Gidi Heesakker

Voor alleenstaande vader Jay Lopez, sympathiekerd uit het grote gezinnenprogramma Een huis vol, werd begin dit jaar bijna een ton ingezameld. Dat was niet alleen maar leuk.

Hoe is het als een onbekende een doneeractie voor je op poten zet, omdat hij je zo sympathiek vindt overkomen in een televisieprogramma en je graag een steuntje in de rug wil geven? En als diegene uiteindelijk bijna een ton voor je inzamelt? Jay Lopez (35) kan niet anders zeggen: ‘Dat is raar.’

Tussen december 2017 en januari dit jaar waren Lopez en zijn vijf kinderen twee seizoenen te zien in Een huis vol, de doordeweekse docusoap op NPO 1 over het leven van grote gezinnen. Het format, ongewijzigd sinds 2011: een camera registreert het dagelijkse reilen en zeilen van twee of drie families, een voice-over becommentarieert met milde verwondering hun vermogen om in die huiselijke chaos enige rust te bewaren. Omroep KRONCRV trekt er rond de feestdagen gemiddeld een miljoen kijkers per dag mee, op de plek van De wereld draait door.

Lopez, een op Curaçao geboren vloerenlegger uit Rotterdam, was als jonge alleenstaande vader een opvallende deelnemer. ‘Papa Jay’ noemde het programma hem liefkozend. Een seizoen eerder had Een huis vol een alleenstaande moeder van elf kinderen gevolgd, maar in de regel doen er vooral koppels mee, koppels die meestal tien of meer kinderen hebben.

‘Sinds zijn vrouw anderhalf jaar geleden bij het gezin wegging, staat Jay er alleen voor’, luidde in aflevering 1 de korte uitleg van de voice-over, die in Lopez’ coole voorkomen en opofferingsgezinde vader-zijn een innemend contrast ontwaarde. ‘Jay is een echte man die met gezag en natuurlijke autoriteit zijn gezin leidt. En als echte man weet hij precies waar vrouwen blij van worden.’ Hij lakte ’s ochtends vroeg de teennagels van zijn dochter roze, of ging met een stijltang in de weer.

‘Dit zien we niet vaak’, zei Eva Jinek in haar talkshow over die beelden. ‘Gewoon een geschikte vent’, schreef Özcan Akyol in zijn AD-column. En tv-recensent Arjen Fortuin in NRC: ‘Wat een man, die Jay. Hij is de Antilliaanse reïncarnatie van Annie M.G. Schmidts legendarische vader Stamper. Ik vermoed dat er zich dagelijks tientallen vrouwen (en wellicht een handvol mannen) bij KRONCRV melden om zich aan te bieden als nieuwe levensgezel van Jay.’

Zo geschiedde, inderdaad. Er waren erbij die vroegen of ze misschien zijn huis mochten komen poetsen, en als hij daarna zijn behoeften had, dan… nou ja. Een ‘mooie dame’ uit Zoetermeer stond op een woensdagmiddag in lingerie voor de deur – en kwam, even voor de goede orde, niet binnen. Dankzij zijn populariteit kreeg Lopez een eigen webserie op NPO Start, Papa Jay legt uit, waarin hij kijkersvragen beantwoordde.

En toen was er begin dit jaar dus die doneeractie, nadat Lopez in het tweede seizoen per Facetime zijn financiële zorgen had besproken met zijn moeder op Curaçao; zorgen die verband hielden met de beschikbare kinderopvang en zijn op dat moment wat onzekere bestaan als zelfstandige. Kijker Koen Joosen uit Etten-Leur was onder de indruk van zijn geduld en positiviteit. Hij wilde iets doen om Lopez en de kinderen een extraatje te bezorgen: 5.000 euro, 1.000 euro per kind, leek hem een mooi streefbedrag.

Dat bedrag werd mede door alle media-aandacht ruimschoots gehaald. Op 8 januari ontmoetten de mannen elkaar bij Jinek – er was toen al meer dan 50 duizend euro ingezameld. Een maand later kwam Joosen met zijn gezin langs in Rotterdam om kip te eten en symbolisch de eindsom te overhandigen: 94.200 euro.

Bij hem thuis vertelt Lopez half december over het effect van die vrijgevigheid. Talitha (13), Danilo (12), Jaïro (10), Jordan (6) en Felice (5) zijn direct na het eten zonder morren naar hun kamers vertrokken. ‘Tanden poetsen en even boven chillen’, zegt Lopez als de jongsten om beurten naar beneden komen om iets te vragen, ‘papa is in gesprek.’

