Reportage verkiezingen Sint Maarten | Charlotte Huisman – Volkskrant

Op Sint Maarten hangt de geur van corruptie. De grootste partij, UP,
staat centraal in twee rechtszaken wegens stemfraude. Leider Theo Heyliger wijst alle ‘geruchten’ van de hand. ‘Ik ga alleen bij de mensen langs voor een praatje.’
Philipsburg – Paula Isaac (44) is naarstig op zoek naar een schoonmaakbaan. Ook haar vriend SergeoRey (37) lukt het niet om werk te vinden. Rey:

‘Ze geven de banen liever aan de Jamaicaanse en Dominicaanse immigranten.’

Deze ochtend zitten ze op een muurtjein St. Peters, een vrij arme wijk tussen de groene heuvels van Sint Maarten. Ze praten over de verkiezingen die deze maandag op het eiland plaatsvinden, en zwaaien ondertussen naar voorbijrijdende bekenden. In St. Peters zijn geen kolossale hotels en met knipperlichten behangen casino’s, zoals elders op het Caribische eiland. Hier scharrelen kippen tussen de bananenbomen en kent men elkaar.

Rey en Isaac zijn alle vertrouwen verloren in de lokale politiek, vertellen ze, en dat geldt voor veel Sint Maartenaren. Sinds Sint Maarten in 2010 een land is geworden, is de regering vijf keer gevallen.

‘We zijn moe van alle beloften die niet worden nagekomen’, zegt Isaac. Toch gaan ze stemmen. Op de UP (United People’s Party) van Theo Heyliger.

‘Theo helpt de mensen, net als zijn grootvader Claude Wathey’,

zegt Rey. De in 1998 overleden Wathey was tientallen jaren de onbetwiste leider van het eiland. Veel Sint Maartenaren praten met weemoed over zijn vaderlijke inslag. Een vrouw vertelt hoe haar vader naar Wathey toe ging toen haar moeder in het ziekenhuis lag. Vader zei dat hij geen geld had voor de rekening.

‘Wathey haalde een paar biljetten uit zijn broekzak en zei: ‘Ga het hospitaal betalen.’’

Sindsdien heeft haar vader altijd op Wathey gestemd. En nu stemmen veel mensen op zijn kleinzoon. In de kleine gemeenschap van Sint Maarten geldt nog steeds het principe van voor wat hoort wat.

‘Als ik Theo een gunst vraag en hij verleent die, dan wil hij mij blij maken’, zegt Isaac. Dat is toch geen stemmen kopen?’

Daarover verschillen de meningen. Heyligers partij staat centraal in twee rechtszaken over stembusfraude. In 2010 zouden stemmen zijn gekocht voor 300 dollar per stuk. Maar de rechter sprak deze maand alle verdachten vrij.

Dezer dagen dient de zaak tegen parlementariër Silvio Matser, in 2014 nummer 3 op de lijst van de UP. Hij wordt ervan beschuldigd stemmen te hebben gekocht van gedetineerden in de gevangenis Pointe Blanche. Matser staat nu bij een andere partij op de lijst.

In 2009 richtte Heyligerde UP op. Bij de laatste verkiezingen in 2014 haalde hij de meeste stemmen. Maar Nederland wil hem niet als premier van Sint Maarten. Vanwege de stembusfraudezaken en om zijn vermeende banden met omstreden figuren als casinobaas Francesco Corallo. Om Heyligers premierschap te voorkomen nam Nederland, via de gouverneur, de screening van de kandidaatsbewindslieden op zich.Heyliger trok zich terug en schoof Marcel Gumbs naar voren als premier. Diens kabinet viel in september vorig jaar toen een paar parlementariërs uit de coalitie stapten. In het vijftien zetels tellende parlement verlaten geregeld volksvertegenwoordigers hun fractie; dit ‘uit het schip springen’ maakt de politiek in Sint Maarten instabiel.

Omhelzing

Uit een appelgroene jeep met groot zijn naam erop stapt zaterdagavond Theo Heyliger, voor de laatste bijeenkomst van zijn campagne. Op het zanderige terrein groet hij mensen, vaak met een omhelzing. Vanaf de weg wordt er naar hem getoeterd. ‘Theo’ staat bekend als een onvermoeibaar sociaal dier. Hij is trots op zijn populariteit.

‘Jonge mensen kennen mijn naam, en niet die van mijn grootvader.’

Maar die naam wordt ten onrechte besmeurd, stelt Heyliger.

