Zoë Deceuninck
>Het arme landje Guyana droomt van een rijke toekomst, na gigantische olievondsten voor de kust. Maar critici waarschuwen: reken je niet rijk.
Het optimisme is voelbaar in de straten van Georgetown, de hoofdstad van Guyana. Grote wegenwerken geven een voorproefje van de ontwikkeling die straks het land moet overspoelen. Een taxichauffeur droomt hardop van gratis onderwijs én gezondheidszorg voor iedereen. In restaurants wordt druk gepraat over het recent geopende ‘MovieTowne’, het grootste winkelcentrum van Guyana, met ‘een cinema, automatische schuifdeuren én een roltrap’. Ook in de bank, de telefoonwinkel en het tankstation zijn de toekomstige olie-inkomsten het gespreksonderwerp van de dag.
Sinds 2015 deed een groep oliemaatschappijen onder leiding van ExxonMobil 13 grote olievondsten voor de kust van Guyana. De waarde van de hoeveelheid winbare olie in Guyana wordt geschat op 200 miljard Amerikaanse dollar.
Slechte deal
Maar hoeveel daarvan is weggelegd voor de inwoners van Guyana? Critici waarschuwen dat het land zich bij de onderhandelingen met de oliemaatschappijen met een slechte deal heeft laten afschepen. Zoals Christopher Ram, accountant en advocaat in Georgetown. “Mensen verkijken zich op de toekomst, omdat de details worden achtergehouden. De inkomsten die Guyana zal krijgen worden erg overdreven. De werkelijkheid is grijs, heel grijs.”
Volgens Ram zal Guyana volgend jaar slechts 250 miljoen dollar uit de olie-industrie kunnen bijschrijven. Een gigantisch verschil vergeleken met het bedrag van 6 miljard dollar per jaar dat onlangs werd voorgerekend door een Noors energie-adviesbureau.
“Gekeken naar de gepubliceerde cijfers zullen we pas in 2027 van 5 miljard dollar kunnen spreken”, zegt Ram, die benadrukt dat de toekomstige inkomsten voor Guyana bovendien afhankelijk zijn van de schommelende olieprijzen en de totale productiekosten van ExxonMobil, die Guyana eerst nog moet terugbetalen. “De oliemaatschappijen profiteren optimaal van onze gigantische voorraden. Ook in Guyana zal er geld vloeien, maar met betere onderhandelingen zou dat drie keer zo veel zijn”, zegt Ram.
Toch is 5 miljard veel geld voor Guyana, dat met een bruto binnenlands product van ongeveer 3,5 miljard dollar een van de armste landen van Zuid-Amerika is. Naar verwachting zal het bbp tegen 2025 oplopen tot 13 miljard dollar. Maar, zo leert een blik op buurland Venezuela, een economie die helemaal afhankelijk is van olie, is ook geen onverdeelde zegen.
Veel minder vis
Het gevaar van corruptie ligt altijd op de loer – nog voor de eerste olievaten van de band rollen komen er al berichten naar buiten over corruptie en mismanagement – en van een eenzijdige economie. Dat laatste merken ze op dit moment in de visindustrie. Die lijkt het grootste slachtoffer van de olievondsten. Het ‘land van de vele wateren’, zoals Guyana ook wel wordt genoemd, telt nog geen 800.000 inwoners maar is de grootste visproducent van de regio. Op bevel van ExxonMobil worden vissers ‘uit veiligheidsoverwegingen’ uit bepaalde zeegebieden verwijderd.
De oliemaatschappij beweert maar 1 procent van het territoriale water te bezetten, maar volgens Sharrif Tula, eigenaar van zes vissersboten in Guyana, is dat genoeg. “Overal worden we achterna gezeten door ‘chaseboats’. Ze sturen ons weg wanneer ze willen, op steeds andere plekken. We vangen de helft minder vis vergeleken met vijf jaar geleden”, zegt Tula. Ook Rueben Charles, directeur van Trawler Association and Seafood Processors, spreekt van afname in visvangst. Vooral de garnalenvissers, die voor hun vangst ver de zee op moeten, lijden sinds eind vorig jaar voelbaar verlies. “Of dit met de olieboringen te maken heeft kunnen we nog niet met zekerheid stellen. Daarvoor is een onderzoek gaande”, zegt Charles.
Gokken met de toekomst van het land
Vorig jaar kwamen 300 werknemers van een garnalenbedrijf op straat te staan omdat het bedrijf zijn deuren moest sluiten en verloren 4000 werknemers hun baan bij de nationale suikerfabriek. “We zijn zo gefocust op de olie-inkomsten, dat investeringen in de rest van de economie worden vergeten. We gokken met de toekomst van ons land”, zegt Ram.
Dan zijn er nog de milieurisico’s. Veel critici vragen zich af of de oliemaatschappijen wel voldoende verzekerd zijn voor aansprakelijkheid, mocht er zich straks een milieuramp voordoen. Ze vrezen dat Guyana dan voor de schade moet opdraaien. “Guyana heeft geen ervaring met olie en had geen idee van de waarde waarover werd onderhandeld. ExxonMobil heeft hier gretig misbruik van gemaakt”, zegt Ram.
Tula vreest dat mensen zich te snel rijk rekenen door de olie. “Er zullen misschien wel wegen worden gebouwd, maar het vuil op straat moet nog altijd opgehaald worden. Guyanezen zullen moeten blijven werken, als we niet willen eindigen zoals Venezuela of Trinidad.”
Lees ook
Suriname droomt van offshore oliebonanza
Oliegiganten ExxonMobil en Statoil speuren voor de Surinaamse kust naar olievelden. Het nationale oliebedrijf rekent zich alvast rijk, economen vragen zich af: Wie gaat er van dat oliegeld profiteren?
Bron: Trouw