Panama Papers – Politici spraken de afgelopen weken met deskundigen en getuigen over financiële constructies om het betalen van belasting te ontlopen. Wat leverde dat op?
In acht dagen zijn 27 deskundigen en getuigen gehoord over het beter voorkomen van belastingontwijking en -ontduiking. De mini-enquête Panama Papers, waarbij vrijdag de laatste getuigen werden ondervraagd, was de eerste parlementaire ondervraging die de Tweede Kamer organiseerde over een maatschappelijk probleem.
In het oog sprongen de verhoren van Jan Favié, zaakwaarnemer van de bands Rolling Stones en U2, en Gregory Elias, eigenaar van een trustkantoor op Curaçao. De eerste krijgt het verwijt dat hij geld via Nederland voor de belastingdiensten verborgen houdt. De praktijk bij Elias is daarvan het spiegelbeeld: geld van rijke Nederlanders wordt uit Nederland weggehaald om minder belasting te betalen.
Favié en Elias wassen hun handen in onschuld. “Dat het zo is geregeld, heeft geen fiscale reden”, zei Favié. “Ik noem wat wij doen geen ontwijking, maar belastingbesparing. Het is volgens de regels”, verklaarde Elias. De enquêtecommissie van zes leden van de Tweede Kamer kon in de verhoren het tegendeel niet aantonen.
Duidelijk werd dat de trustsector het prima vindt om vermogens weg te sluizen. Dick Niezing van Intertrust, een van de grote jongens in de sector, zei dat de Kaaimaneilanden geen belastingparadijs is, ondanks de tegenwerping van CDA’er Chris van Dam dat op de Kaaimaneilanden geen belasting wordt geheven op inkomsten, winst en vermogen.
Toezicht op de trustsector door De Nederlandsche Bank is beperkt. Bij 60 procent van de kantoren zijn ernstige problemen en de rest heeft de zaakjes evenmin op orde. Ze controleren onvoldoende wie eigenaar is van het geld dat wordt ondergebracht. De regels worden volgens een aantal belastingadviseurs wel strenger en er is meer angst voor imagoschade. Belastingontwijking zou daardoor afnemen. De commissie hechtte aan die bewering weinig waarde en kreeg steun van wetenschapper en ex-belastingadviseur Jan Vleggeert: “Klanten betalen niet voor ethische opvatting, maar voor het besparen van belasting.”
Advies
De Kamer kreeg adviezen van deskundigen. Verbied nominee-diensten. In zo’n geval treedt een bankier of advocaat op als directeur van een bv en blijft de werkelijke eigenaar van het vermogen uit het zicht. Maak het register waarin aandeelhouders staan, de zogeheten Ultimate Beneficial Owner (UBO), openbaar en registreer ook aandeelhouders met een klein belang. En investeer meer in het toegankelijk maken van gegevens van bedrijven en het handhaven van regels.
Een mini-enquête is bedoeld om snel duidelijkheid te krijgen over een thema. In tegenstelling tot een gewone parlementaire enquête wordt er, voor er onder ede openbare verhoren worden afgenomen, beperkt onderzoek gedaan. Het was daarom voor de commissie lastig getuigen te confronteren met zelf gevonden feiten. Mogelijk was het onderwerp, belastingconstructies, te complex en te breed voor een snelle enquête. De enquête vond pas ruim een jaar na publicatie van de Panama Papers in Trouw en Het Financieele Dagblad plaats. VVD en PVV hadden geen interesse en leverden geen commissielid.
Commissievoorzitter Henk Nijboer (PvdA) concludeerde dat inzichtelijk is geworden ‘hoe constructies werken, wat wetten in de praktijk betekenen en hoe het toezicht functioneert’. Trustkantoren die graag in de mist opereren, moesten vragen beantwoorden. Ook werd duidelijk met hoeveel mensen de Belastingdienst controleert.
Over een paar weken trekt de commissie meer conclusies over dit nieuwe middel van de Tweede Kamer. Daarnaast komt er een inhoudelijk verslag van de verhoren. Daaraan worden geen aanbevelingen verbonden. Iedere politieke partij kan zelf conclusies trekken.
Bron: Trouw