Jan Kleinnijenhuis
Een vertrouwelijke notitie onthult de afspraken die Nederland maakt met grote bedrijven om het ze fiscaal naar de zin maken.
Voor het eerst heeft de Belastingdienst gedetailleerd inzage gegeven in de manier waarop Nederland internationaal belastingontwijking mogelijk maakt. Trouw kreeg inzage in een vertrouwelijke notitie waarin ambtenaren van de Belastingdienst de meest gemaakte afspraken met bedrijven beschrijven. De Tweede Kamer heeft dat stuk uit 2015 nooit gezien, ondanks herhaalde verzoeken om meer openheid over dit onderwerp.
In het rapport waarschuwen ambtenaren staatssecretaris Wiebes van financiën dat veel van de Nederlandse afspraken onder druk komen te staan. Binnen de Europese Unie en de Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (Oeso) wordt gewerkt aan het tegengaan van belastingontwijking. Desondanks vragen de ambtenaren de staatssecretaris om door te mogen gaan met het maken van de afspraken, en Wiebes stemt daarmee in.
‘Geen enkel probleem’
De notitie vat feitelijk kort samen wat het beleid van Nederland is in de internationale discussie over belastingontwijking, zegt Jan Vleggeert, universitair hoofddocent belastingrecht aan de Universiteit Leiden. “Dat is kort gezegd: wij vinden het geen enkel probleem om bedrijven te helpen belasting te ontwijken zolang dat niet verboden is. Het is legaal, en we verdienen er geld aan, dus waarom zouden we ermee stoppen?”
Dat is ook niet gebeurd, bevestigt een woordvoerder van staatssecretaris Wiebes. Op één na zijn alle negen veelvoorkomende afspraken die de ambtenaren in 2015 beschrijven nog steeds te maken door bedrijven. Financiën stelt tegelijkertijd dat ‘Nederland een voortrekkersrol beoogt te vervullen waar het gaat om transparantie als middel tegen belastingontwijking’.
Volgens Vleggeert is een aantal van de structuren die de notitie beschrijft bekend, terwijl andere tot nog toe redelijk onopgemerkt zijn gebleven. “En zelfs met de huidige internationale regelgeving kunnen bedrijven vaak nog steeds gebruik maken van die constructies. Mensen die werken bij een belastingadvieskantoor weten dat wel, voor hen is het geen nieuws. Maar ik kan me zo voorstellen dat de Tweede Kamer graag zou willen weten in hoeverre die afspraken nog gemaakt worden.”
De ambtenaren signaleren in 2015 zelf al dat sommige afspraken zeer omstreden zijn. Zo kan de zogeheten informeel kapitaal-afspraak ‘internationaal spanningen oproepen’. Een dergelijke afspraak kan heel gunstig uitpakken voor Nederlandse brievenbusmaatschappijen van buitenlandse bedrijven. Bezittingen die zij (bijna) gratis krijgen van het moederbedrijf mogen zij onder die afspraak toch tegen marktwaarde afschrijven. Nederland benadeelt daarmee het thuisland, maar meldt dat niet.
Reputatie
“Wij zien dat er onzakelijk wordt gehandeld en we stellen vervolgens (…) de andere belastingdienst daar niet actief van op de hoogte”, schrijven de ambtenaren aan staatssecretaris Wiebes. Het eventueel delen van de informatie met andere landen zal ‘een negatieve impact hebben op de aantrekkelijkheid van het Nederlandse vestigingsklimaat’.
“Dit had geschreven kunnen worden door een belastingadviseur”, typeert Vleggeert die redenatie. “Maar dit zijn ambtenaren van de Belastingdienst die de staatssecretaris moeten adviseren. Dan moet je oog hebben voor wat dit betekent voor je reputatie in de wereld.”
Financiën bevestigt dat de fiscus dergelijke afspraken voorlopig blijft maken. Volgens een woordvoerder zijn bedrijven zelf verantwoordelijk voor het informeren van de fiscus in het buitenland, en is dat onderdeel van de afspraak die zij maken in Nederland. Hij wijst erop dat Nederland tevens heeft afgesproken informatie over deze zogeheten rulings te zullen uitwisselen met landen binnen de Oeso en de EU. In januari moest Wiebes de Kamer echter melden dat er pas over 389 rulings informatie is gedeeld, terwijl Nederland heeft toegezegd om informatie over minimaal 6.750 rulings uit te wisselen.
Bron: Trouw
Belastingdienst waarschuwde voor omstreden afspraken
Een notitie van de Belastingdienst biedt een ongekend inkijkje in de geheime afspraken met multinationals.
