Paradise Papers | Han Koch en Karlijn Kuijpers

Door alle blootleggingen over internationale belastingontwijking in de Paradise Papers kondigden vele landen een onderzoek aan. Maar de bekritiseerde Britten, met al hun paradijzen, haperen.

Opnieuw staan de schijnwerpers op bedrijven en personen die juist hun best doen om zaken geheim te houden. Journalisten in 67 landen publiceren sinds vorige week over de Paradise Papers, de interne administratie van twee offshore advieskantoren en 19 bedrijvenregisters. Wat is er gebeurd sinds de eerste verhalen naar buiten kwamen?

Wilbur Ross, de Amerikaanse minister van economische zaken, was er snel bij. Een dag nadat journalistenconsortium ICIJ onthulde dat de minister aandeelhouder was van Navigator, kondigde hij al aan zijn aandelen te verkopen. ICIJ legde een serieus belangenconflict bloot: Navigator doet zaken met Sibur, een Russisch bedrijf dat onder meer in handen is van Poetins schoonzoon en van Russische oligarchen tegen wie sancties zijn ingesteld. Ross vond overigens dat hij niets fout had gedaan en stelde dat zijn besluit om de aandelen te verkopen geen enkele relatie had met de nieuwsberichten die hierover naar buiten waren gekomen. Een groep Democratische senatoren vraagt om bewijsstukken van de aandelenverkoop en eist een onderzoek naar Ross’ overige financiële belangen.

Ook Juan Manuel Santos, de president van Colombia, reageerde direct. Toen Colombiaanse journalisten bekend maakten dat hij belangen had in twee bedrijven op belastingparadijzen, besloot Santos zijn belastingaangiften openbaar te maken.

Handtekeningenactie

Gordon Brown, de oud-premier van Groot-Brittannië, gaat binnenkort met meer dan een miljoen handtekeningen onder zijn arm op bezoek bij de Argentijnse president Mauricio Macri, voorzitter van de G20. Kort na publicatie van de Paradise Papers zette Brown, zelf oud-voorzitter van de club van twintig rijkste landen, een handtekeningenactie op. Daarmee riep hij de G20 op tot actie om belastingontwijking aan te pakken. Wanneer hij een miljoen medeondertekenaars zou krijgen, zou Brown persoonlijk op bezoek gaan bij de huidige G20-voorzitter Macri. Dat aantal is inmiddels ruimschoots bereikt.

“Het niveau van mondiale ongelijkheid is verschrikkelijk – acht mensen bezitten meer dan de helft van de planeet. En de kloof groeit, deels dankzij de schimmige wereld van belastingparadijzen waardoor biljoenen worden overgeheveld naar belastingparadijzen”, staat er in de brief aan de G20.

Groot-Brittannië is vooralsnog niet geneigd maatregelen te nemen. Terwijl de Britten veel kritiek kregen vanwege de sleutelrol van veel van hun (overzeese) gebiedsdelen in de Paradise Papers, wil premier May niet meewerken aan een voorstel van Labour om een onderzoek in te stellen naar belastingontwijking.

Ook ziet May niets in het opzetten van een openbaar register van eigenaren van bedrijven en trusts in Britse belastingparadijzen. Wel beloofde ze dat de fiscus onderzoek zal doen naar de namen en bedrijven in de Paradise Papers.
Ook andere landen, waaronder Canada, Chili, India en Spanje, hebben aangekondigd de informatie uit de Paradise Papers te gaan onderzoeken. In Canada is dit extra pikant, omdat de fondsenwerver van de partij van premier Trudeau betrokken zou zijn bij belastingontduiking.

In Turkije weigert het parlement juist elk onderzoek naar de Paradise Papers. De Turkse krant Cumhuriyet onthulde dat de zoons van premier Yildirim verschillende bedrijven in belastingparadijzen hebben. Via één van die bedrijven heeft de oudste zoon een aanbesteding gewonnen. Cumhuriyet, een krant die onder enorme druk staat en waarvan vorig jaar de halve redactie gevangen is gezet, werd aangeklaagd door Yildirim. Een aantal artikelen over de Paradise Papers werden na een week geblokkeerd voor Turkse internetgebruikers.

Grondstofbedrijven zien geheimen op straat belanden

Twee dagen na eerste publicaties over de Paradise Papers waren de eerste arrestatiebevelen al de deur uit. Een oud-rector en drie andere bestuurders van de Universiteit van Tucaman in Argentinië worden vervolgd voor witwassen, nadat de Argentijnse krant Perfil toonde hoe ze grondstofhandelaar Glencore hielpen geld weg te sluizen en zo belasting te ontduiken.

Vrijwel alle grote olie- en grondstofhandelaren zagen geheimen op straat komen door publicaties over de Paradise Papers. Glencore had geld geleend aan een Israëlische wapenhandelaar die voor het bedrijf mijnbouwcontracten moest veiligstellen. Ook ontliep Glencore belastingen in Argentinië en Burkina Faso. Trafigura bleek veel nauwere banden te hebben met het Angolese regime dan bekend.

De Papers onthulden verder dat het Zwitsers-Nederlandse Vitol olie kocht van een bedrijf dat met dubieuze contracten werkt. De Zwitserse openbaar aanklager heeft een onderzoek ingesteld naar Vitols relatie met Kola Aluko, een Nigeriaan die in de VS wordt vervolgd voor het omkopen van de Nigeriaanse minister van olie.

Justitieminister Sommaruga wil nieuwe wetten om corruptie tegen te gaan. Zwitserland heeft lang ingezet op zelfregulering, maar “als de sector zich niet aan zijn eigen regels kan houden, hebben we overheidsregulering nodig”, zei hij tegen de SonntagsZeitung. De ministerraad heeft al een wetsvoorstel naar het parlement gestuurd dat grondstofbedrijven verplicht om alle betalingen boven de 100.000 Zwitserse frank (85.000) openbaar te maken.

