Noticia Cla Corsou tin otro ‘Faya bo haya’ cu Aruba

ORANJESTAD /WILLEMSTAD– E ley di ‘faya bo haya’ na Aruba ta diferente cu esun di Corsou. Un cambio di hopi aña pasa ora cu parlamento di Aruba a adapta esaki. Ora cu Corsou e siman aki a haye confronta cu un asesinato cruel dilanti su aeropuerto, minister a impone ‘faya bo haya’ tur caminda riba e isla. “Nos lo controla unda cu ta, ki ora cu ta, y cu ken cu ta” e mandatario di husticia di Corsou, Nelson Navarro a bisa diahuebs anochi. Algo cu na Aruba no por mas, segun e colega di Aruba, Arthur Dowers. “E ley ta bisabo cu bo mester un indicacion cu tin algo, pa bo por hacie den un cierto gebied” e mandatario ta confirma na NoticiaCla.

Splicando e diferencia un biaha mas, Dowers ta mustra cu contrario na Corsou, bo no por bisa cu henter Aruba ta un teritorio di crimen of di risico y polis por hacie e ora, segun e mandatario. E mandatario no por a specifica exactamente cua ley Navarro ta usando awor. Pero si e mandatario ey a stipula cu tur area por wordo denomina como un area di risico, nan lo por hacie e.

“Claro cu despues cu algo pasa, bo por uza full e pais. Directamente despues cu algo pasa. Pues si, na Aruba por, pero net despues cu algo grandi pasa” Dowers ta argumenta. “No pa dias largo. Mi no sa si nan a bin cu noodverordening of tin un ley diferente cu di nos”.

E cambio a bin cu e codigo di procedimento penal nobo. Tabatin mas ‘espacio’ pa haci hopi cos. Pero esey a para cu e codigo nobo, y mester a bin cu un ley separa pa por a permiti e posibilidad di ‘faya bo haya’, esta preventief foulleren. Motibo ta cu mester tene cuenta cu e derecho di e ser humano, segun tratadonan Europeo.

24ora Parlamentario mr. Xiomara Ruiz-Maduro: E berdadero traidornan di nos Pais ta den seno ministerial
Saturday, 19 July 2014 21:02
Na mes momento cu a bira conoci cu Hulanda ta exigi mas claridad riba e situacion financiero di nos Pais, nos por a constata con exponentenan di Gabinete Eman a cuminsa cu un campania di yama tur hende cu tin contacto cu Hulanda como traidor di nos Pais.
Esaki ta un acto baho sigur y muestra di no tin argumento pa defende nan propio fayo, ya cu e berdadero traidornan di nos Pais ta den e seno ministerial di Gabinete Eman.
Asina nos por a tuma nota con Ministernan Yrausquin, Croes, Oduber y Sevinger na cada ocacion cu nan a haya chens den prensa, a tilda opocicion di MEP di ta e traidornan di nos Pais cu a hiba informacion incorecto pa Hulanda riba e situacion financiero di nos Pais. Na radio tambe nan a laga e locutora fomenta y instiga odio den Pueblo mencionando specificamente e nomber y fam di mi persona como esun cu a traiciona e Pais aki, como cu mi a papia cu e Hulandesnan riba e situacion penoso di nos finanzas publico. Mester remarca cu ta un berguensa pa mira con homber y muher grandi ta recuri na mentira pa scapa di e berdad cu ta dilanti nan cara y cu hasta awor ta seya pa nos Rey den un KB.
Ta bisto cu ni e ministernan y e locutora menciona no kier pa Pueblo realisa cu e berdadero traidornan ta den e seno ministerial di Gabinete Eman. Eyden bo ta haya Minister Eman cu riba su mesun peticion a firma un protocol cu ex Minister Hulandes Donner na 2011, den cual nos finanzas publico a bira punto di discucion den Reino. Esaki ta e protocol cu Minister Eman a bay firma sin informa Parlamento di antemano di dje ya cu Presidente di Parlamento y awe Minister Paul Croes a para duro ariba cu e no ta yama e reunion cu Pueblo a pidi na porta di Parlamento y dilanti e multitud a declara cu elo carga tur consecuencia di esaki. Banda di esaki ta Ministernan Eman y De Meza a firma e Acuerdo di Diahuebs Santo na 2013 na unda e condicionnan pa nos finanzas publico a keda acorda. Eyden tambe tussen de regels bo por lesa cu e normanan financiero di CFT a keda acorda. Dia 6 di februari 2014 ta Minister Yrausquin a firma geen bezwaar pa supervicion financiero conceretisando e entrega di e autonomia financiero di nos Pais.
Pa locual ta trata e gritonan di Ministernan Oduber y Sevinger ta bisto cu nan ta e ultimonan cu lo kier wordo investiga ya cu tur cos ta mustra cu nan lo tin basta asunto cu merece investigacion rigoroso. Investigacion sigur lo demostra con nan a abusa di nan puesto publico y traiciona e Pueblo cu a deposita su confiansa den nan. E gritonan di e locutura tambe ta di compronde pasobra kizas di awor aki caba e ta premira cu algun proyecto di Gobierno no lo bay door y cu esaki hopi ta e dealnan tras di cortina cu kizas ta cay na awa of ta yega na conocimento di Pueblo.
Pesey awe nan tur cu ta tilda nos di ta traidor di nos Pais, mester samina nan consenshi y dirgi nan critica riba nan mes ya cu e berdadero traidornan di nos Pais ta den e seno ministerial di Gabinete Eman.

