Hans Marijnissen
Na twee eerdere orkanen en ontbrekende steun, besloot Sint-Maarten als autonoom land binnen het koninkrijk verder te gaan. Die zelfstandigheid hindert nu juist de hulp.
Het is het drama van Sint-Maarten. Na twee orkanen in de jaren negentig van de vorige eeuw, waren de bewoners helemaal klaar met het eilandsverband binnen de Nederlandse Antillen. Zeker na de overstromingen na orkaan Luis in 1995 waarbij negen mensen omkwamen en er duizenden gewond raakten, bleef de hulp van de Antilliaanse hoofdstad Willemstad (op Curaçao) te lang uit.
Volgens Freek van Beetz, tien jaar lang de vaste adviseur van de drie laatste premiers van de Nederlandse Antillen (in de periode vóór de onafhankelijkheid van Curaçao) was de bevolking ‘fed up’. “Ze voelde zich in de steek gelaten, minder belangrijk”, zegt hij. En dat sentiment heeft volgens hem weer een enorme impuls gegeven aan het referendum dat in 2000 werd gehouden en waarin de bevolking zich uitsprak vóór autonomie. “Eigenlijk kun je stellen dat orkaan Luis de Nederlandse Antillen uiteen heeft geblazen. Tenminste: het uitblijven van de hulp ná Luis.”
Van Beetz beschrijft deze episode in zijn kroniek ‘Het einde van de Antillen’ uit 2013, maar vraagt zich na het passeren van de superorkaan Irma af of die status als autonoom land wel zo’n goed idee was. Nederland kan pas na een formeel verzoek van minister-president William Marlin actie ondernemen, terwijl de getroffen eilanden Saba en Sint-Eustatius als gemeenten van Nederland direct hulp krijgen.
Lange lijnen
Sint-Maarten maakt weliswaar deel uit van het Koninkrijk, toch zal de autonomie eerder na- dan voordelen hebben. De lijnen zijn eenvoudigweg minder kort. Ook het volledig verbreken van de verbindingen tijdens de orkaan kan te maken hebben met de autonome status van het eiland. De plaatselijke autoriteiten waren verantwoordelijk voor de infrastructuur. Het Franse deel heeft een zeer beperkte autonomie, maar bleef dezer dagen onder Franse vleugels wél normaal verbinding houden. Daar was direct inzicht in het aantal slachtoffers en kwam de hulpverlening snel op gang.
Na orkaan Luis wilde de Haagse bureaucratie over de oceaan heen alles tot in detail regelen
Han Lammers, destijds coördinator voor de wederopbouw van Sint-Maarten
Toen Sint-Maarten zich na Luis van de overige Antillen verwijderde, schurkte het eiland wel tegen Nederland aan. De wens om autonoom te worden werd nog even in de binnenzak gehouden, toen Han Lammers destijds tot ‘coördinator voor de wederopbouw van Sint-Maarten’ werd benoemd. Na anderhalf jaar herstel en steun van in totaal 82 miljoen gulden (zo’n 40 miljoen euro) verliet hij het eiland weer. Maar hij had niet het idee dat hij enig krediet bij de bevolking had opgebouwd, zei hij destijds in een afscheidsinterview. Dat begreep hij ook wel. Hij was geschrokken van “de Haagse bureaucratie die over de oceaan heen alles tot in detail wil regelen”, waardoor de herstelwerkzaamheden en de bouw van honderden nieuwe woningen werden vertraagd.
Elke fase van elk project moet apart worden goedgekeurd door een Nederlandse ambtenaar, zei de voormalige commissaris van de koningin die in het jaar 2000 overleed. De Nederlandse Antillen moesten volgens hem een grote financiële onafhankelijkheid krijgen naar analogie van het gemeentefonds in Nederland, zo vond hij. Ook een aparte minister voor Antilliaanse en Arubaanse Zaken zou veel goed doen. De financiële onafhankelijkheid kwam er deels, de aparte minister niet.
Een Nederlands en een Frans deel
Sint-Maarten (met Philipsburg als hoofdstad) heeft een oppervlakte van 34 vierkante kilometer en telt officieel ongeveer 42.000 inwoners. Naar schatting leven er evenveel illegalen, vooral uit Venezuela, in de kwetsbare krottenwijken. Het Franse deel Saint-Martin (met Marigot als hoofdstad) heeft een oppervlakte van 53 vierkante kilometer en meer dan 36.000 inwoners. Het eiland leeft voornamelijk van het toerisme. Het oord is vooral onder Amerikanen populair.
Sint-Maarten is in 1493 op 11 november ontdekt door Columbus, die het daarom vernoemde naar de herdenkingsdag van de heilige Sint-Maarten. In 1631 bezette de Nederlandse West-Indische Compagnie het eiland. Enkele jaren later tekenden de Fransen en de Nederlanders een verdrag dat bepaalde dat het eiland in tweeën werd verdeeld.
Bron: Trouw