Analyse door
Wie nog denkt dat er ‘bakken met geld’ naar het overzeese deel van het koninkrijk gaan, heeft het mis. De autonome landen Curaçao, Aruba en Sint Maarten krijgen sinds de nieuwe constructie van het koninkrijk in 2010, na een sanering van hun financiën, geen cent meer.
Naar de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES) gaat zo’n 200 miljoen per jaar. Daar moeten ze het mee doen. Maar dat wil niet zeggen dat de landen en eilanden ontvlochten zijn.
Nederland verzorgt Defensie (kustwacht), Buitenlandse Zaken (ambassades) en deels Justitie (er is maar een Hoge Raad in het koninkrijk). En zoals Brussel toezicht houdt op de financiën van Nederland, houdt Nederland de vinger aan de pols in de Cariben. Begrotingen die uit de bocht vliegen, moeten worden gesaneerd.
Nederland heeft, als veruit grootste land en economie, binnen het koninkrijk een waarborgfunctie: zou een land financieel kapseizen, dan draait Nederland op voor de gevolgen.
Juist dit schept voortdurend onbehagen. Woensdag bleek dat opnieuw. Aan het slot van wat de Caribisch Nederland-week heet, een periodiek overleg in Den Haag tussen Nederland en de BES-eilanden, zetten Bonaire en Saba hun handtekening onder nieuwe meerjarenprogramma’s. Sint Eustatius mocht dat niet.
Verbetertraject
De eilanden wilden individueel behandeld worden afgelopen week. Minister Plasterk
Het ‘openbaar lichaam’, zoals de andere term voor bijzondere gemeente luidt, mag van het Rijk vanwege een te hoog begrotingstekort geen nieuwe verplichtingen aangaan. Eerst moet ‘een verbetertraject’ worden ingezet.
Sinds 2010 heeft Nederland ingegrepen in achtereenvolgens Curaçao, Sint Maarten en Aruba. Het leidt steeds tot grote irritaties. Het verwijt van ‘neokoloniaal gedrag’ valt steevast, net als dat van vooringenomenheid en gebrek aan respect. Premier Mike Eman van Aruba ging vorig jaar zelfs in hongerstaking uit protest tegen de interventie en sprak van een ‘verkrachting’ van zijn land.
Het was opvallend hoe woensdag tijdens een afsluitende persconferentie – waar Sint Eustatius ontbrak – Bonaire en Saba hun eigen positie benadrukten. De BES, twee bovenwindse eilanden en een benedenwindse, met 900 kilometer oceaan ertussen, lijdt aan een geforceerde constructie – net als het hele koninkrijk. ‘De eilanden wilden individueel behandeld worden afgelopen week’, zei minister Plasterk (Koninkrijksrelaties) onomwonden. ‘Dus niet als BES, zoals Nederland er vaak naar kijkt.’
Referendum
We hebben als eiland elk onze eigen prioriteit en identiteit
Gedeputeerde Clark Abraham van Bonaire
Gedeputeerde Clark Abraham van Bonaire zei het zo:
‘Alles wat we gezamenlijk kunnen, moeten we gezamenlijk doen. Maar we hebben als eiland elk onze eigen prioriteit en identiteit.’
Op Bonaire komt eind van dit jaar een referendum. Dat is er in 2004 ook geweest, toen de bevolking zich uitsprak voor directe banden met Nederland. De vraag luidt nu of de inwoners tevreden zijn over de manier waarop die banden vorm hebben gekregen.
De timing van het referendum is curieus. Op dit moment onderzoekt een evaluatiecommissie onder leiding van oud-minister Spies precies dezelfde vraag, voor de gehele BES. Zij zal uiterlijk dit najaar rapport uitbrengen. Plasterk zei dat Bonaire dit ‘volkenrechtelijk’ mag doen. Hij gaf wel toe ‘pittige gesprekken’ te hebben gevoerd met het eiland, ook over de wiebelige begroting.
Lokale autonomie, dat is waar het steeds om gaat. Gedeputeerde Chris Johnson van Saba vergeleek de verhoudingen in het koninkrijk met ‘elkaar opvoeden’. Hij refereerde aan het Gemenebest, waarin het onderlinge vertrouwen groter is. In het koninkrijk neemt de verbrokkeling toe, binnen een toch al zo beladen historisch verband.
Bron: Volkskrant