Parlamentario mr. Xiomara Ruiz-Maduro: Un lider di un Pais nunca lo a bergonsa su Pais na e manera cu Minister Eman a hacie
Saturday, 19 July 2014 19:19
Un disculpa na Gobernador y retiro di e puesto di Minister President ta na su lugar. E siman tras di lomba porfin e welga di hamber di nos Prome Minister a caba. E resultado di e accion aki tabata devastador pa nos Pais. Den e siman aki a reina falta di respet na nos leynan, na nos Gobernador, na Hulanda y mas cu tur cos na e cara di nos Pais internacionalmente.
Un lider di un Pais nunca lo a bergonsa nos Pais manera Minister Eman a hacie.
Pa con decepciona bo por ta cu un decicion cu bo mes a tuma, nunca esaki ta duna bo e poder pa bay para riba ley. Esaki ta netamente e caminda cu Minister Eman a tuma despues cu ela haya e noticia decepcionante di e KB cu instruccion pa Gobernador investiga su gobernacion. Minister Eman a sali y manifesta su mal contento habriendo tent bou di palo na Willem de Derde Toren sin ningun permiso pa esaki. A yama simpatisadornan y a laga nan pone stul riba acera dilanti e toren y tambe riba acera dilanti Kabinete di Gobernador manera si ta carnaval tin siendo cu pa esaki tampoco tabata tin permiso. Riba dje Minister Eman a bira ocupa Willem de Derde toren pa welga. Asina Minister Eman a para riba tur ley cu otro cuidadano si mester respeta.
Minister Eman cu su actuacion foi sla dilanti Kabinete di Gobernador a falta respet na nos Gobernador. Pero mas bergonsoso y condenabel tabata e manera baho con Minister Eman a falta respet na Gobernador cu su palabranan. Minister Eman a tilda nos Gobernador pa ta secuestrador, cu e ta di mala fe, cu ela faye 3 biaha y cu e ta MEP. Minister Eman a fomenta y ela permiti pa na radio nan instiga e Pueblo pa cuestiona y actua contra Gobernador. Hopi palabra di insulto a bay den aire y bergonsoso pa mira con Minister Eman su hendenan tabata grita y tira awa riba auto di Gobernador. A bay asina lew di hasta bay molestia y intimida nos Gobernador na su residencia. Un berguensa cu un lider di un Pais por fomenta tanto odio y tanto falta di respet asina pa e representante di nos Rey Willem Alexander na Aruba.
Nos Pais a sufri un danio enorme di e actitud infantil y rencoroso di Minister Eman. Nos relacion cu Hulanda a wordo atacha cu palabranan manera gegijzeld, verkracht en vernederd. Anto esaki biniendo di Minister Eman cu semper a gaba cu e bon relacion cu Hulanda y a propaganda cu dialogo ta e solucion, awe ta trece cara di Aruba na Hulanda den luz di negativo di chercha y critica. Pafor di Reino tambe tabata tin asombro pa mira un accion di welga di un Promer Minister cu no kier asumi su responsabilidad pa e desaster cu e mes kier a tene scondi.
Pa tur e danio aki haci na nos Pais, ta na su lugar un disculpa di parti di Minister Eman y tambe su retiro como Minister President di nos Pais. Pasobra un lider di un Pais nunca lo a bergonsa su Pais na e manera cu Minister Eman a hacie.
Comentarionan (6)

