Door Tonie Mudde | Volkskrant

Grote delen van Zuid- en Midden-Amerika kampen met een uitbraak van het zika-virus, dat ervan wordt verdacht de hersenen van ongeboren baby’s aan te tasten. De ziekte wordt verspreid door muggen. Ook in Nederland is het zika-virus inmiddels opgedoken. Tien mensen pikten het virus op bij een reis in Suriname en werden bij terugkomst in Nederland gediagnosticeerd, zo meldt het RIVM.

Overheden doen veel te weinig om het oprukken te bestrijden.
Preventie is blijkbaar niet sexy genoeg voor politici
— Bart Knols, muggenexpert

Een infectie met het zika-virus wordt ook wel knokkelkoorts light genoemd, omdat symptomen als koorts, gewrichtspijn en uitslag milder zijn dan bij deze bekende tropische ziekte die door dezelfde muggen wordt verspreid. Gevaar van zika is wel dat het mogelijk de foetus van zwangere vrouwen aantast. Onder de tien Nederlandse patiënten bevinden zich geen zwangere vrouwen, maar in Zuid- en Midden-Amerika zijn wel veel zwangere vrouwen besmet.

In een van de voornaamste brandhaarden, Brazilië, registreerden de autoriteiten sinds oktober vorig jaar meer bijna 3900 nieuwe verdenkingen van microcefalie, een afwijking waarbij de schedel van baby’s slecht groeit en het kind met verstandelijke beperkingen kampt. Normaal komt die aandoening in Brazilië jaarlijks voor bij rond de 150 baby’s.

‘Er zijn ook andere oorzaken denkbaar voor die stijging, maar het is aannemelijk dat het zika-virus de schuldige is’, zegt Bram Goorhuis , internist en expert tropische ziektes bij het AMC. ‘Het virus werd aangetoond in het vruchtwater van vrouwen die zwanger waren van een kind met microcefalie.’

Reëel scenario
De Braziliaanse overheid raadt vrouwen in risicogebieden aan om een arts te raadplegen als ze plannen hebben zwanger te worden, de Amerikaanse gezondheidsautoriteit CDC raadt zwangere vrouwen af om naar getroffen gebieden in Latijns-Amerika te reizen. Het Nederlandse LCR (Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering) adviseert zwangere vrouwen extra maatregelen te nemen tegen muggen.

Het virus verspreidt zich via muggen van het geslacht Aedes, die zich thuis voelen rond de evenaar, maar waarvan familieleden ook al voor kleine uitbraken zorgden van tropische virusziekten in Madeira, Zuid-Frankrijk en Italië.

Het zika-virus is in Europa voorlopig nog niet doorgegeven door muggen, maar dat is volgens Goorhuis in de zomer wel een reëel scenario als de problemen in Zuid- en Midden-Amerika aanhouden: ‘Iemand komt geïnfecteerd terug uit Brazilië, wordt in Italië geprikt door een Aedes-mug, en die mug besmet de volgende. Een grote uitbraak is in Europa echter niet waarschijnlijk.’

Niet sexy genoeg
Bart Knols, muggenexpert bij het Wageningse onderzoeksbedrijf In2Care, stelt zelfs: ‘Het is niet de vraag óf Zika ook in Zuid-Europa zal toeslaan, maar slechts wanneer. Overheden doen veel te weinig om het oprukken van de Aedes te bestrijden. Preventie is blijkbaar niet sexy genoeg voor politici.’

Knols en zijn collega’s ontwikkelden een biologische muggenval speciaal voor de Aedes aegypti die nu Brazilië teistert. De val bestaat uit een half afgesloten plastic pot met een laagje water. Geurstoffen lokken de vrouwtjesmug naar een vlotter in de val, om vanaf daar eitjes te leggen in het water. Op de vlotter wordt ze besmet met een mix van een schimmel en een larvendodend middel dat ze meeneemt naar andere broedplaatsen en daar larven doodt. Na een aantal dagen doodt de schimmel bovendien de vrouwtjesmug, nog voordat ze mensen kan infecteren met een virus. In acht landen in de Cariben en Zuid-Amerika zijn de vallen al in gebruik. De Braziliaanse overheid moet deze nieuwe vallen echter nog goedkeuren.

Knols: ‘Ondanks deze noodtoestand is de Braziliaanse bureaucratie erg stroperig. Wellicht wil men de binnenlandse markt beschermen en daarom geen hulp van buiten inkopen. Hopelijk komt er een ontheffing.’

Bron: Volkskrant