Journaliste Ans Boersma spant rechtszaak aan tegen Nederlandse Staat | Pieternel Gruppen en Ghassan Dahhan

Van journalist werd ze van de ene op de andere dag verdachte in een terrorismezaak. Dat overkwam Ans Boersma, tot voor kort Turkije-correspondent van het Financieele Dagblad. Aan Trouw doet ze haar relaas.

In de media werd ze afgelopen week hier en daar afgeschilderd als een naïeve jonge vrouw van het platteland, die zich voor het karretje van een Syriër zou hebben laten spannen. Maar de 30-jarige Ans Boersma oogt vooral strijdbaar. “Ik kom uit de Oost-Groningse klei, ik kan wel tegen een aardbeving.” Vorige week werd ze Turkije uitgezet, na een rechtshulpverzoek van het Nederlandse Openbaar Ministerie aan de Turkse autoriteiten. Ze is verdachte in een terrorismezaak waar haar ex-vriend bij betrokken zou zijn. Inmiddels is ze verhoord door de politie.

Turkije neemt ze niets kwalijk. De Nederlandse staat wel, en het OM in het bijzonder. Haar droom van een leven in Istanbul is haar ontnomen, zegt ze. “Ik weet niet wie, maar ik pak ze wel allemaal terug.” Dat ze, zoals ze zelf zegt, een olifantehuid heeft, kwam Boersma de afgelopen tien dagen goed van pas. Vorige week woensdag kwam ze in een achtbaan van gebeurtenissen terecht toen ze zich rond het middaguur meldde op het immigratiekantoor in Istanbul. Daar werd ze onder begeleiding naar het politiebureau gebracht, en werd haar verteld dat ze een gevaar was voor de Turkse ‘staatsveiligheid’.

En toen werd u vastgehouden?

“Ja, maar ik zei: ik ga niet in de cel zitten. Ze hebben mij toen naar een kantoortje van het politiebureau gebracht waar een bank stond. Ik had trek, dus heb ook nog wat eten besteld. Er werd goed voor mij gezorgd. Ik wist toen al dat ik niet meer naar huis mocht om nog wat spullen op te halen. Ik kreeg te horen dat ik de volgende ochtend op het eerste het beste vliegtuig zou worden gezet. Ik had niets bij mij behalve mijn laptop. En toevallig mijn make-uptasje. Dat zijn de gekke dingen waar je achteraf dan heel dankbaar voor bent.”

Wat dacht u die nacht?

“Ik probeerde in korte tijd te achterhalen of ik ergens de mist in was gegaan met mijn contacten of zoiets. Ik heb afgelopen twee jaar voor mijn werk een groot netwerk opgebouwd in alle lagen en groepen van de bevolking. Ook in Syrië om bij te houden wat daar speelt. Het schoot even door mijn hoofd dat het misschien om de zaak rond mijn ex zou kunnen gaan. Maar ik ben om de haverklap in Nederland, ik kwam er net vandaan. Ik dacht, als er wat met mijn ex is, dan hadden ze mij in Nederland wel vragen gesteld. Door de vragen die ik kreeg werd ik op het spoor gezet dat het om journalistieke activiteiten zou gaan.”
Zelf twitterde u ook vlak voordat u opsteeg richting Nederland met de hashtag #persvrijheid. Denkt u achteraf dat u dat beter had kunnen laten?

“Ik vind dat achteraf naar voor mijn collega’s. Maar met de informatie die ik op dat moment had was dat de meest logische uitleg. In Turkije heb ik geen seconde gedacht dat dit vanuit Nederland kwam. Want ik ben een braaf burger, nooit in aanraking met de politie geweest. Ik zag de hoofdredacteur van het FD Jan Bonjer met ‘knikkende knieën’ in de slurf van het vliegtuig op Schiphol staan. Hij vroeg mij of ik wist waar het over ging. En toen dacht ik, als het probleem in Nederland ligt, dan gaat het over mijn ex.”

Hoe heeft u hem ontmoet?

“Ik heb mijn ex leren kennen in 2013 in Istanbul tijdens een persreis. Het was een heel toevallige ontmoeting. We kwamen naast elkaar te zitten in de bus en we raakten aan de praat. We hadden meteen een klik. Hij was op dat moment de typische Syriër in Istanbul. Hij werkte, zat op Engelse en Turkse taalles, en probeerde wat van zijn leven te maken, met de mogelijkheden die hij had. We hielden contact. In die periode ben ik in totaal vier keer naar Istanbul gereisd. De eerste keer om nog wat werk af te ronden, en daarna voor hem en stiekem ook voor het Turkse eten. Ik hou heel erg van Istanbul, ik kwam er altijd al graag maar toen had ik ook nog een liefde daar.”

Wat is het voor man?