dog
July 19, 2014
Y ainda Xiomara ta kere cu ta hende bobo tin ta biba ariba e dushi pida baranca aki! Wel e sed pa poder ey, lo bo tin cu sinja biba cu ne pero vota pa MEP, HAMAS.
Spanta p
July 19, 2014
Mara ta bo a bai ariba hunger strike, dios mio lo bo a perde hopi peso cu ningun hende lo reconocebo. Lo bo hanya un cuerpo di un colebra boa.
Spanta p
July 19, 2014
Pueblo tin berguenza di tin un muher manera bo den parlamento. Cacho hasido di redo y traidor di nos Pais Aruba. Pueblo no ta lagabo lubida esei. Bo lenga ta manera serpiente cu ta skupi candela di tanto redo y mintira.

Arubiano realistico
July 19, 2014
E dama aki parce tin hopi tempo no ta para lanti di un spiel pa asina no mira ta ken nan ta un berguenza pa nos pais.
kritiek
July 19, 2014
You totaly right mam. Indeed it’s a shame for our Island. Hope though that internally they might see this through the fingers. E kos ku Mike a hasi ta mahos
Panchow
July 19, 2014
Mira ken ta papia! Chè; vies omg!

Parlamentario mr. Xiomara Ruiz-Maduro: E investigacion di CFT ta bay comproba con Gabinete Eman a gaña e Pueblo di Aruba

Saturday, 19 July 2014 20:56
Pa basta dia nos Pais tabata bou di e gara di un drama di welga hamber y poco tabata compronde pakiko nos Prome Minster Eman a recuri na e acto di desesperacion aki. E ta simpel, e investigacion di CFT ta bay comproba cu Gabinete Eman a gaña Pueblo di Aruba riba e situacion real di nos finanzas publico.
E ta conoci cu e situacion financiero di nos Pais ta desastroso y nos ta na vispera di bati bancarota. Esaki ta danki na e mal maneho financiero di Gabinete Eman cu a pone nos debe crece acelera den solamente 4 aña di tempo sin cu tin perspectiva con pa paga esaki sin cu nos Pueblo bay perdi na man di medida. Tur conseho di experto a mustra Gabinete Eman riba e situacion serio aki y Hulanda tambe a cuminsa duda den e seriedad cu Gabinete Eman ta atende cu e problema aki. Pero asina mes Gabinete Eman a scohe pa sigi manipula cu informacion y cu cifra y e momento a yega cu Hulanda ta pone un paro na esaki.
E investigacion door di e Commissie Financieel Toezicht CFT, kendenan ta e expertonan cu den Reino ta haciendo e trabou di investiga e presupuestonan di Pais Corsow, Pais Sint Maarten y e Islanan BES, lo mester bay saca na cla si e cifranan cu Gabinete Eman ta presenta ta real. Pasobra tin duda serio cu Gabinete Eman no ta bisando con grandi e debenan y tambe e deficit di nos Pais ta realmente. Sin informacion correcto nos Pais por ta bayendo manera Titanic riba e ijsberg confiando cu e capitan sa kiko e ta haciendo.
Ta toca nos warda awor riba e resultado di e investigacion pa por haya sa con nos ta para financieramente como Pais. Pero un cos ta sigur, e investigacion di CFT ta bay demostra con Gabinete Eman a gaña e Pueblo di Aruba.