Dubieuze relaties in Engels topvoetbal blootgelegd

Dat het Engelse voetbal al geruime tijd een speelbal is van rijke heren, is geen nieuws. Veel fans hebben al langer het gevoel dat hun club niet uit liefde voor de club en de sport wordt bestuurd, maar uit winstbejag en machtsvertoon. Daar hebben ze nu nieuwe aanwijzingen voor.

Uit de Paradise Papers blijkt dat de Russische miljardair Alisjer Oesmanov en zijn even schatrijke Iraanse collega Farhad Moshiri elkaar de bal hebben toegespeeld bij hun aankopen van de aandelen van de clubs Everton uit Liverpool en Arsenal uit Londen.

De documenten van juridisch adviseur Appleby laten volgens de Britse krant The Guardian zien dat Moshiri en Oesmanov aanvankelijk samen optrokken bij het opbouwen van een belang in Arsenal. Later kocht Moshiri, ooit de accountant van Oesmanov, met geld van diezelfde Oesmanov zijn ‘pakketje Arsenal’. Moshiro deed vorig jaar maart op zijn beurt zijn belang in Arsenal weer over aan Oesmanov en kocht vervolgens 49,9 procent van Everton, de club waar Ronald Koeman tot voor kort trainer was.

Premier League
De innige band tussen beide zakenpartners kan wel eens op gespannen voet staan met de regels van de Britse Premier League, waarin beide clubs voetballen. Om een eerlijke competitie te garanderen, mogen bezitters van tien procent van de aandelen in een club niet ook nog eens aandelen bezitten in een andere club.

De Premier League denkt na over een onderzoek en vanuit de politiek wordt daar inmiddels op aangedrongen. In België leiden de documenten uit de Paradise Papers naar Anderlecht en de Belgische voetbalbond. Bond en club zijn een verbintenis aangegaan met het gokbedrijf Betway. Dat bedrijf is gevestigd op Malta en uit onderzoek van de Belgische krant De Tijd blijkt dat Betway nogal duistere rechtsvoorgangers heeft en bijvoorbeeld ook illegaal onlinegokken door Belgen mogelijk maakt.

Club en bond blijken beide weinig te hebben gedaan aan onderzoek naar de nieuwe sponsor. Dat werpt de vraag op hoe stevig voetbalclubs hun zakenpartners moeten screenen.

Succesvolle Koreaan naar belastingparadijs

De behoefte aan een prettige plek voor je geld is niet alleen een westers verschijnsel. In de Paradise Papers duiken 232 namen op van Zuid-Koreanen. Uit het onderzoek van KCIJNewstapa, de Koreaanse vereniging van onderzoeksjournalisten, blijkt dat 197 landgenoten hun naam invulden op een formulier dat bestemd was om een bedrijf op te richten op plaatsen als de Kaaimaneilanden en Bermuda.

Een duidelijk profiel van de Koreaanse belastingontwijker is niet te geven, maar een ding hebben de gevonden namen wel gemeen: het zijn veelal succesvolle Koreanen, zoals een beroemde oogarts, een eigenaar van een onderneming in recreatieparken, een advocaat en broers die stevig in het dure vastgoed van Seoel zitten.

Van de negentig Koreaanse bedrijven die in de documenten van de Paradise Papers opduiken is de naam van Kogas de meest opvallende. Het staatsbedrijf gebruikte het belastingparadijs Bermuda voor een deal met Hyundai Yemen. Dat laatste bedrijf kwam in financiële problemen en verkocht een belang in een gasveld in Jemen via de Bermuda-route aan Kogas.

Opvallend is dat in het Koreaanse onderzoek ook gewag wordt gemaakt van een Maltees bedrijf dat zou worden gebruikt om lonen van Noord-Koreaanse arbeiders naar Pyongyang te sturen. Daarmee wordt mogelijk het verbod op zakendoen met Noord Korea omzeild.

Britse eilanden zijn zich van geen kwaad bewust

‘Nepnieuws’. Die kwalificatie geeft Anthony Travers, voorzitter van de effectenbeurs van de Kaaimaneilanden, aan de Paradise Papers. De Kaaimaneilanden en andere Britse overzeese gebieden kregen afgelopen weken bergen internationale kritiek. Appleby, wiens administratie in handen kwam van de Süddeutsche Zeitung, is geworteld in deze eilanden. Maar volgens de lokale bestuurders is de kritiek misplaatst.

“Ik heb geen idee wat de term belastingparadijs betekent”, zei Travers tegen de BBC. “We hebben het hier over offshore financiële centra met volledige transparantie en met de hoogste standaarden ter wereld, soms zelfs hoger dan de Verenigde Staten.” Hij vult aan dat de journalisten die dit ‘nepnieuws’ brachten gevangen gezet moeten worden, want ‘het is crimineel om iemands computer te hacken’.

Ook David Burt, premier en minister van financiën van Bermuda, is ‘enorm trots’ op de staat van dienst van zijn land. Bermuda richt zich op multinationals, die het eiland gebruiken om belasting te ontwijken. Burt: “We hebben een zeer robuust juridisch kader en we houden witwassen en het financieren van terrorisme zeer nauwgezet in de gaten. We hanteren de hoogste standaarden en mensen kunnen zich hier niet anoniem registreren.”

Minister Howard Quayle van het eiland Man heeft de Britse belastingdienst uitgenodigd om onderzoek te doen naar misstanden. Mocht die fouten vinden,dan zal Quayle zijn verontschuldigingen aanbieden, meldt The Guardian.
Lees meer over de onthullingen uit de Paradise Papers in ons dossier

Bron: Trouw