‘Het wantrouwen van Nederland is alleen gebaseerd op geruchten’, zegt hij. ‘Ik doe niet meer dan bij de mensen langsgaan voor een praatje. Want als ik niet bij die ene mevrouw ben langs geweest, weet ik dat ze niet op me gaat stemmen. Dat is toch geen stemmen kopen?’

Het terrein druppelt deze avond maar langzaam vol; andere partijen hebben voor hun slotbijeenkomst bands geboekt die hier veel publiek wegtrekken. Eén voor één presenteren de 23 kandidaten van UP zich op het podium, sommigen met dansers, rappers of zangeressen.

Tegen middernacht is het tijd voor de spectaculaire opkomst van ‘Theo’: vanaf een container achterin het veld roetsjt hij via een hoog gespannen kabel over het uitzinnige, in groene T-shirts geklede publiek naar het podium.

‘Wij hebben geen bands nodig om een menigte op de been te krijgen’, zegt hij.

Opvallend is het gebrek aan noemenswaardige ideologische verschillen tussen de negen partijen – vier grote en vijf kleine – die meedoen aan de verkiezingen. Allemaal zeggen ze dat ze Sint Maarten vooruit willen helpen met meer welvaart en werk. Maar Sint Maartenaren stemmen niet zozeer op een partij als op een persoon. Op een familielid, kennis, buurtgenoot of iemand anders van wie ze geloven dat hij iets voor hen kan betekenen. Zo dingen er nu 125 kandidaten naar de gunsten van de ongeveer 22 duizend stemgerechtigden. Een deel van hen zou ongekwalificeerd zijn, maar doet toch mee vanwege een grote achterban.

Mooie schoenen

Mensen stemmen op iemand omdat hij ze altijd een lift geeft naar de kerk
Rhoda Arrindell oud-minister van Onderwijs wil kiezers kritisch maken

Onder meer hierom wil Rhoda Arrindell dat Sint Maartenaren kritischer worden in hun stemgedrag. ‘Nu wordt er soms gestemd op basis van sympathieën voor een kandidaat, bij wijze van spreken om zijn mooie schoenen. Of er wordt gezegd: hij geeft me altijd een lift naar de kerk, dat moet een goed mens zijn’, zegt de voormalige minister van Onderwijs, die jaren werkzaam is geweest als taalkundige aan de Universiteit van Sint Maarten.

Om die kritische houding te bevorderen, is Arrindel lbezig met de oprichting van een educatiecentrum met boekwinkel-bibliotheek en debatruimte. Onder een afdak staan tafels en een bar.

‘Er moet wel eten zijn, anders komen de mensen niet’, lacht ze.

Arrindell wil de bevolking voorbereiden op de onafhankelijkheid. Ongeveer een kwart van de bevolking wil dat Sint Maarten zich losmaakt uit het Koninkrijk der Nederlanden. Van alle eilanden van de voormalige Nederlandse Antillen lijkt Sint Maarten het minst op Nederland georiënteerd.

‘Wij zijn geen gelijkwaardige partner van Nederland. Wij moeten doen wat zij zeggen’,

zegt een pro-onafhankelijkheids activist, die in het centrum rijst met vis zit te eten. Hij ergert zich aan het financiële toezicht dat Nederland uitoefent op de begroting.

Oud-minister van Justitie Dennis Richardson, die hier eveneens luncht, levert kritiek op de 55 extra rechercheurs die Nederland dit jaar naar de eilanden heeft gestuurd om, los van de lokale politie, criminaliteit en corruptie aan te pakken.

‘Dan krijg je allemaal langs elkaar heen werkende informatiesystemen, zoals je dat ook in Brussel hebt. Alsof onze eigen politie niet capabel genoeg is.’

Volgens Nederland zijn deze extra rechercheurs echter hard nodig. De procureur-generaal sprak van

‘corruptie binnen de politiek en het bestuur, verkiezingsfraude, machtsmisbruik, zelfverrijking en criminele organisaties die zichzelf als onaantastbaar beschouwen’.

De eigen justitie op Sint Maarten zou niet opgewassen zijn tegen de georganiseerde misdaad. Maar het idee van onafhankelijkheid stuit ook op verzet. De Verenigde Staten zouden geen vrijstaat in hun voortuin willen. En ook Frankrijk, waartoe het andere deel van Sint Maarten hoort, zou niet van dat idee gecharmeerd zijn. Veel Sint Maartenaren denken niet dat hun land klaar is op eigen benen te staan.

‘We hebben de Nederlanders nodig om de corruptie hier te bestrijden’,

zegt de 30-jarige Mike, met zijn rasta vlechten verstopt in een zwarte muts.

