Jelle Brandsma en Jan Kleinnijenhuis
Belastingadviseurs, trustkantoren en hun klanten creëren een papieren werkelijkheid, bedoeld om het toezicht op belastingconstructies zo moeilijk mogelijk te maken.
De Belastingdienst wordt het zo onmogelijk gemaakt om zicht te houden op belastingontwijking- en ontduiking. Dat oordeelt de commissie die onderzoek deed naar de Panama Papers in haar eindverslag.
Volgens commissievoorzitter Henk Nijboer (PvdA) moeten de conclusies leiden tot betere regels om ongewenst gedrag tegen te gaan. “Wij willen de put dempen, voordat het kalf is verdronken.”
De commissie constateert dat allerlei partijen, zoals adviseurs en notarissen, samen werken aan constructies om belasting te ontwijken, maar dat niemand zich verantwoordelijk voelt voor het geheel. “De moraal verdwijnt.” Er wordt strikt gekeken naar de regels, en de bedoeling van de wet wordt bewust genegeerd.
Adviseurs, notarissen en trustkantoren richten zich op hun eigen regels. Niemand draagt verantwoording voor de hele constructie.
In het geval van de trustsector gaat de commissie nog een stap verder. Die sector houdt zich zelfs niet aan de bestaande wetgeving. Dat is ernstig omdat de trustkantoren eigenlijk poortwachter zouden moeten zijn. Dat betekent dat zij het melden als een klant de regels overtreedt of als niet duidelijk is hoe hij aan zijn geld komt. Initiatieven tot zelfregulering van de sector zijn volgens Nijboer niet effectief. De commissie pleit voor meer capaciteit bij toezichthouder De Nederlandsche Bank en de Belastingdienst, om zo meer grip te krijgen op fiscale constructies die in of via Nederland worden opgezet.
Trustkantoren die belastingontwijking organiseren zich houden aan de letter, maar niet aan de geest van de wet.
Strengere regelgeving
Hoewel de commissie eigenlijk geen aanbevelingen tot verbetering mag doen, lijkt het duidelijk dat trustkantoren en belastingadviseurs te maken krijgt met veel strengere regelgeving. Nijboer spreekt zelf over het ‘insnoeren van de sector, om zo de mazen in de wet kleiner te maken’. De commissie constateert dat tijdens de verhoren veel ondervraagden zelf hebben gevraagd om een duidelijker invulling van termen als ‘maatschappelijke betamelijkheid’ en ‘agressieve belastingplanning’ die nu in de wet zijn opgenomen.
Het was de eerste keer dat de Tweede Kamer een parlementaire ondervraging hield. Voorzitter Nijboer is tevreden over het resultaat omdat er zicht is op een onderwerp waarover de financiële sector zelf niet makkelijk openheid betracht.
De ondervragingscommissie werd ingesteld naar aanleiding van de publicaties over de zogeheten Panama Papers. Uit die gelekte administratie van het Panamese juridisch advieskantoor Mossack Fonseca bleek hoe vermogenden hun geld uit, of via Nederland uit het zicht van de fiscus hielden. Meer dan 370 journalisten uit ruim 75 landen publiceerden tal van verhalen naar aanleiding van de informatie die in handen kwam van de Süddeutsche Zeitung. Die krant deelde de gegevens met het internationaal consortium van onderzoeksjournalisten ICIJ. In Nederland publiceerden Trouw en het Financieele Dagblad over de Panama Papers.
Dinsdag werd bekend dat de Duitse belastingdienst de gegevens van de Panama Papers heeft weten te bemachtigen. Volgens de krant Bild zou de overheid 5 miljoen euro hebben betaald voor de 11,5 miljoen documenten. Van wie de gegevens zijn gekocht is niet duidelijk, daarover wilde de Duitse regering geen mededelingen doen. Volgens Bild is Duitsland bereid de informatie te delen met andere landen, zodat ook zij beter onderzoek kunnen doen naar belastingontwijking of –ontduiking via Mossack Fonseca.
Conclusies
– Trustkantoren die belastingontwijking organiseren houden zich aan de letter, maar niet aan de geest van de wet.
– Adviseurs, notarissen en trustkantoren richten zich op hun eigen regels. Niemand draagt verantwoording voor de hele constructie.
– Afgewezen en malafide klanten worden bij de concurrent met open armen ontvangen. Zelfs mensen op de sanctielijst worden niet geweerd.
– Meer controle door de Belastingdienst en De Nederlandsche Bank leidt tot betere handhaving van de regels.
– Trustkantoren houden zich niet aan de wet. Zelfregulering werkt niet.
– In de financiële sector is geen overeenstemming over wat wenselijk is. De een spreekt over belastingontwijking waar de ander het heeft over belastingbesparing. De sector ziet liever strakke wetten dan vage normen.
Lees ook: Europese Commissie dwingt tot openheid over belastingroutes
Lees ook: De Nederlandsche Bank vraagt om beperking
Bron: trouw