Hij had nog nooit van Een huis vol gehoord toen een redacteur van het programma in de zomer van 2017 contact met hem zocht, naar aanleiding van een Vaderdag-portret van hem in het AD. Na elf jaar huwelijk was hij ongeveer anderhalf jaar gescheiden. Zijn kant van hun verhaal: zijn ex heeft de volledige zorg en de volledige financiële verantwoordelijkheid voor hun kinderen aan hem overgedragen en ‘een gezonde afstand genomen’.

Een huis vol kwam op hem over als een positief programma en het leek ook de kinderen leuk om op tv te komen. De buzz rondom zijn gezin zag hij al wel een beetje aankomen, zegt Lopez. ‘Ik ging iets laten zien wat in Nederland toch weinig voorkomt. Het zijn over het algemeen moeders die na een scheiding voor het grootste deel van de tijd de kinderen houden. De volledige voogdij komt zelden bij de vader te liggen.’

Gedurende het eerste seizoen kwamen er al reacties van mensen ‘die wilden helpen en doen’, via Instagram, Facebook en LinkedIn, maar hij kreeg ook kaarten en telefoontjes. ‘Onze straatnaam en huisnummer kwamen in beeld, mijn kenteken werd niet geblurd, en omdat ik een eigen bedrijf heb, was mijn adres toch al makkelijk te vinden.’

Het waren vooral complimenteuze berichten. ‘Mannen schreven me dat ze door het programma inzagen dat ze moesten stoppen met klagen over hun drukke leven. ‘Ik moet gewoon de was doen, zoals jij dat doet’, dat soort dingen. Of ze stuurden: ‘Jay, dit weekend drink ik een biertje op jou.’ Bemoedigend, vond hij die positieve respons. Een welkome bevestiging ook: ‘Ik was nog weleens onzeker of ik het allemaal wel goed deed voor de kinderen.’

Misgunners

Alle aandacht voor de actie van Koen Joosen op radio, tv en in kranten maakte ook kritische reacties los. Jay Lopez had kennelijk een hoge gunfactor, maar nu meldden zich de misgunners. Waaraan had hij dit grote gebaar nu helemaal te danken? Zo moeilijk kon hij met zijn eigen bedrijf toch niet rondkomen? Zijn huis ziet er toch tiptop uit? Hij rijdt toch in een mooie auto? Wat is er eigenlijk zo speciaal aan een vader die met liefdevolle toewijding zorgt voor de kinderen die hij zelf heeft verwekt?

Er waren mensen die schreven dat ze hem een aansteller vonden. ‘Wat doe je nou zielig op televisie, dat soort opmerkingen’. Deelde hij op Instagram een video, ‘een filmpje waarin wij een beetje gek lopen te doen’, viel het oog van een van zijn 40 duizend volgers op de scheur in de bank. Diegene stuurde hem een screenshot, tekende een rondje om die scheur, pijltje erbij: ‘Je hebt een donatie gekregen, koop een nieuwe bank dan.’ O ja, dacht Lopez, deze mensen heb je ook.

De populariteit van ‘papa Jay’ zei ook iets over de ongeëmancipeerde beeldvorming van het (alleenstaande) ouderschap, vonden sommige critici. Dat Lopez hier en daar een ‘held’ werd genoemd, wekte bij hen ergernis: genoeg moeders die in hun eentje voor de kinderen zorgen, zien we een keer een alleenstaande vader die alles voor zijn kinderen overheeft, is hij meteen een held.

NRC publiceerde een opiniestuk van filosoof Coen Simon over ‘het lijden van de vader’, de devote vadersoort waarvan hij Lopez als kitscherig voorbeeld beschouwde – het totale tegenovergestelde van het aloude ‘afwezige vader’-type. Dat kwam mede door iets wat Lopez in Jinek had gezegd, ‘op de oudtestamentische toon die de kijkers van hem kennen’. Hij had er herhaald wat hij zijn kinderen had verteld: ‘Ik heb jullie voeten gewassen. En het zal mij alles kosten om een brug te bouwen, dat jullie komen waar jullie moeten komen. Durf te dromen, ik ben er.’