‘Dit land is helemaal niet klaar voor onafhankelijkheid, de politici zijn alleen bezig hun stuk van de taart te bemachtigen.’

Mike zit met zijn vriend Andy (27) op een straathoek in St. Peters, bij hun scooter, met een grote Bob Marley sticker op de voorkant. Andy herhaalt de klacht van mede wijkbewoner Sergeo Rey:

‘Wij krijgen geen banen omdat ze liever immigranten nemen, die ze onder het minimumloon kunnen betalen.’

Dan komt hun buurman langsgelopen, René Koto Wilson.

‘Kijk hoe deze jongens op straat zitten, zonder werk. En de regering doet niets voor hen, alleen schulden maken. Het is goed dat Nederland die politiemensen stuurt. Wat ze van die corrupte lui afnemen, moeten ze terug geven aan het volk.’

‘Yes man’, zeggen Andy en Mike in koor.

‘Met strafblad hoor je niet op de lijst’
Nila Hoogenboezem(41), marketingmedewerker
Stemt op Theo Heyliger (UP)
‘De parlementariërs zijn niet loyaal aan hun partij,en stappen eruit wanneer het hun uitkomt, dat maakt de lokale politiek instabiel. Eigenlijk zouden er nieuwe,betere politici moeten komen.
Mensen met een strafblad zouden sowieso niet op een lijst mogen staan. Theo Heyliger heeft mijn voorkeur, hij heeft het meest voor het land gedaan. Ik ben tegen onafhankelijkheid van Sint Maarten. Ik hoop dat mijn zoontje later ook in Nederland kan studeren, net zoals ik heb gedaan.’

‘De politiek hier is helemaal rot’
Theophilus Priest (61),werkloos Stemt op zijn neef Lenny Priest (OSPP) ‘Na mijn studie geschiedenis in Utrecht kwam ik terug naar Sint Maarten om bij te dragen aan mijn eiland. Maar lokale mensen krijgen nauwelijks kansen. De politiek is helemaal rot, de corruptie hier valt nauwelijks te bestrijden. Al die zogenaamde investeerders komen hier om rijk te worden, de lokale bevolking blijft arm achter. Dat nu ook de Chinezen hier een groot complex willen bouwen, baart me zorgen. Toch ga ik stemmen, omdat mijn neef meedoet aan de verkiezingen.’

‘Ik heb helemaal niets te klagen’
Sylvia Bernardo Luis (63), heeft een fruitkraam en stemt ‘op een van de vele goede politici van het land’ ‘In 1982 ben ik uit de Dominicaanse Republiek naar Sint Maarten gekomen. Er zijn hier veel immigranten uit de omliggende eilanden. In de jaren dat ik nog geen papieren had, ben ik altijd met rust gelaten door de autoriteiten. Nu heb ik een Nederlands paspoort. Ik heb dus helemaal niets te klagen over de politiek hier.Immigranten krijgen hier veel kansen. Die doen hier het werk dat de Sint Maartenaren niet willen doen, de slechtste baantjes.’

Een land met 50 duizend zielen

Sinds 10 oktober 2010 bestaan de Nederlandse Antillen niet meer. Curaçao en Sint Maarten zijn autonome landen geworden binnen het Koninkrijk der Nederlanden, dat nu met Nederland en Aruba uit vier landen bestaat. De drie kleinere eilanden Saba, Sint Eustatius en Bonaire zijn een soort overzeese gemeenten van Nederland. Sint Maarten bestaat uit een Frans en een Nederlands deel. Er wonen 50 duizend mensen op het Nederlandse deel, plus een flink aantal illegale bewoners uit omliggende eilanden.

Ook Curacao kiest

Op Curaçao zijn aanstaande vrijdag verkiezingen. In het land met ruim 150 duizend inwoners strijden 13 politieke partijenom21 zetels. De grote vraag in de zwaar verdeelde eilandpolitiek is: kiest de bevolking weer voor de partij MFK van Gerrit Schotte? Schotte was in 2010 de eerste premier van het land Curaçao. Hij werd eerder dit jaar veroordeeld omdat hij zich had laten omkopen door de op Sint Maarten woonachtige casinobaas Francesco Corallo, die zo politieke invloed wilde verwerven. Omdat hij in hoger beroep is gegaan, kan hij toch meedoen aan de verkiezingen. Schotte is ondanks zijn veroordeling nog steeds populair op het eiland. Verwacht wordt dat de partij Pueblo Soberano van de in 2013 vermoorde politicus Helmin Wiels flink stemmen zal verliezen.

Bron: Volkskrant