Sybilla Claus

Het lukt de Venezolaanse oppositie maar niet om de massale protesten te vertalen in verandering.

De oppositie in Venezuela krijgt al vier maanden lang een recordaantal demonstranten op de been. Donderdag was er een nationale staking. Zondag kwamen 7,5 miljoen kiezers – meer dan een derde – naar de alternatieve stembus om de dictatoriale plannen van president Nicolas Maduro massaal af te wijzen.

Hyperinflatie en onderproductie zijn toegenomen. Het leven is hard en gevaarlijk, de onvrede groot. Toch lukt het maar niet om de massale protesten te vertalen in politieke verandering. Regering en leger hebben de wapens stevig in handen.

Maduro gaat op ramkoers door. Er zijn honderd doden gevallen, vooral jongeren, vooral door politiegeweld; 415 burgers zijn voor een militair tribunaal gebracht. Er zijn duizenden gewonden, duizenden gearresteerden. Regionaal orgaan Oas waarschuwt dat als Maduro de grondwet afschaft, de rechtsstaat verleden tijd is.

Dat is precies het doel van de opvolger van de charismatische Hugo Chávez (1999-2013), die de socialistische teugels aantrok. Zondag 30 juli organiseert Maduro een op winst voorgeprogrammeerde ‘verkiezing’ voor zijn omstreden ‘Grondwetgevende Vergadering’. Die gaat de grondwet herschrijven, het parlement (in handen van de oppositie maar machteloos) ontbinden en alle macht, ook juridisch, voor onbeperkte tijd in handen van Maduro leggen. De First Lady zei het op tv zo: “Pas dan kan hij gaan regeren”.

Junta

Het leven is hard en gevaarlijk, de onvrede groot

Omdat Maduro hoge militairen meer macht gaf, is er eigenlijk sprake van een junta. “Een 21ste-eeuwse”, zegt Phil Gunson, Venezuela-expert van de International Crisis Group, telefonisch vanuit de hoofdstad Caracas. “Die begint met een gekozen president, net als Turkije, maar toch afglijdt.” Elke dag overlegt Gunson met zijn Venezolaanse vrouw of ze zullen weggaan. “Het is hier heel stressvol en gevaarlijk, ook voor ons kind.”

Veel hoge militairen verdienen goed aan de crisis. Zij handelen in drugs of benzine. Of ze verdienen aan voedselschaarste en wisselkoerstarieven. Gunson voorziet dat na de ‘verkiezing’ van 30 juli parlementariërs, juristen en oppositieleiders in de cel belanden of in ballingschap gaan.

Het alternatieve referendum dat de oppositie zondag als tegenzet organiseerde trok 7,5 miljoen kiezers. “Boven verwachting, zeker als je bedenkt dat vrijwilligers alles in drie weken regelden. De regering trad bovendien intimiderend op. De nodige ambtenaren durfden niet te stemmen.”

Crisis

Allerlei landen hebben onderhandelingsvoorstellen gedaan, vergeefs. “Toch is dat de enige uitweg”, meent Gunson. Deze week was de Colombiaanse president Juan Manuel Santos op Cuba, dat een bondgenoot van Caracas is. “Niemand wil die Grondwetgevende Vergadering”, zei hij daarna. Santos zou naast Cuba ook China en Rusland willen betrekken. Alleen zij kunnen het tij keren, omdat ze Maduro met miljardenleningen in de olieindustrie drijvend houden.

Inmiddels praat de buitenwereld over de crisis zonder Maduro, zegt Gunson. “Zo ernstig is het. Niemand wil dat het nog anarchistischer of een schurkenstaat wordt. Dat terreur en ziektes zich vanuit Venezuela verspreiden.” China wil zijn 20 miljard dollar aan leningen veiligstellen en heeft al met de oppositie gepraat. De strateeg Poetin is lastiger, hij wil iets in ruil, denkt Gunson. President Trump riep deze week om hardere sancties tegen Caracas. De vraag is wat hij Poetin kan bieden.

Bron: Trouw