Wat Coen Simon betreft wrong er iets. ‘Omdat de vrouw van nature moeder zou zijn, krijgt de vader al gauw voor al zijn pedagogische inspanningen applaus. Wat onterecht is, gezien de overgrote vrouwelijke meerderheid die alleenstaande ouder is (onder nota bene minder gunstige economische omstandigheden), maar bovenal denk ik dat het vaderen op deze manier onwenselijk is. Het minder heroïsche moederen is een veel nastrevenswaardiger ideaal dan de pedagogiek van de goddelijke papa.’

Niet om gevraagd

Lopez vond al die meningen ingewikkeld. Hij had toch niet om een doneeractie gevraagd? ‘Ik heb nooit een bordje omhoog gehouden met ‘Ik heb schulden, we kunnen niet eten, help ons’. Dat was allemaal niet aan de hand. Ik heb mezelf ook nooit een voorbeeldvader genoemd. En ik heb nooit iets verstopt op televisie. Ik heb gewoon laten zien hoe ik ben, met mijn ketting, met mijn schoenen. This is me, dit zijn wij.’

Als je zo’n geldbedrag krijgt, voel je de ogen van de omgeving op je gericht, zegt hij: doet hij er de juiste dingen mee? Zijn indruk is dat veel mensen vergeten dat een donatie van bijna een ton niet betekent dat er bijna een ton op je bankrekening belandt. ‘Mijn boekhouder zei al meteen: ‘Je mag blij zijn als je 60 duizend euro overhoudt.’ En als die mensen even nadenken, voegt hij er nog aan toe, dan kunnen ze zich misschien voorstellen wat er op dagelijkse basis opgaat aan het levensonderhoud van vijf schoolgaande, sportende kinderen.

Vorige week begon het negende seizoen van Een huis vol, met twee nieuwe gezinnen en de familie Buddenbruck. Rob, Thalia en hun tien kinderen doen voor de derde keer mee, Thalia is intussen zwanger van hun elfde. Ook met Jay Lopez is over een derde seizoen gesproken, maar het productiebedrijf koos uiteindelijk voor andere gezinnen. Hij paste niet meer In een huis vol, daar kwam het volgens Lopez op neer. Is hij door alle aandacht voor zijn persoon boven het ‘gewone’ karakter van het programma uitgestegen? Ja, zegt hij, dat zou kunnen, maar hij laat de reden liever in het midden; wie weet komt het er in de toekomst nog eens van.

Hij had het wel fijn gevonden om op tv te laten zien dat het leven na zo’n donatie gewoon doorgaat. ‘En dat ik met twee benen op de grond sta. Ik eet nog steeds patat en kip. Niks geen mosselen of biefstuk elke avond, en ik zou het niet in mijn hoofd halen om van het geld een nieuwe auto te kopen.’

Nu het programma weer op tv is, komt de privéberichtenmachine opnieuw op gang, zegt Lopez, die zich op Instagram van zijn positiefste kant laat zien (‘#alleenmaarliefde’). Hij zegt al gauw dertig dm’s per dag te krijgen, geregeld vragen vrouwen en mannen hem om opvoedkundig advies. ‘Sommige mensen denken nu dat ik niet meer wilde meedoen aan het programma omdat ik die donatie heb gehad.’

Hij denkt nooit: ‘Laat ze maar denken’, reageert ook op de minder vriendelijke teksten. Als hij mensen die hem een naar bericht sturen vraagt wat hen triggert, blijkt volgens hem vaak dat ze zelf ergens mee worstelen. Ze krijgen dan een typisch ‘papa Jay’-antwoord: ‘Mijn uitgangspunt is altijd: wat kan ik voor je doen? Ik wil je laten inzien dat je je handen uit je zakken moet halen om in beweging te komen. Als je alleen maar klaagt, zie je de goede dingen niet meer.’

Ook voor de aan lager wal geraakte oud-bokskampioen Rudi Lubbers werd dit jaar een groot geldbedrag ingezameld. Eind januari zond Andere tijden sport een documentaire over hem uit, waarin te zien was hoe hij samen met zijn vrouw een zwervend bestaan leidde in Bulgarije. Oud-wielrenner Rini Wagtmans initieerde een hulpactie die een halve ton opleverde, zoon Marco Lubbers haalde zijn ouders op in Bulgarije. Rudi Lubbers, zijn zoon en Wagtmans waren in februari samen te gast in De wereld draait door. Lees hier het verhaal van verslaggever Rob Gollin over deze hulpactie.

Bron: Volkskrant