Reconstructie – De val van Wirecard | Sterre Lindhout
Het is het grootste financiële schandaal in de recente Duitse geschiedenis, de ondergang van Wirecard. 2 miljard euro blijkt ‘zoek’, wat het einde betekent van het zo succesvol lijkende fintechbedrijf. Een reconstructie.
Nadat lang sluimerende vermoedens over een boekhoudschandaal bij Wirecard begin deze week worden bevestigd, gaat het adembenemend snel. Donderdagochtend vraagt het bedrijf faillissement aan, nadat het heeft toegegeven dat in de boeken wordt gerept van 1,9 miljard euro die nooit hebben bestaan.
Het aandeel is in een week gekelderd van 104 euro naar nagenoeg 0. Het OM in München vervolgt voormalig ceo Markus Braun voor boekhoudfraude en koersmanipulatie.
Behalve een miljardenschuld en gedupeerde beleggers laat Wirecard een verpletterende indruk na van falend toezicht, van banken en accountants, maar in de eerste plaats van de financiële waakhond van de Duitse federale overheid, BaFin (Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht). Hoe kon een bedrijf dat vertegenwoordigd was in de Duitse hoofdindex DAX iedereen jarenlang misleiden?
Wirecard werd 1999 opgericht en staat sinds 2002 onder leiding van de Oostenrijker Braun (48). Het bedrijf biedt softwareoplossingen voor digitaal betalingsverkeer, in het begin voornamelijk voor pornowebsites en games, later voor grote internationale klanten als KLM, Ikea en Lidl.
Explosieve groei
Als Wirecard in 2007 de Aziatische markt opgaat, beginnen de jaren van explosieve groei en dubbele winstcijfers. De stormloop naar de top wordt in 2018 bekroond met een plaats in de DAX – de Bundesliga van het bedrijfsleven.
Bij politici is het fintechbedrijf minstens zo geliefd als een populaire voetbalclub. De regering ziet in Wirecard het bewijs dat ook de Duitse economie, die blijft steunen op 20ste-eeuwse reuzen uit de autoindustrie en machinebouw, in staat is te moderniseren. Ook investeerders zijn om deze reden dol op Wirecard – wie wil er nou geen geld pompen in het vlaggeschip van Duitslands economische toekomst?
Al in 2008 circuleren er onder beurshandelaren sceptische berichten over de snelheid waarmee Wirecard groeit. Maar de eerste die zich in de verdenkingen vastbijt, is de Londense bankier Dan McCrum, die er een kritisch stuk over schrijft en niet lang daarna een opvallende carrièreswitch maakt: hij gaat als journalist aan de slag bij de Financial Times, vanwaar hij het Duitse bedrijf jarenlang onvermoeibaar blijft bestoken met onderzoeksverhalen over nepbetalingen. In 2016 komt daar kritiek bij uit de financiële wereld, als ook een groep beurshandelaren uit de Londense City meent dat iets niet klopt aan het succes van Wirecard.
Het fintechbedrijf beklaagt zich luidkeels, spreekt het vermoeden uit het slachtoffer te zijn van een speculantencomplot en spant processen aan. Ook de Duitse media schilderen Wirecard af als slachtoffer van boze Angelsaksische beurshaaien.
Manipuleren
Veel opzienbarender is, achteraf gezien, dat ook de Duitse financiële waakhond meegaat in het slachtoffernarratief. De BaFin laat onderzoeken of de journalist van de Financial Times de markt tracht te manipuleren. Even lijkt Wirecard veilig.
Dit voorjaar komt de zaak in een stroomversnelling. De accountant die al tien jaar de boeken van het bedrijf controleert en nooit iets opvallends heeft gevonden, Ernst en Young (EY), constateert dat er onvoldoende bewijs is voor het bestaan van sommige banktegoeden die Wirecard beweert te hebben bij twee banken op de Filipijnen. Het gaat om een bedrag van 1,9 miljard euro. Het geld is zoek, heet het vanuit de bedrijfsleiding.
In een ultieme poging de fraude te verdoezelen en het bedrijfsblazoen te zuiveren, vraagt Wirecard een andere accountant, KPMG, om een extra controle te doen over het boekjaar 2019. Maar ook KPMG, de voormalige werkgever van ceo Braun, concludeert dat de zaak stinkt.
Ontmaskering
Voor de BaFin is dat waarschijnlijk het signaal om in actie te komen. De ontmaskering van Wirecard begint op 5 juni met een inval van de fiscus. Slechts twee weken later wordt Braun ontslagen en moet zijn opvolger toegeven dat de rekeningen waarop de verdwenen miljarden zouden staan niet bestaan. De waarde van Wirecard is dus voor een groot deel gebaseerd is op lucht – waarmee de bedrijfsslogan van Wirecard, beyond payments, een nieuwe betekenis krijgt.
De Duitse minister van Financiën Olaf Scholz gaf eerder deze week toe dat de gang van zaken bij Wirecard ‘zeer verontrustend’ is en dat BaFin heeft gefaald. Het lijkt erop dat de Duitse overheid te graag in het succes van Wirecard wilde geloven en daarom onwelgevallige informatie heeft genegeerd.
Dat verhaal klinkt in Duitsland akelig bekend. Eerder waren er het Dieselschandaal bij Volkswagen, dat in 2015 aan het licht kwam, en de frauduleuze praktijken bij Deutsche Bank. Ook deze schandalen konden ontstaan en zich uitbreiden omdat overheid en politiek het bedrijfsleven met fluwelen handschoenen behandelden.
Bron: De Volkskrant
Naschrift KKC