Comentarionan (1)
Macanudo
July 19, 2014
Chemara, bo ta y ta keda un muher traidor di patria.

NRC 19 juli 2014
Van buiten mooi, van binnen rot’
Aruba Den Haag en Aruba verkeerden de afgelopen week op voet van oorlog over de goedkeuring van de begroting van het eiland. Premier Eman ging er zelfs voor in hongerstaking. Nu hij zijn actie heeft beëindigd, rijst de vraag hoe het verder moet tussen Nederland en het braafste jongetje van de Antilliaanse klas.

Door onze redacteur Emilie van Outeren | pagina 12 – 13

‘Waar is hij, waar is hij?”, roept Cardoze Filomena. Ze is, getooid met haar groene ‘Mike Eman’-pet, naar het koloniale fort gekomen waar de premier van Aruba tot een uur geleden bivakkeerde. Terwijl Emans tent om haar heen wordt afgebroken, ontbreekt van de premier elk spoor.
Mike Eman is eerder deze donderdagmiddag triomfantelijk uit het kantoor van de Arubaanse gouverneur aan de overkant van de straat gekomen en heeft aangekondigd dat zijn hongerstaking na bijna een week voorbij is. Hij heeft „vertrouwen in de gouverneur” dat die maandag uitsluitsel zal geven over de begroting van Aruba en dat in een nieuwe commissie die de financiën van het eiland gaat doorlichten óók Arubanen komen, niet alleen Nederlandse ambtenaren. Hij is geknuffeld door zijn vrouw, toegejuicht door zijn aanhang en vervolgens direct vertrokken voor een medische controle en een eerste maaltijd – bouillon.
Maar Cardoze Filomena (65) staat niet te juichen, ze is verbijsterd. Want diezelfde gouverneur die Eman plotseling zo vertrouwt, die beschuldigde hij tot nu toe steeds van heulen met Nederland, het land waardoor hij werd „verkracht en gegijzeld”. En nog altijd blokkeert die gouverneur Emans begroting en onderzoeken Nederlanders van het op de eilanden gevreesde College financieel toezicht (Cft) of zijn cijfers wel kloppen. „Hoe kan hij die gouverneur vertrouwen? Waarom denkt hij opeens dat alles goed komt zonder dat er iets zwart-op-wit staat?”, vraagt ze. „Eman moet terugkomen. De strijd is nog niet voorbij.”
Maar naast haar loopt het luchtbed waar Eman op sliep leeg en wordt het witte tentdoek opgerold. De laatst overgebleven fans die hem afgelopen week luidruchtig steunden, stapelen de tientallen plastic stoelen onder de wayacabomen op. Het circus is voorbij.
Mike Eman heeft zijn vrienden en vijanden evenzeer verrast met het einde van zijn hongerstaking als met het begin. Hij heeft niets concreets bereikt met zijn actie, behalve dat hij een heleboel aandacht kreeg en het eiland verdeelde in voor- en tegenstanders. Maar nu de acute situatie van een zichzelf doodhongerende premier is afgewend, is de vraag hoe de verschillende landen in het koninkrijk met elkaar verder moeten. En hoe de situatie zo heeft kunnen escaleren.