“Hij heeft zes jaar vastgezeten in de Sednaya-gevangenis in Damascus, en is daar ernstig gemarteld. Woensdag vroegen ze tijdens mijn verhoor op het politiebureau wat het minst leuke aan de relatie was, en dat was dat onderdeel, dat je met iemand samen bent die getraumatiseerd is. Maar hij is een veerkrachtig en sterk persoon, en hij zat toen ik hem net leerde kennen in een transitie. Hij probeerde zijn leven in Istanbul op te bouwen, maar had zijn oog ook op Europa gericht. Hij wilde een nieuwe start maken.”

Sednaya staat bekend als de gevangenis waar zware jihadisten vastzaten.

“Ik weet niet veel van zijn tijd in de gevangenis, maar toen hij eruit kwam in 2011 (aan het begin van de opstand tegen het Assad-regime, red.), moest hij onderduiken. Hij heeft toen in het verzet gezeten tegen Assad, in een alliantie die op dat moment ook gesteund werd door het Westen.”

Hij wordt verdacht van deelname aan Al-Nusra, de Syrische tak van Al-Qaida.

“Ik ben daar niet verbaasd over, Al-Nusra zat ook in de alliantie tegen Assad. Maar we hebben het over het Syrië van 2011 en 2012. Al-Nusra is in december 2012 bestempeld tot terroristische organisatie, in die maand is mijn ex eruit gestapt. En hij was altijd faliekant tegen Islamitische Staat (IS). Zijn strijd ging niet om het vestigen van een islamitische staat, maar was gericht tegen dictator Assad. Hij heeft altijd tegen mij gezegd dat hij geen bloed aan zijn handen heeft en geen mensenrechtenschendingen heeft gepleegd.”

Heeft u daar ooit aan getwijfeld?

“Nee nooit.”

De hoofdredacteur van uw belangrijkste opdrachtgever het Financieel Dagblad, Jan Bonjer, verwijt u dat u niet over uw ex heeft verteld. Hij had dat willen weten omdat hij instond voor uw veiligheid.

“Ik ben als freelancer naar Turkije gegaan waardoor ik per definitie insta voor mijn eigen veiligheid. Hoofdredacteur Jan Bonjer heeft mij destijds in 2017 gevraagd of ik alleen naar Turkije ging, volgens mij maakte hij zich zorgen dat ik als vrouw alleen naar Turkije ging. Ik had toen al geen relatie meer met mijn ex, die was al in 2015 verbroken. Blijkbaar had ik volgens hem toen een boekje over mijn ex open moeten doen. Dat vond ik niet relevant. Het ging om mijn ex, dat lag achter mij.”

Het FD verwijt u dat er drie momenten zijn geweest waarop u iets had moeten zeggen over uw ex.

“Daarin verschillen wij van mening. Hij vindt dat ik het wel had moeten zeggen en ik vind van niet.”

En u hebt nooit gedacht dat u iets aan de politie moest melden?

“Ik heb nooit een reden gehad om hem aan te geven. Anders moet je heel veel mensen aangeven. Er zijn weinig Syriërs die geen verleden hebben. Afgelopen jaren heb ik nooit van iemand iets gehoord. Waarom had ik mij moeten melden bij het FD of bij de politie? Als de politie vragen voor mij had gehad, dan had ik dat wel gehoord. Ik ben vindbaar. Dat lijkt mij de juiste gang van zaken.”

Wat steekt u het meest?

“Dat ik Turkije niet meer in kan. Daar stel ik de Nederlandse staat voor verantwoordelijk, niet Turkije. Ik wil terug naar Turkije. Daar ga ik alles aan doen. Mijn leven is daar, ik heb daar mijn huis, mijn vrienden, mijn sportschool. Elk weekend zit ik te zweten op mijn Turkse lessen. Dat heb ik allemaal niet voor niets gedaan. Ik heb het daar helemaal naar mijn zin.”

Ik wil terug naar Turkije. Daar ga ik alles aan doen. Mijn leven is daar.

Als het lukt om terug te komen in Turkije, wat gaat u dan doen?

“Dan ga ik alle redacties een mailtje sturen dat ik weer terug ben. Ik denk wel dat ze mijn naam zullen herkennen, dat scheelt dan al. Daar heb ik wel vertrouwen in. Mijn journalistieke imago is beschadigd. Terwijl mijn relatie met mijn ex uit het verleden nooit mijn professie van journalist in de weg heeft gestaan.”

U wordt beschuldigd van valsheid in geschrifte.

