28 C
Willemstad
• donderdag 28 maart 2024

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 25 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Friday, March 22, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 22 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Thursday, March 21, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

VK | Wie wil nog gouverneur worden?

HomeLandenArubaVK | Wie wil nog gouverneur worden?

Opinie door: J.Th.J. Van Den Berg | Volkskrant

Willem Alexander-Eugene Holiday
Koning Willem-Alexander ontvangt gouverneur Eugene Holiday van Sint Maarten in zijn werkkamer op Paleis Noordeinde | Foto ANP

De gouverneurs van Aruba, Curaçao en Sint Maarten dreigen bekneld te raken tussen de landsregeringen en het Nederlandse kabinet in Den Haag.

Een gouverneur houdt gepaste afstand van de dagelijkse politiek

Tot 2010 telden de Nederlandse Antillen en Aruba elk een gouverneur. Dat leverde in het algemeen een veilig en eervol bestaan op. Niet toevallig was dit het soort van ambt dat iemand tegen het einde van zijn carrière werd toevertrouwd. De gouverneur oefende zijn ambt, als vertegenwoordiger van de Koning, in alle rust uit. Af en toe moest hij een eilandsbestuur vermanend toespreken. Zulk eilandsbestuur moest dan naar Willemstad (Curaçao) reizen en daar zijn opwachting maken bij de hoge ambtsdrager.

De gouverneur heeft vanouds twee taken: de eerste is de Koning te representeren op de eilanden, hetgeen betekent dat hij landsbesluiten en landsverordeningen (wetten) tekent, zoals de Koning dat in Nederland doet. Dat wil zeggen, zonder zich met het beleid van de landsregering te bemoeien. Tegelijk representeert de gouverneur ook de regering in politieke zin: als de landsregering een besluit neemt in strijd met het Statuut voor het Koninkrijk of met internationale verdragen, dan dient de gouverneur het ontwerp ter vernietiging voor te dragen bij de koninkrijksregering (de Nederlandse ministerraad, aangevuld door de gevolmachtigde ministers van de Cariben). Zoals gezegd, doorgaans leverde dit een rustig bestaan op, met een gouverneur op gepaste afstand van de dagelijkse politiek.

Met de rust gedaan

Terugvallen op de koninkrijksregering heeft te veel weg van klagen bij de ‘neokoloniale’ bovenmeester

Sinds 10 oktober 2010, zo blijkt nu, is het met die rust gedaan. Om te beginnen is het land Nederlandse Antillen opgeheven. Daarvoor zijn twee afzonderlijke landen ontstaan, Curaçao en Sint Maarten naast het al in 1986 afgezonderde Aruba. (Drie kleine eilanden, Bonaire, Saba en St. Eustatius zijn als een soort gemeenten rechtstreeks onder Nederlands gezag gebracht.) Er zijn nu drie gouverneurs nodig, maar bovendien zitten zij als het ware ‘bovenop’ de lokale landsregering.

Voorts heeft het uit elkaar halen van de Antillen in de praktijk tot gevolg gehad dat geen van de eilanden de ander nog waar dan ook in afremt, wat in de Antilliaanse regering tot 2010 wel gebeurde. Het heeft vooral op Curaçao, zacht gezegd, de kwaliteit van bestuur niet verhoogd.

De enige die nog enigszins als constitutionele rem kan fungeren, is de gouverneur, al heeft hij daar als lokale ‘koning’ nauwelijks de bevoegdheden voor. Bovendien woont hij op hetzelfde (kleine) eiland en is dus veel kwetsbaarder dan toen hij op veilige afstand in Willemstad resideerde. Formeel kan hij terugvallen op de koninkrijksregering in Den Haag, maar dat doet hij om begrijpelijke redenen niet graag: het heeft te veel weg van klagen bij de ‘neokoloniale’ bovenmeester. Van echte rugdekking is zo geen sprake.

‘Tekenen bij het kruisje’

Gouverneur Eugène Holiday, op zichzelf een integer en moedig bestuurder, heeft dat ondervonden toen de Staten van Sint Maarten in september onverhoeds het vertrouwen opzegden in het zittende kabinet. De premier, Marcel Gumbs, reageerde met een voordracht tot Statenontbinding, waarop de Statenmeerderheid eiste dat slechts hun wantrouwensvotum zou worden uitgevoerd: een nieuw kabinet en geen verkiezingen. Holiday aarzelde langdurig, want wat te doen? Wat hem Nederlandse kritiek opleverde: ‘Tekenen bij het kruisje’, zo werd er gezegd.

Maar, bij welk kruisje? In Nederland geldt: een wantrouwensvotum dient te leiden tot het vertrek van het kabinet behoudens een besluit tot Kamerontbinding. Ontbinding heeft dus voorrang: het recht daartoe staat expliciet in de Grondwet, de vertrouwenskwestie niet. Die is een zaak van ongeschreven recht. Zo niet in Sint Maarten en Curaçao: daar staan beide in de lokale grondwet, de Landsregeling. Er bestaat dus geen voorrangsregeling. Uit de onzekere afhandeling door de gouverneur blijkt dat hij onder grote politieke druk heeft gestaan van de lokale politici en zichzelf dus niet in staat heeft gezien met gezag knopen door te hakken. Er wordt nu door het nieuw aangetreden kabinet een tikje de kachel met hem aangemaakt.

Er is helaas nog een tweede probleem naast dat van de al te korte afstand. De Nederlandse kabinetten-Rutte I en II werken niet meer met de Cariben samen, zoals het Statuut voorschrijft, maar bepalen zich tot toezicht en ingrijpen waar het volgens hen ‘fout gaat’.

Te lichtvaardig

Den Haag ziet gouverneur als brievenbus voor `aanwijzingen¿

Dat doen zij de laatste jaren met behulp van aanwijzingen op basis van het Statuut, waarbij zij opdracht geven tot beleidswijziging. Die aanwijzingen worden verstuurd naar de lokale… gouverneur. Of hij die maar even wil doen uitvoeren. In de laatste twee jaar is dat Sint Maarten en Aruba al overkomen, volgens de Raad van State al te lichtvaardig.

Zo komt een gouverneur natuurlijk in een onmogelijke positie. Enerzijds wordt hij door Den Haag misbruikt als brievenbus voor een nieuwe bevelshuishouding op de Caraïben. Anderzijds wordt hij, als dat zo uitkomt, door de landsregering onder zware druk gezet om aan haar, soms weinig fijnzinnige, verlangens tegemoet te komen. De gouverneur dreigt zo de boksbal te worden tussen landsregering en koninkrijksregering.

Aruba, nog de kalmste van de drie, moet dit jaar een nieuwe gouverneur aan Den Haag voordragen. Je vraagt je af of iemand nog zin heeft in dat ambt.

J.Th.J. van den Berg was hoogleraar parlementaire geschiedenis (Leiden en Maastricht).

Bron: Volkskrant

2 reacties

  1. Den Haag zou rekening moeten houden met de taken van de Gouverneur als Landsorgaan en Koninkrijksorgaan. Het onnadenkend ingrijpen is bot en getuigt niet van zorgvuldig optreden. Wellicht een andere premier uit het Koninkrijk uitnodigen voor het correspondenten diner? Of zo’n diner houden in Willemstad, Oranjestad, BES of Philipsburg? Zou wel eens heel onthullend kunnen zijn. Aruba kalm? Is dat schone schijn? Renée van Aller&John de Vries

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties