Opinie: Bonaire, Saba en St. Eustatius kunnen niet als doorsnee gemeenten worden bestuurd. Door: Wouter Veenendaal, onderzoeker bij het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) in Leiden
Afgelopen zaterdag was het vijfjarige jubileum van 10-10-’10: de dag dat de Nederlandse Antillen werden opgeheven en de vijf eilanden een nieuwe politieke status kregen. Curaçao en St. Maarten werden autonome landen in het Koninkrijk, een status die Aruba al sinds 1986 heeft.
Hoewel deze grotere eilanden vaak meer aandacht krijgen, waren de veranderingen van 2010 op de drie kleinste eilanden veel ingrijpender. Bonaire, Saba en St. Eustatius (de BES-eilanden) werden in 2010 als openbare lichamen of ‘bijzondere gemeenten’ in Nederland geïntegreerd. Veel eilandbewoners keken destijds vol verwachting uit naar de directe band met het moederland, maar de weerstand tegen Nederland is in de afgelopen jaren sterk toegenomen.
Vijf jaar na dato zou Den Haag er goed aan doen om de illusie los te laten dat deze drie Caribische ‘gemeenten’ zich zullen ontwikkelen tot stukjes Holland in de tropen, en zou meer ruimte moeten worden gegeven aan de afzonderlijke identiteiten van de eilanden.
De veranderingen van 2010 op de BES-eilanden waren ingrijpend: de Antilliaanse gulden werd vervangen door de Amerikaanse dollar, het Nederlandse bestuursmodel voor gemeenten werd ingevoerd, en de Antilliaanse wetgeving moest plaatsmaken voor de Nederlandse. Op last van de Tweede Kamer werden de eilanden in 2010 gedwongen om acuut het homohuwelijk en Nederlandse abortus- en euthanasiewetgeving in te voeren, ondanks groot lokaal verzet.
Tien Haagse ministeries werden op de eilanden ondergebracht binnen de koepelorganisatie Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN), wat gepaard ging met de komst van een groot aantal Nederlandse ambtenaren.
Bonaire, St. Eustatius en Saba zijn qua inwoners ongeveer zo groot als Texel, Terschelling en Vlieland, en op zulke kleine eilanden hebben deze veranderingen een ongekende maatschappelijke impact. In Den Haag was de hoop dat de BES-eilanden zich zouden ontwikkelen tot stukjes Holland in de tropen, en daarmee mogelijk ook als voorbeeld voor de grotere eilanden zouden kunnen fungeren.
Vijf jaar na 2010 lijkt van deze wens bar weinig te zijn terechtgekomen. Inmiddels staat het eiland St. Eustatius onder toezicht van het Rijk vanwege een groeiend gat op de begroting, dat wordt veroorzaakt door bestuurlijk disfunctioneren.
Groeiende weerstand
Op alle eilanden wordt gesproken over Nederlandse ‘rekolonisatie’
Onder de bevolking neemt de weerstand tegen Nederlandse bemoeienis toe, en eerder deze maand brachten eilandbestuurders zelfs een bezoek aan de Verenigde Naties in New York om hun beklag te doen over het Nederlandse dekolonisatiebeleid.
Op Bonaire wordt na maandenlange protesten eind dit jaar een nieuw referendum over de politieke status gehouden, en de verwachting is dat het overgrote deel van de bevolking zich zal uitspreken voor meer autonomie. Hoewel op het kleine Saba weinig protest is, broeit ook hier onder de bevolking de frustratie en het ongenoegen over de dominante rol van Nederland op het eiland.
Op alle eilanden wordt gesproken over Nederlandse ‘rekolonisatie’, en leeft breed het gevoel dat men de controle over het eigen eiland is kwijtgeraakt.
Het is cruciaal dat eilandbewoners het gevoel terugkrijgen dat zij zeggenschap hebben over wat er op hun eiland gebeurt
Zwakke gevoelsband
Hoewel de Caribische eilanden al sinds de 17de eeuw bij Nederland horen, is de gevoelsband altijd zwak geweest door de grote afstand en de verschillen in geschiedenis, cultuur en taal. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Frankrijk heeft Nederland zich meestal afzijdig gehouden van haar overzeese gebieden.
Dit beleid is in 2010 op de BES-eilanden drastisch gewijzigd, maar juist vanwege de grote verschillen is de weerstand tegen de Nederlandse dominantie hier nu zo groot.
Het gaat te ver om de politieke status van de eilanden nu weer helemaal om te gooien, maar Nederland zou binnen de huidige structuur meer ruimte moeten geven aan de afzonderlijke identiteiten van de drie eilanden, en het idee loslaten dat zij net als Nederlandse gemeenten kunnen worden bestuurd.
Het is cruciaal dat eilandbewoners het gevoel terugkrijgen dat zij zeggenschap hebben over wat er op hun eiland gebeurt.
Bron: Volkskrant
Met de huidige politici heeft de bevolking van de genoemde eilanden ook geen zeggenschap over hetgeen op de eilanden gebeurt. Een kleine , steeds dezelfde kliek bepaalt wat er gebeurt en dat is vaak niet ten nutte van de bevolking. Financiële problemen alom door onkunde en verkwisting en ….
Wouter Veenendaal, mooi verhaal. Dat gaat er bij de bevolking van Bonaire in, als Godswoord in een ouderling. Geef ze vooral weer veel zeggenschap over zaken met een financiële achtergrond.
Maak de politici weer minister en minister-president met dito idiote salarissen. Geef ze de kans om hun eilanden naar de knoppen te helpen zoals dat gebeurt op Curaçao en Sint Maarten.
Laat ze er een lekkere puinhoop van maken. Voor jou ook interessant.
Kun je over 5 jaar het omgekeerde verhaal vertellen.