“Mijn ex is in de zomer van 2014 naar Nederland gekomen, en de beschuldiging van valsheid in geschrifte heeft met zijn komst te maken. Ik heb die jongen niet illegaal naar Nederland geholpen, laat dat helder zijn. Waar ik woensdag over ondervraagd ben is over het feit dat ik, nadat ik twee keer bij hem in Turkije was geweest, tegen hem zei: ‘Het zou leuk zijn als je mijn leven in Nederland een keer kan zien, dus laten we een poging doen om een Schengen-visum voor je aan te vragen.’ Nou ja, ik had moeten weten dat het bij voorbaat zou uitdraaien op mislukking dat een Syriër een toeristenvisum krijgt, maar ik dacht: wie niet waagt, die niet wint. Dus wij hebben toen die formulieren ingevuld. Dat is toen afgewezen, en toen we daartegen in beroep gingen opnieuw.”

Waarom werd het afgewezen?

“De overheid twijfelde aan de redenen van zijn komst. Maar toen ik deze week werd ondervraagd, toverden ze mijn bezwaarschrift op tafel. Ze zeiden dat ik met verkeerde intenties hem aan een visum heb geprobeerd te helpen. Maar op dat moment, in het voorjaar van 2014, wilde hij echt alleen op bezoek komen. Hij was wel bezig met Europa, maar hij zei altijd tegen mij dat als hij naar Europa zou gaan, hij daar ook wel sneller kon komen. Gewoon illegaal.

“Er bleek ook nog iets anders: ik kende op dat moment mijn ex alleen onder zijn voornaam, dus ik zei: ‘Geef me even jouw paspoort zodat ik jouw gegevens kan invullen voor dat formulier. En toen gaf hij mij zijn familie-paspoort met zijn officiële naam. Dat was een andere naam dan de voornaam die ik kende, maar ik vond dat niet zo gek, in Syrië heb je natuurlijk ook familie- en stamnamen, en ik ben wel gewend dat Syriërs verschillende namen dragen. Daarmee heb ik dus de formulieren ingevuld.

Ik heb die jongen niet illegaal naar Nederland geholpen, laat dat helder zijn. Ans Boersma

“Nadat zijn aanvraag was afgewezen, is hij zelf illegaal via Griekenland naar Europa gekomen, op een vals paspoort. Ik heb daar niets mee te maken gehad, en bovendien vind ik de smokkel-industrie afschuwelijk, want er wordt geld over de hoofden van slachtoffers verdiend. Dus hij arriveerde in Nederland en kwam toen met een ander paspoort op de proppen, hij vertelde mij toen dat hij wilde voorkomen dat Assad wist dat hij in Nederland was en dat hij dus met een ander paspoort een verblijfsvergunning had aangevraagd.”

Dus u wist het wel?

“Ja. Hij is die aanvraag ingegaan (op basis van het valse paspoort, red.) en een paar weken later zijn ze er in Nederland achter gekomen dat zijn paspoort vals was. Maar toen heeft hij dus alsnog een verblijfsvergunning gekregen voor vijf jaar en een reisdocument. Ik dacht dat als de Nederlandse staat die identiteit heeft goedgekeurd, dan is dat prima. Ik weet nog steeds niet wat ik fout heb gedaan, ik heb zijn visum-formulier ingevuld op basis van het paspoort waar zijn echte familienaam op stond.”

Maar justitie zegt dat u het visum-­formulier hebt ingevuld met de intentie dat uw ex voor altijd in Nederland kon blijven?

“Ja, en dat terwijl ik in het bezwaarschrift de prachtige zin had opgenomen dat als ik de intentie had om die jongen op die manier naar Nederland te halen, in een latere fase van onze relatie, want als je getrouwd bent, ga je een ander traject in, we dat dan als ‘welopgevoede en hoogopgeleide mensen volgens de officiële manier zouden doen’. Maar goed, van dat huwelijk is het dus nooit gekomen.”

Wie is Ans Boersma?

Ans Boersma (30) studeerde journalistiek aan de Christelijke Hogeschool Ede en sociale en culturele antropologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze verhuisde in 2017 vanuit Nederland naar Turkije om als correspondent aan de slag te gaan. Ze woonde in Istanbul en werkte voor onder meer het Financieele Dagblad. Ze schreef ook een aantal artikelen voor Trouw. Vorige week donderdag werd ze Turkije uitgezet, nadat Nederland een rechtshulpverzoek had gedaan aan Turkije in verband met een terrorismezaak.

Lees ook: Moet een journalist privézaken delen met zijn werkgever?

Is het fair dat Het Financieele Dagblad Ans Boersma de wacht aanzegde omdat zij naliet te vertellen over haar Syrische ex-partner? Marcel Broersma, hoogleraar journalistieke cultuur en media aan de Rijksuniversiteit Groningen, reageert.

Boersma werd vorige week Turkije uitgezet na een aantal informatieverzoeken van Nederland aan dat land. Ze stelt de staat aansprakelijk voor de emotionele en materiële schade die ze heeft geleden als gevolg van de uitzetting.

Bron: Trouw