Sybilla Claus
Een rapport over drugscriminaliteit is vernietigend over de aanpak door de overheid. Het grote drugsgeld en zijn bazen zijn sterk genesteld in de hoofdstad.
Het is even bijkomen, na lezing van ‘De achterkant van Amsterdam’. Dit rapport over drugscriminaliteit is woensdag openbaar gemaakt en werd geschreven op verzoek van burgemeester Femke Halsema. Zij maakt zich, net als haar voorgangers Van der Laan, Cohen en Patijn, grote zorgen over criminele ondermijning van de hoofdstad.
De auteurs van het rapport, hoogleraar bestuurskunde aan de universiteit van Tilburg Pieter Tops en onderzoeksjournalist Jan Tromp, bevestigen haar zorgen. Dat illustreren zij met voorbeelden die benadrukken hoe het ‘drugsmonster’ met miljarden euro’s economie, vastgoedmarkt en middenstand ondermijnt: cokebazen worden miljardair, er zijn ‘zwijgwijken’ waar jongeren en kinderen meewerken in de drugshandel. Nederland is een walhalla voor drugscriminelen, zegt een hoge politieman in het rapport.
Middelbare scholieren – steeds vaker jongeren uit de midden- en hogere klasse – brengen liever drugs rond dan vakken te vullen. Criminelen stoppen hun geld vooral in vastgoed. Zij kopen miljoenenpanden zonder lening, maar wel met hulp van juristen, accountants en notarissen. Veel horecazaken begonnen met oncontroleerbare leningen, zij moeten sinds kort aantonen dat hun startkapitaal zuiver is. De ondergrondse bankwereld is enorm, aldus de onderzoekers. Er zijn 185 geldwisselkantoren en zelfs bitcointerminals waar je tot 2,5 miljoen cash kunt storten. Jaarlijks wordt 8 miljard euro drugsgeld witgewassen.
Fiscus, politie en justitie werken langs elkaar heen, en geloven het wel, concludeert het rapport. Zij richten zich op projecten, niet op het geheel. De autoriteiten weten opvallend weinig. De omzet van de 167 coffeeshops? Een miljard euro? Er waren in 2018 achttien incidenten met handgranaten. Opdrachtgevers worden niet gevonden. Aantallen drugskoeriers en dealers? Geen idee.
Maar Nederland is ook een gebruikersparadijs. Gedogen en grootverbruik hebben een criminogene infrastructuur gecreëerd. Coke snuiven in Amsterdam? Voor 75 miljoen per jaar, aldus metingen van chemische resten in rioolwater. Als op Amsterdam Dance Event (in de volksmond: Drugs Event) 250.000 bezoekers drugs gebruiken betekent dat vijf miljoen euro omzet. Regelmatig gebruik onder jongeren van hasj (11 procent) en harddrugs (8 procent) blijft toenemen aldus de GGD. Van 100.000 ‘ongebruikelijke’ geldtransacties vorig jaar komt een derde uit Amsterdam. 7000 waren er verdacht, voor een waarde van bijna 3 miljard.
Nederland heeft een toppositie in de productie van cannabis en synthetische drugs. Amsterdam is de marktplaats, Nederland de draaischijf waar drugsbazen onderhandelen over hun miljoenenexport. De Amsterdamse zware jongens wonen in Dubai, Marokko, Spanje en Zuid-Amerika.
Hoogleraar criminaliteit Cyrille Fijnaut woont in Tilburg maar volgt Amsterdam nog op de voet. In 1996 en 2007 was hij betrokken bij alarmerende rapporten over criminaliteit in de Amsterdamse ‘kermis’. “Misschien was het in 1996 wat minder internationaal, maar ook toen investeerde de onderwereld al grootschalig in vastgoed en horeca. Ook toen reageerde de gemeenteraad geschokt. Al eerder klaagde de gemeente over het moeizaam meewerken van politie, justitie en belastingdienst. Zij moeten echt de kar trekken,” Ook het rapport uit 2007 concludeerde: de gemeente kan niet tegen de misdaad op.
Onder burgemeester Van der laan kwam er een serieuze aanpak die volgens Fijnaut verzandde in politieke tegenstand (‘We gaan deze bruisende stad toch niet vertrutten?’), onophoudelijke reorganisaties in de Stopera en rechercheurs die bezig moesten met een liquidatiegolf en terrorismedreiging.
In 2015 waarschuwde de criminoloog weer: ‘Amsterdam, jullie houden niet vol, terwijl de drugscriminaliteit groter is dan ooit.’ Nu roept burgemeester Halsema op tot vasthoudendheid en een eensgezind offensief met Rijk, diverse diensten en andere grote steden.
Gaat het dit keer – we zijn bij alarmerend rapport nummer drie – wel wat worden? Fijnaut ziet het somber in. Hij mist een landelijke aanpak: “Er moet een slagvaardige organisatie komen van de ministeries van justitie, financiën en binnenlandse zaken samen, die de drugsindustrie langdurig aanpakt.” Maar de minister spreekt niet over extra geld, terwijl het rapport een eenmalig ondermijningsfonds van justitie van 100 miljoen euro een schijntje noemt op de miljarden die omgaan in de drugsbusiness.
Noem het geen drugsprobleem, stelt Fijnaut: “Het is een zware drugsindustrie die zich invreet in Nederland. De middelen die we inzetten, passen niet bij de ernst van deze criminaliteit.” Er is iets mis met ons zelfbeeld, zegt de hoogleraar. “We menen een ordentelijk gidsland te zijn, maar de zware misdaad zit diep in alle wortels van Amsterdam.”
Nederland is nog geen narcostaat, maar dreigt dat binnen enkele jaren te worden als stevig ingrijpen uitblijft. “Dan staat hier een minister met een zonnebril en niet iemand die gewoon democratisch verantwoording aflegt”, zegt justitieminister Ferd Grapperhaus. Politiebond NPB vraagt 500 extra rechercheurs om zich in Amsterdam op de grote vissen van de drugsmaffia te storten. Diverse partijen in de Kamer pleiten ook voor meer geld.
Bron: Trouw