Theater
Aruba was altijd het braafste jongetje van de Antilliaanse klas. In 1986 kreeg het eiland ‘status aparte’ binnen het koninkrijk, niet omdat het onafhankelijkheid van Nederland nastreefde, maar omdat het van de dominante grotere buur Curaçao af wilde. Sindsdien ontwikkelde Aruba een bloeiende toeristenindustrie met luxe hotels en casino’s aan witte zandstranden. In blinkende malls met azuurblauwe watervallen winkelen vooral Amerikaanse toeristen bij Gucci en Louis Vuitton. De verdwijning van hun landgenote Natalee Holloway in 2005 is allang vergeten.
Aruba bouwde wel een behoorlijke staatsschuld op, maar hoefde „nooit het handje op te houden” bij Nederland, zoals Eman blijft benadrukken. Het waren altijd de andere eilanden, vooral Curaçao, maar ook Sint Maarten, waar Nederland zich zorgen over moest maken. Vier jaar geleden, toen ook de overgebleven vijf Antilliaanse eilanden van elkaar werden losgeknipt, paste Nederland nog 2 miljard euro bij om schulden te saneren. Wat de nieuwe landen er niet van weerhield opnieuw behoorlijke schulden op te bouwen.
Twee jaar geleden speelde zich op Curaçao eenzelfde soort theater af als Eman heeft opgevoerd. Toenmalig premier Gerrit Schotte was door het parlement afgezet na een Nederlandse ingreep vanwege de financiën. Maar hij verschanste zich in het regeringsfort in Willemstad en beschuldigde de „koloniale” gouverneur van een „illegale staatsgreep”.
Er waren ook wel botsingen met Aruba (omvang Texel, 110.000 inwoners), bijvoorbeeld over de integriteit van een minister of de aanpak van drugsmaffia. Ook daarbij is het een constante dat Nederland wordt beschuldigd van aantasting van de autonomie en van koloniale bemoeizucht.
Maar juist Eman cultiveerde het goede imago van „het product Aruba”. Hij haalde al toen zijn Arubaanse Volkspartij (AVP) in de oppositie zat de banden aan met Nederlandse politici, vooral die van zusterpartij CDA. Ook met premier Mark Rutte (VVD) leek hij het goed te kunnen vinden. Allebei wilden ze „samen geld verdienen”. Minister Ronald Plasterk (Koninkrijksrelaties, PvdA) sprak ook in de afgelopen maanden regelmatig „grote waardering” uit voor Emans regering. Alleen achter de schermen was er kritiek op de verdubbeling van de staatsschuld (nu 75 procent) en de hoge begrotingstekorten sinds Eman in 2009 premier werd.
De meeste Arubanen op straat snappen niet hoe Nederlandse politici hun premier het ene moment bewierookten en het volgende moment onder toezicht plaatsten. Volgens Emans aanhang heeft Nederland „spelletjes gespeeld” met Aruba. Tegenstanders vinden juist dat de Nederlandse regering het „veel te lang heeft laten lopen”, zegt Eveline Croes, leider van oppositiepartij MEP.
Volgens Croes heeft Nederland Eman bewust in het zadel gehouden. Enkele maanden voor de verkiezingen vorig jaar, kwam het Internationaal Monetair Fonds (IMF) met een kritisch rapport over de Arubaanse financiën. „Omdat Nederland daarover zweeg, kon Eman blijven pronken met de goede relaties. Dat leverde hem veel stemmen op”, zegt Croes.

