Wilma Kieskamp
Volgens minister van financiën Wopke Hoekstra is Nederland geen belastingparadijs. Maar het nieuwe kabinet gaat toch iets doen aan de meest omstreden constructies, na jaren van kritiek uit het buitenland en discussie in de Tweede Kamer.
Van kritiek uit het buitenland zijn Nederlandse ministers van financiën niet per se onder de indruk. Althans: als die kritiek over het belastingstelsel gaat, dat te vriendelijk zou zijn voor grote internationale bedrijven.
Al in 2009 vocht Nederland er een robbertje over uit met niet de minste criticus. De Amerikaanse president Barack Obama had toen Nederland op de lijst laten zetten van onverbeterlijke belastingparadijzen. Nederland wist zichzelf er weer af te krijgen.
Nederland staat wel vaker op negatieve lijstjes. De Oeso was in 2013 kritisch op de Nederlandse afspraken met multinationals. Zakenblad Fortune plaatste Nederland in de topvijf van landen die het mogelijk maken zo weinig mogelijk belasting te betalen.
Eerder noemde de EU de belastingsafspraken van Nederland met het Amerikaanse bedrijf Starbucks ‘ongeoorloofde staatssteun’
De Universiteit van Amsterdam wees vorig jaar, na 98 miljoen bedrijven onderzocht te hebben, Nederland aan als doorvoerhaven nummer één ter wereld voor kapitaal van multinationals. Naar schatting stroomt er 4000 miljard euro door Nederlandse brievenbusmaatschappijen, waar nauwelijks belasting over wordt betaald.
Kritiek
Toen minister van financiën Wopke Hoekstra (CDA) deze week naar Brussel ging, wist hij dat hij daar kritiek zou krijgen. Het kleine Nederland was ook in de Paradise Papers weer opgedoken. Nederland heeft al jaren, net als Luxemburg, Ierland en Malta, een bewust beleid om buitenlandse bedrijven fiscaal van harte welkom te heten. Daar is volgens de kleine landen niets mis mee. Grote landen als Duitsland en Frankrijk hebben er vaak tegen geprotesteerd, omdat zij het zien als oneerlijke concurrentie. “Een verboden constructie”, noemt EU-commissaris Pierre Moscovi de Nederlandse afspraken met sportmerk Nike. Dat was harde kritiek. Eerder noemde de EU de belastingsafspraken van Nederland met het Amerikaanse bedrijf Starbucks ‘ongeoorloofde staatssteun’.
Het kon niet lang duren voor deze week ook in de Tweede Kamer het B-woord weer zou vallen. “Nederland is toch een belastingparadijs?”, vroeg SP-Kamerlid Renske Leijten aan minister van financiën Hoekstra. Met name de linkse partijen SP en GroenLinks hebben al jaren harde kritiek. Soms met succes: GroenLinks wist tien jaar geleden al een onderzoek af te dwingen naar ‘oneigenlijk gebruik’ van de Nederlandse belastingregels. Maar de discussies verstomden meestal snel. Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft, tot nu toe, begrip voor het eigenzinnige Nederlandse belastingbeleid.
Kiezers zijn kritischer geworden: waarom betalen zij wel belasting en multinationals bijna niet?
Volgens minister Wopke Hoekstra is de kritiek dat Nederland een belastingparadijs is onterecht en gedateerd: “Ik verzet me tegen die kwalificatie”. Er is bovendien volgens hem al veel verbeterd. Het vorige kabinet is al jaren geleden ‘een nieuwe weg ingeslagen’, aldus de minister. “Het nieuwe kabinet zet nog extra stappen.”
Noodgedwongen stappen
Veel van die stappen zijn noodgedwongen, omdat Nederland zijn unieke positie binnen Europa steeds minder goed verdedigd krijgt. Dat het vorige kabinet een einde maakt aan de zogeheten ‘commanditaire vennootschappen’ (cv’s), komt omdat de Europese Unie daar al jaren op aandringt. De vorige minister van financiën Dijsselbloem (PvdA) verzette zich er lang tegen. Ook het delen van informatie met andere Europese landen over de ‘rulings’ van de Nederlandse Belastingdienst, is geen eigen Nederlands initiatief, maar een eis van Brussel.
Politiek is het tij ook aan het keren. Gunstige belastingregelingen voor internationale bedrijven krijgen steeds meer kritiek, na de economische crisis en de onthullingen van de Panama Papers. Kiezers zijn kritischer geworden: waarom betalen zij wel belasting en multinationals (bijna) niet?
Het nieuwe kabinet gaat de bakens verzetten. Voor het eerst gaat Nederland nu uit eigen beweging het gunstige belastingbeleid afzwakken. Buitenlandse bedrijven die hier opbrengsten van auteursrechten stallen, moeten belasting gaan betalen. Tot nu toe was het gratis. De zangers Bono en Mick Jagger zijn de eersten die de nieuwe koers gaan voelen.
Plannen van het nieuwe kabinet
→ Einde aan het belastingvrije regime voor auteursrechten van artiesten en kunstenaars, als het geld via Nederland naar een belastingsparadijs stroomt. Bands als U2 en de Rolling Stones maakten hier gebruik van.
→ Einde aan Nederlandse brievenbusfirma’s van buitenlandse ondernemingen die alleen belastingvrij miljoenen rondpompen.
→ Om Nederland aantrekkelijker te maken als vestigingsland: geen dividendbelasting op aandelen, net als in Groot-Brittannië.
Plannen van het oude kabinet
→ Strenger toezicht op trustkantoren die belastingconstructies opzetten. De nieuwe wet komt begin 2018. Trustkantoren raken sneller hun vergunning kwijt en moeten instaan voor hun klanten. De wet volgde na de parlementaire enquête over de Panama Papers.
→ Per 2020 een einde aan de ‘commanditaire vennootschap’, waarin buitenlandse bedrijven hun winsten buiten het zicht van andere landen kunnen stallen. De Europese Unie eiste dit.
→ Informatie-uitwisseling met andere EU-landen over ‘rulings’ van de Belastingdienst met internationale bedrijven.
→ Hogere boetes op belastingontduiking.
Bron: Trouw