stem. „De gevangenen zijn op een lafhartige manier afgemaakt. Ik weet nog hoe ik op acht december ’s ochtends Fort Zeelandia binnenliep na een patrouille. Boven zag ik lijken liggen onder kogelgaten in een muur waar nu het monument staat. Ik kende ze niet. Toen begonnen de soldaten langzaam te praten en hoorde ik wat er gebeurd was. Het moment terugbrengen is zwaar.” Hij is zichtbaar geëmotioneerd. Uit forensisch onderzoek is gebleken dat de slachtoffers ernstig waren gemarteld en van voren beschoten waren. Op het lichaam van een van hen was met kogels een kruis gemaakt.

Morgen spreekt de aanklager van de krijgsraad het requisitoir uit. Dan wordt duidelijk of en wat voor straf de raad in petto heeft voor Bouterse en zijn medeverdachten. „Er zijn weinig mensen die Bouterse zo goed kennen als ik. Hij gaat zich niet neerleggen bij een strafeis en een veroordeling. Desi wil zijn eer niet verliezen. Er kan een staat van beleg komen. Hij zal de grondwet terzijde schuiven.”

Toch hoopt Rozendaal op een wonder. Dat Bouterse dezelfde draai maakt als hij. „Ik hoop op een engeltje. Dat hem toefluistert en zegt: vertel de mensen wat je deed en waarom. De nabestaanden en het volk hebben er recht op.”

Na even zoeken vindt hij de sleutels van de zware sloten van de hekken. ’Rozie’ schuifelt mee tot de straat. „Ik kan er niet meer tegen”, mompelt hij nog.

’Verklaring meermalen veranderd’

De advocaat van Bouterse, Irwin Kanhai, is niet onder de indruk van de verklaring van Rozendaal. „Hij heeft meermalen zijn verklaring veranderd. Hoe geloofwaardig is dat? Bouterse was tijdens de moorden niet in Fort Zeelandia. Getuigen beamen dat.” Zal de president zich neerleggen bij een uiteindelijke veroordeling? „Geen idee. Dat weet ik niet.”

Rozendaal verdachte en getuige

De oud-militair Ruben Rozendaal was in 1980 samen met de huidige president Desi Bouterse en andere militairen betrokken bij de coup. Hij was belast met de verovering van onder meer de marinebasis en het hoofdbureau van de politie. Rozendaal haalde in december 1982 meerdere mensen op van huis en bracht ze naar Fort Zeelandia, waar vijftien advocaten en journalisten werden gemarteld en geëxecuteerd. De 60-jarige Rozendaal is verdachte en getuige. Hij heeft tijdens het proces over de rol van Bouterse bij de Decembermoorden verklaard.

Bron: Telegraaf