Ambtenaren waarschuwden staatssecretaris Wiebes in 2015 dat veel van de fiscale afspraken met bedrijven internationaal onder druk zouden komen te staan. Desondanks ging Nederland door met het maken van die afspraken. De Tweede Kamer kreeg nooit inzage in het stuk of de hoofdlijnen van de gemaakte afspraken, blijkt uit navraag door Trouw.
Wat voor notitie is het?
De notitie heet: ‘De APA/ATR-praktijk – notitie over de meest voorkomende verschijningsvormen’. APA/ATR is jargon voor belastingrulings. Ambtenaren van de Belastingdienst beschrijven daarin de meest voorkomende belastingstructuren die multinationals in Nederland opzetten om de belasting te ontwijken. Het rapport geeft voor het eerst een inkijkje in de typen afspraken die Nederland maakt met internationale bedrijven.
Binnen de Europese Unie en de Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (Oeso) wordt al een tijd gewerkt aan het tegengaan van belastingontwijking, en Nederland praat in die internationale fora mee. Begin 2015 krijgt staatssecretaris Wiebes daarom een overzicht van de meest voorkomende afspraken die de fiscus maakt met bedrijven, opgesteld door de ambtenaren die de deals maken.
Wat is daar nieuw aan?
De staatssecretaris van Financiën heeft nooit gedetailleerd inzage willen geven in de meest gebruikte structuren. Wiebes en zijn voorgangers beriepen zich op de geheimhoudingsplicht: er mag door de Belastingdienst geen informatie van specifieke belastingplichtigen worden vrijgegeven. Nu blijkt dat dat niet nodig is. Zonder één naam te noemen, geeft de fiscus in het stuk duidelijk aan wat de populairste ontwijkingsconstructies zijn.
De notitie is door staatssecretaris Wiebes nooit met de Tweede Kamer gedeeld. De afgelopen jaren was belastingontwijking een terugkerend thema in het parlement, en werd keer op keer gevraagd om meer informatie over de afspraken die de Nederlandse fiscus met bedrijven maakt. In januari werd daarover nog een motie aangenomen.
Volgens een woordvoerder van Wiebes is de notitie nooit gedeeld, omdat het parlement altijd om informatie over specifieke bedrijven vroeg. Hij wijst erop dat in februari 2015 wel een Kamerbrief is verstuurd, waar in een bijlage acht structuren genoemd worden. Die worden echter niet omschreven, laat staan dat er een analyse wordt gemaakt van de houdbaarheid of wenselijkheid ervan.
Wat zijn de belangrijkste bevindingen uit de notitie?
De ambtenaren van de Belastingdienst signaleren dat veel van de afspraken die de fiscus maakt, internationaal gezien moeilijk liggen. Binnen de EU en Oeso lijkt het tot overeenkomst te komen waardoor veel Nederlandse deals niet langer houdbaar zijn. De ambtenaren waarschuwen Wiebes voor de internationale kritiek en imagoschade. Die wordt betitelt als een groot risico voor het Nederlandse vestigingsklimaat. Desondanks vragen de ambtenaren Wiebes toestemming om de afspraken te blijven maken. Wiebes stemt daarmee in. De Tweede Kamer krijgt het overzicht en de risicoanalyse van de meest gemaakte afspraken nooit toegestuurd. Financiën heeft het stuk ook nu maar ten dele openbaar gemaakt. Sommige passages zijn gezwart omdat ‘openbaarmaking van de betreffende informatie schadelijk zou zijn voor de betrekkingen van Nederland met andere staten en internationale organisaties’.
Dat klinkt alsof Nederland internationaal iets te verbergen heeft.
Er staan passages in het rapport die inderdaad de indruk geven alsof Nederland bewust verstoppertje speelt ten opzichte van andere landen. Zo wordt er een veelvoorkomende structuur besproken waarvan bekend is dat die internationaal zeer omstreden is, de zogeheten informeel kapitaal-ruling.
De ambtenaren schrijven daarover: ‘wij zien dat er onzakelijk gehandeld wordt en we stellen vervolgens de andere Belastingdienst daar niet actief van op de hoogte’. De kans dat het buitenland hier alsnog achter komt, wordt als een risico gezien voor het Nederlandse vestigingsklimaat. Ondanks de kritiek, worden buitenlandse investeerders nog steeds met informeelkapitaal-deals naar Nederland gelokt door de Belastingdienst.
België is eerder voor een soortgelijke regeling door de Europese Commissie aangepakt, maar is in beroep gegaan. Dat loopt nog. Ondertussen kunnen bedrijven voor dit type afspraak nog altijd rekenen op goedkeuring door de Nederlandse fiscus.
Lees ook: Omstreden belastingdeals tussen fiscus en multinationals openbaar
Bron: Trouw