Koninklijk Huis
Want ondanks de crisis van de afgelopen week blijft Aruba het meest koninkrijksgezinde Caraïbische eiland. De roep om onafhankelijkheid is hier marginaal. Het Koninklijk Huis is razend populair. Nederland zorgt voor de buitenlandse betrekkingen en voor defensie, wat niet onbelangrijk is voor een eiland vlak voor de kust van Venezuela dat op de cocaïneroute tussen Zuid-Amerika en de VS en Europa ligt. Bovendien heeft elke Arubaan automatisch een Nederlands paspoort.
De pro-Nederlandse Eman verwierf bij de verkiezingen in september zelfs een absolute meerderheid in het parlement. „Nederland dacht dat Eman daarna wel zou luisteren. Hij dacht juist dat hij zijn gang kon gaan”, analyseert Croes.
Zowel de familie Croes als Eman heeft het vaker met Nederland aan de stok gehad. Vaders, ooms en broers van zowel Eveline Croes als Mike Eman domineerden eerder het bestuur van het eiland. De twee rivaliserende dynastieën waren steeds afwisselend aan de macht. „Toen Nederland hem zijn gang liet gaan met het geld heb ik tegen Plasterk gezegd: ik wil ook die ruimte als ik regeer”, zegt Croes, alvast vooruitlopend op wanneer het haar beurt is.
Tito Lacle, één van de weinige journalisten die het met beide partijen aan de stok heeft gehad, denkt dat Nederland nu pas ingrijpt omdat het CDA niet meer in de regering zit. „Eman zegt altijd dat hij goede vrienden is met Nederland, maar hij bedoelt eigenlijk het CDA”, zegt Lacle. Exemplarisch is dat oud-premier Balkenende, die zich de afgelopen vier jaar vrijwel onthouden heeft van politiek commentaar, het deze week nodig vond om Eman publiekelijk te verdedigen. „Als je ziet hoe het eiland er nu bij ligt, met de renovatieprojecten, de sociale projecten, het kiezen voor green island [duurzaamheid, red.]. Dan vind ik dat de Arubaanse regering echt goed werk heeft gedaan”, zei Balkenende tegen BNR Nieuwsradio.
Volgens Lacle ziet Balkenende, net als de gemiddelde Arubaan, alleen de oppervlakte. In plaats van te bezuinigen, investeerde Eman tijdens de economische crisis veel geld in infrastructuur en arme wijken. Buurten die vroeger bestonden uit huizen op een zandvlakte, hebben nu geasfalteerde straten met vrolijke gele stoepen en fleurige planten. Daar krijgt Eman ook van de oppositie complimenten voor. Lacle is minder enthousiast. „Op dit eiland gaat het erom wat je fysiek doet, hoeveel wegen je aanlegt. Zodat mensen zien waar het geld naartoe gaat. Met het opschonen van het ambtenarenapparaat, waar 6.000 mensen werken, trek je geen stemmen. Het eiland ziet er sinds Eman van buiten beter uit, maar van binnen is het rot.”
Volgens de journalist heeft Eman met zijn hongerstaking iets slims gedaan. „Als hij om de begroting op orde te krijgen straks ambtenaren moet ontslaan, kan hij Nederland de schuld geven.”
Toen Eman na bijna een week zonder eten zijn zin niet kreeg van de Nederlandse regering en haar vertegenwoordiger, gouverneur Fredis Refunjol, besloot hij donderdag dat zijn hongerstaking niet langer zinvol was. Bovendien dreigden deelnemers aan een voor vrijdag geplande tegendemonstratie bij het fort de confrontatie met Emans aanhang te zoeken. Ook de vliegramp, met veel Nederlandse slachtoffers, maakte Emans martelaarschap potsierlijk. „Ik begrijp dat hij als een winnaar het kantoor van de gouverneur uitliep, want hij moet doen alsof het niet voor niets geweest is. Het is part of the show”, zegt oppositieleider Eveline Croes.
Nu de emoties tot bedaren zijn gekomen, is het financiële probleem van Aruba nog niet opgelost. Maandag komt de financiële toezichthouder met een tussenrapport en wordt besloten of Emans begroting wordt goedgekeurd. En linksom of rechtsom zal de Arubaanse premier weer met Rutte en Plasterk moeten samenwerken, terwijl hij ze de afgelopen week van haat en verkrachting heeft beschuldigd. Dat zal de persoonlijke verhoudingen beïnvloeden.
Cardoze Filomena, de fan die vindt dat Eman zijn strijd moet voortzetten, maakt zich daar geen zorgen om. „Hij heeft ruzie met deze ministers, maar in Nederland zijn zo vaak verkiezingen dat er vast snel weer anderen zitten.”

©2014 Renée van Aller en John de Vries

Renée van Aller en John de Vries schrijven hun artikelen vanuit een veelzijdige vakkundigheid voor de Knipselkrant Curaçao en de Amigoe. Op alle artikelen ligt het copyright bij zowel de Knipselkrant Curaçao als de Auteurs.