Paradise Papers | Martijn Roessingh en Gaby de Groot (FD)
Nederlandse luxejachten worden via belastingparadijzen verkocht aan dubieuze kopers. Het Kadaster wil registratie om witwaspraktijken te voorkomen.
Nederlandse scheepsbouwers verkopen luxejachten geregeld aan bedrijven in belastingparadijzen. Zo blijft soms verhuld wie het schip koopt, blijkt uit onderzoek van Trouw en het Financieele Dagblad naar de Paradise Papers. Daarin staan ten minste twee voorbeelden waarbij de echte koper van een in Nederland gebouwd jacht is afgeschermd, in één voorbeeld was het geld volgens de Amerikaanse justitie verkregen door corruptie. Het Kadaster, dat naast huizenbezit ook eigendom van schepen vastlegt, vindt dat registratie van luxejachten verplicht moet worden om het risico te verkleinen dat de schepen worden aangeschaft om bijvoorbeeld geld wit te wassen.
De Paradise Papers bevatten onder meer gegevens van juridisch adviseur Appleby en trustkantoor Estera. Die kwamen in handen van de Süddeutsche Zeitung en zijn via het International Consortium of Investigative Journalists gedeeld met media wereldwijd. Appleby is betrokken bij registratie of beheer van honderden schepen, waaronder zeker honderd superjachten: boten van tientallen tot zelfs 150 meter, die tot honderden miljoenen kunnen kosten.
Omkoping
Een daarvan is de Galactica Star (65 meter, waarde 82 miljoen dollar), die in de zomer van 2013 werd gekocht bij de Nederlandse scheepsbouwer Heesen. Koper was Speedwave 65, een bedrijf dat kort daarvoor was opgericht op de Britse Maagdeneilanden en van wie de eigenaar niet te achterhalen valt. Dat bedrijf verkocht het vrijwel direct door aan het op de Maagdeneilanden gevestigde Earnshaw Associates Inc, van de Nigeriaanse oliemagnaat Kola Aluko. Volgens de Nigeriaanse en Amerikaanse justitie is diens vermogen verkregen door omkoping van een Nigeriaanse olieminister. Heesen zegt in een reactie dat het op het moment van de verkoop van de Galactica niet op de hoogte was van de doorverkoop aan Aluko.
De Madame Gu (99 meter, waarde 212 miljoen dollar), gebouwd op een werf van Feadship in het Friese Makkum. © Website Feadship
Een ander voorbeeld is de Madame Gu (99 meter, waarde 212 miljoen dollar), gebouwd op een werf van Feadship in het Friese Makkum. Het contract werd in 2008 getekend met Castel Shipping, een vennootschap in Belize, maar al tijdens de bouw werd het schip doorverkocht aan Almano Holding op de Kaaimaneilanden, waarvan de werkelijke eigenaar door een constructie met bedrijven op de Britse Maagdeneilanden, Panama en Zwitserland is afgeschermd. Uit de Paradise Papers blijkt dat het Elena Likhach is – de vrouw van de Russische miljardair en parlementslid Andrei Skoch, die rijk is geworden met mijnbouw. Hoe de scheepswerf cliëntenonderzoek deed en hoe de eigendomsstructuur is geverifieerd is niet duidelijk, want de gegevens zijn niet via normale registers te achterhalen. Feadship laat weten nooit in te gaan op vragen over geleverde schepen.
Verscherpt cliëntenonderzoek
Werven in Nederland vallen net als banken en trustkantoren onder de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. Ze moeten de identiteit van de daadwerkelijke eigenaar en het doel van de transactie vaststellen. Bij een verhoogd risico op witwassen, of als de cliënt bijvoorbeeld een politiek prominent persoon is, moeten ze verscherpt cliëntenonderzoek doen. Verdachte transacties moeten ze melden bij het meldpunt ongebruikelijke transacties (FIU). Jaarlijks worden minder dan vijf transacties in de scheepssector aangemerkt als ‘verdacht’. Als risico noemt de FIU specifiek “contante betalingen voor de aankoop van goederen (incl. vaartuigen)”. Digitale betalingen door bedrijven in belastingparadijzen gelden volgens FIU niet als verhoogd risico.
Registratie van transacties rond luxe superjachten is nu niet verplicht, terwijl dat wel geldt voor koopvaardijschepen en binnenvaartschepen. Het Kadaster wil volledige registratie voor alle schepen, stelt een woordvoerder. “Het Kadaster heeft de afgelopen jaren de controle op inschrijvingen van deze schepen verscherpt, en gaat daar niet lichtvaardig mee om. Bij woningtransacties gaan wij uit van de expertise van de notaris, bij schepen doen we de controles grotendeels zelf.”
Een eigenaar moet zich bij inschrijving identificeren, maar als de eigenaar een bedrijf is, dan is een uittreksel van het buitenlandse handelsregister uit het vestigingsland daarbij verplicht. “Helaas behoort een ubo-check (controle op de echte eigenaar, red.) nog niet tot de huidige mogelijkheden. Dat wordt anders wanneer het ubo-register is opgericht”, aldus de woordvoerder.
Lees ook: Nederlandse jachten doorverkocht via belastingparadijzen
Bron: Trouw