reportage – In Venezuela sterven wekelijks zeven tot tien kinderen aan de gevolgen van ondervoeding. Oorzaak is de ‘perverse voedselpolitiek’ van de regering. Die houdt de problemen onder de pet.

Uitdrukkingsloos hangt de broodmagere Abraham aan de borst van zijn moeder. Zijn flinterdunne beentjes steken onder zijn luier uit. Achttien maanden is hij en hij weegt vijf kilo in plaats van twaalf die horen bij zijn leeftijd. “Hij wil alleen borstvoeding”, zegt zijn moeder Andrea Gómez (36). “Hij heeft nooit babyvoeding gekregen, dat is nergens te vinden. En vast voedsel houdt hij niet binnen.” Abraham is met longontsteking opgenomen in kinderziekenhuis JM de los Rios in Caracas, maar zijn echte kwaal is de chronische ondervoeding die zijn weerstand om zeep hielp.

“De ondervoeding hier is in dertig jaar niet zo erg geweest”, zegt Hu­níades Urbina-Medina, voorzitter van de Vereniging van Kinderartsen. Die sloeg deze zomer alarm door ­bekend te maken dat elke week zeven tot tien kinderen in Venezuela doodgaan door ondervoeding. “Ze krijgen vaak maar een of twee keer per dag te eten. Ook ouders eten minder om hun kinderen te voeden, en raken zelf ondervoed. Afgelopen jaar zijn de Venezolanen gemiddeld zeven tot negen kilo afgevallen.”

Voedseldeskundige Susana Raf­falli, die voor Caritas Venezuela onderzoek doet naar ondervoeding, spreekt van een ‘humanitaire crisis’. Na jaren te hebben gewerkt in Afrika ziet zij nu in haar eigen land dingen gebeuren die ze alleen kende van oorlogsgebieden. “Sinds januari is het percentage ondervoede kinderen onder de vijf jaar gegroeid van 48 naar 60”, zegt ze. “Dan spreek je van een noodsituatie.”

Houten krotten

Brisa is een zo’n wijk in Caracas die bestaat uit houten krotten opeen geplakt tegen een steile helling. “Het is erg lastig geworden om aan eten te komen”, zegt Marta Cabello (26) in haar houten huisje van twee bij drie. Haar baby van tien maanden heeft een opgezwollen buikje. Twee andere kinderen zijn vijf en drie, maar ogen veel jonger. “Ze zijn wat dun geworden, maar ze zijn nou eenmaal klein van stuk”, rechtvaardigt ze. Eten doen ze nog maar twee keer per dag. “We krijgen elke maand een voedselpakket van de regering, maar dat is al na drie dagen op.”

De situatie verslechtert snel. Toen de oudsten klein waren, kon ze nog luiers kopen, nu is er niet eens geld voor voedsel. Vlees eten ze al maanden niet en sinds kort komt er ook geen groente meer op tafel.

Raffalli wijt de crisis aan wanbeleid en somt op: Venezuela verdiende miljarden aan de olie-export, maar smeet het geld over de balk. Nationalisaties, prijscontroles en voedselimporten nekten de nationale voedselindustrie. Ondernemers krijgen geen dollars om grondstoffen te importeren. Hyperinflatie maakt inkomens waardeloos. De munt verloor in twee maanden de helft van haar waarde. “Het is een soort clusterbom, een perversiteit.”

Vuilnisbakken

Op straat zijn de zwerfkinderen terug van weggeweest. Zoals de twaalfjarige Kleyller. Iedere ochtend komt hij met zijn vriendjes naar de rijkere wijk La Carlota. “Tussen 7 en 10 uur zetten bakkers en slagers hun vuilnis buiten. We halen er alles uit wat eetbaar is.” Tegenover hem zitten José van twaalf en zijn broer Arian van veertien. Ze gaan al drie jaar niet naar school en zoeken de hele dag naar eten. “In het afval vinden we brood, rijst, vis, kip, vlees, alles wat ze weggooien”, zegt Arian. “Dan eten we net als andere kinderen.”

De katholieke kerk vraagt om humanitaire hulp vanuit het buitenland, maar de regering weigert toestemming. “Ze willen de humanitaire crisis niet erkennen”, zegt Urbina-Medina. “Ze gaan het waarschijnlijk nooit toestaan.” De regering houdt de problemen onder de pet. Urbina-Medina was directeur van kinderziekenhuis JM de los Rios, maar moest met vervroegd pensioen nadat hij de misstanden naar buiten bracht.

Alarm

Intussen ontstaat het ene gebrek na het andere. Onlangs waren radio en tv in de ban van een Russisch schip met 60.000 ton graan aan boord. “Sinds wanneer is de komst van een graanschip groot nieuws in Venezuela?”, zegt Susana Raffalli verontwaardigd. “Natuurlijk, de voedselfabrikanten zijn monopolisten en kapitalisten, maar ze brachten wel elke dag schepen vol graan.”

Alleen grootschalige distributie van voedsel en supplementen voor kinderen, zwangere vrouwen en de armste families kan nog oplossing bieden, denkt ze. Ook moet de regering de beperkingen voor voedselimporten opheffen. “Binnen drie maanden kunnen de voedselvoorraden weer voor 80 procent op orde zijn.”

En er moet alarm worden geslagen. “Anders verandert Venezuela in zo’n langzame tragedie, die door de rest van de wereld wordt vergeten.”

Lage olieprijs funest voor economie

Venezuela kampt al enige tijd met hyperinflatie. Als gevolg hiervan is het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking sinds 2013 al met 40 procent gedaald. Dit heeft alles te maken met de olieprijs, die sinds drie jaar is gehalveerd: van 115 dollar in juni in 2014 naar onder de 30 dollar begin 2016 en nu rond de 60 dollar per vat. Voor een land dat volledig afhankelijk is van olie-export trekt deze prijsdaling ten opzichte van drie jaar geleden een zware wissel op de economie.

Bron: Trouw