Knarsetandend overleg Venezuela | Edwin Koopman

Onderhandelen – Hoop en ergernis vechten om voorrang in Venezuela, nu regering en oppositie opnieuw met elkaar praten om een uitweg te vinden uit de diepe crisis.

De partijen die in Caracas pal tegenover elkaar staan, zouden de afgelopen dagen al begonnen zijn met praten op Barbados, een Caribisch eilandje ter grootte van Texel. Dat is opmerkelijk want een week eerder sloot oppositieleider Juan Guaidó volmondig iedere onderhandeling met de regering van Nicolás Maduro uit. En hij herhaalde nog een wat hij al een half jaar roept: “Einde aan de machtstoe-eigening, overgangsregering, vrije verkiezingen.” Lees: eerst Maduro weg, dan praten we verder. Maar Maduro is er nog.

Dat er nu tóch wordt gepraat, is te danken aan internationale druk en het besef dat onderhandelen de enige manier is om zonder bloedvergieten af te komen van Maduro, die wordt beschouwd als illegitiem wegens vervalste verkiezingen. Al sinds januari, toen Guaidó zichzelf uitriep tot interim-president, doet hij vergeefse pogingen om Maduro te wippen. Eind april liep een knullige poging om een militaire opstand te ontketenen uit op een fiasco. Eerder al faalde Guaidó bij het vanuit Colombia binnenbrengen van Amerikaanse hulpgoederen. Hij heeft feitelijk geen andere keus dan te praten.

Radicalen zien Guaidó als een verrader

Maar de prijs is hoog. Het overleg leidt tot felle kritiek. Radicalen zien Guaidó als een verrader en denken dat ‘de dictator’ zonder geweld, desnoods onder Amerikaanse leiding, nooit zal vertrekken. Daar zijn goede redenen voor. Maduro’s inzet is machtsbehoud. Net als Hugo Chávez, de grondlegger van ‘de Bolivariaanse revolutie’, zwoer hij dat ‘de rechtse coupplegers’ nooit, zelfs niet via verkiezingen, weer aan de macht zullen komen. Hoewel Maduro internationaal geïsoleerd is en gebukt gaat onder sancties, heeft hij alle instituties stevig onder controle.

Toch heeft ook de regering op korte termijn te winnen bij het overleg. Maduro kan de wereld laten denken dat hij van goede wil is en kan ‘Barbados’ aanwenden om tijd te winnen, rust in de tent te krijgen en van de sancties af te komen. Hij schreeuwt zijn optimisme van de daken, al wijzen de aanhoudende arrestaties en vervolging van oppositieleiders en journalisten niet op toenadering.

Bij eerdere onderhandelingen, begin vorig jaar, liep de oppositie dan ook weg, na twee jaar aan het lijntje te zijn gehouden. Vorige maand strandde een eerdere poging om de partijen bij elkaar te brengen. ‘Een groot verschil is dat de wereld nu meekijkt’, schrijft de Venezolaanse schrijfster Ibéyise Pacheco op Twitter. ‘Dat kan doorslaggevend zijn.’ De omstreden gesprekken staan onder leiding van Noorwegen en dat heeft in Latijns-Amerika een naam hoog te houden.

De Noren waren tussen 2012 en 2016 ook leidend bij het vredesoverleg tussen de Farc en de Colombiaanse regering. Ook daar leken de standpunten onoverbrugbaar. Bovendien kan overleg op lange termijn voor de regering juist ongunstig uitpakken. Maduro is immens impopulair en de kans dat zijn regime vrije en transparante verkiezingen overleeft, is klein.

Verkiezingen in 2020

Groot was dan ook de verrassing toen dinsdag een voorstel van de regering uitlekte waarin verkiezingen zouden worden voorgesteld voor april 2020. Analist Luis Vicente León wijst er telefonisch vanuit Caracas op dat de oppositie moet accepteren dat Maduro tot aan eventuele verkiezingen zal blijven zitten. “Maar die moeten dan wel onafhankelijk georganiseerd worden.”

Deze hervorming van de kiesraad is nog maar een van de vele hobbels voor een akkoord. Andere zijn de vrijlating van politieke gevangenen, internationale waarneming, het opheffen van de internationale sancties en kiesrecht voor nu al vier miljoen gevluchte Venezolanen. En op termijn wellicht amnestie voor verantwoordelijken voor martelingen en buitengerechtelijke executies. Juist vorige week publiceerde de Verenigde Naties een vernietigend rapport over de mensenrechten in Venezuela.

Om de verdeeldheid bij de oppositie niet groter te maken, zegt de getergde Guaidó vrijwel niets over het overleg, maar hij maakt wel toespelingen. Naast Maduro “moeten we nog een andere vijand overwinnen,” hield hij zijn mensen voor: “De wanhoop en het wantrouwen.”
Lees ook:
Eens was Maracaibo de motor van Venezuela, nu is het bedrogen en geplunderd

Maracaibo was een moderne, levendige havenstad, het Rotterdam van Venezuela. Nu is de stad uitgestorven, de winkels zijn leeggeplunderd, de straten onguur. De bewoners die nog niet zijn vertrokken overleven tussen schaarste en stroomstoringen.

Bron: Trouw