Pieter van Maele

De internationale kritiek op president Desi Bouterse op diens pogingen korte metten te maken met het strafproces om de Decembermoorden, waarin hij als hoofdverdachte zelf aankijkt tegen een celstraf van twintig jaar, neemt toe.

Het drijft het controversiële staatshoofd van Suriname steeds verder in de armen van een groepje ideologische bondgenoten in de Caribische regio.

Vanuit Den Haag en Washington was de afgelopen jaren al vaak grote ongerustheid te horen over de vele manieren waarop Bouterse probeert te ontsnappen aan een straf voor zijn rol in de standrechtelijke executie van vijftien tegenstanders van zijn militaire regime in december 1982. Hij drukte een amnestiewet door het parlement, vaardigde een speciale resolutie uit en probeerde in juli ook nog tevergeefs de procureur-generaal te ontslaan.

Speciaal rapporteur
Voor het eerst haalde twee weken geleden echter ook de speciale rapporteur van de Verenigde Naties die wereldwijd toeziet op de onafhankelijkheid van rechters, de Peruaan Diego García-Sayán, flink uit. In een persbericht veroordeelde die alle bedreigingen tegen de onafhankelijkheid van de rechters van de krijgsraad, waarmee hij zich de toorn van Bouterse op de hals haalde. Daags nadat het communiqué was verschenen, brieste de regering-Bouterse dat García-Sayán ‘als enige doel scheen te hebben Suriname in een kwaad daglicht te stellen’.

Het tweede diplomatieke incident in korte tijd, want vlak daarvoor had Bouterse de pasbenoemde Nederlandse ambassadeur de toegang tot het land ontzegd. “Den Haag bemoeit zich te pas en te onpas met onze interne aangelegenheden. Daaraan hebben wij een broertje dood”, zei presidentieel adviseur Harvey Naarendorp, tevens medeverdachte van de Decembermoorden, daarover tegen de NOS. Van Bouterse zelf kwam nooit uitleg.

Terwijl Paramaribo dezer dagen dus flink ruziet met iedereen die kritiek heeft, flirt het tegelijkertijd hartstochtelijk met regimes in de eigen regio die over mensenrechten geen vervelende vragen stellen. Zo vertoeft Bouterse dezer dagen met zijn gezin op Cuba, waar hij een vakantie combineert met medische behandelingen. Onderweg maakte zijn vliegtuig een tussenlanding in Venezuela. Ambtsgenoot Nicolás Maduro ligt internationaal onder vuur na het buitenspel zetten van het Venezolaanse parlement, maar Bouterse is een van de weinige Zuid-Amerikaanse staatshoofden die hem onvoorwaardelijk blijft steunen.

En een maand geleden reisden liefst vier ministers uit de regering-Bouterse naar Nicaragua, waar ze een ontmoeting hadden met president Daniel Ortega, die vorig jaar een vierde ambtstermijn binnenhaalde na verkiezingen die volgens waarnemers oneerlijk waren. “Onze president heeft een historische band met Ortega”, vertelde Yldiz Pollack – Beighle, de Surinaamse minister van buitenlandse zaken, op een persconferentie. Dat klopt: toen Bouterse in de jaren tachtig een dictatoriaal bewind voerde over Suriname, deed Ortega hetzelfde in Nicaragua.

Gelijkenissen
Er zijn wel meer gelijkenissen tussen Bouterse en de leden van zijn opmerkelijke vriendengroepje. Ook de machthebbers van Cuba, Venezuela en Nicaragua zijn ideologisch allemaal erg links, onderhouden nauwe banden met het leger, en liggen geen van allen erg wakker van mensenrechten, persvrijheid en de democratie. Dat komt Bouterse handig uit, want kritiek over de Decembermoorden zal hij van hen natuurlijk nooit krijgen.

“Het zou nimmer zo mogen zijn dat het buitenlands beleid van een land wordt bepaald door de persoonlijke belangen van het staatshoofd. Ik heb hier geen goed woord voor over”, zegt de Surinaamse politicoloog Hans Breeveld. “Uiteraard moeten we ook samenwerken met landen in onze eigen regio, maar ik vraag me af wat Suriname net in die landen te zoeken heeft. Vooral in Venezuela, waar het op dit moment compleet fout loop. Intussen zijn er heel erg veel redenen te noemen om met Nederland net wél een goede relatie te hebben, al was het maar om onze gedeelde taal en geschiedenis.”

Het was bovendien Bouterse zelf die zich bij zijn aantreden in 2010 had voorgenomen de wereld te tonen dat hij ondanks zijn gitzwarte verleden een ‘normaal’ staatshoofd zou zijn. Zijn oriëntatie op bedenkelijke bondgenoten toont nog maar eens dat die ambitie allang overboord is gegooid. Breeveld: “Het ergste van alles is nog dat onze president hier zo makkelijk mee wegkomt. Van de ene op de andere dag bepaalt Bouterse dat de Nederlandse ambassadeur niet meer welkom is, dat we goede vrienden kunnen zijn met Venezuela, en hij vindt het niet eens nodig daarvoor verantwoording af te leggen in het parlement.”

Bron: Trouw